Volgens onderzoek gooien Nederlanders per persoon dagelijks ongeveer 100 gram voedsel weg, wat neerkomt op zo’n 10% van het totaal gekochte voedsel (1). Per jaar kost dit elke Nederlander zo’n € 120,-. Het gaat wel de goede kant op met de voedselverspilling in Nederland, want in het verleden was dit een stuk hoger (2). Wij Nederlanders doen het relatief goed, want op veel plekken in de wereld wordt er twee tot drie keer zoveel weggegooid (3). Op wereldschaal wordt overigens een derde van al het geproduceerde voedsel verspild, onder meer door supermarkten, restaurants, boeren en de tussenhandel (4, 5). Hoewel Nederland het goed doet, is er nog zeker ruimte voor verbetering…
Voedselverspilling komt in de hele voedselketen voor. Het begint vaak al bij de boeren. Soms mislukt er een oogst, maar het komt ook voor dat een partij wordt afgekeurd vanwege te veel bestrijdingsmiddelen. Ook tijdens het transport gaat er wel eens wat mis, waardoor de voedingsmiddelen niet op tijd de bestemming bereiken. Vaak moet het dan weggegooid worden. Ook in de fabrieken komt het regelmatig voor dat batches bewerkte voeding niet binnen de marges vallen en afgekeurd moeten worden. Enkele jaren geleden werd er in Duitsland een stukje plastic in één Marsreep geconstateerd. Toen heeft Mars Nederland alle Marsen, Milky Ways en Snickers uit de hele wereld teruggeroepen en vernietigd.
Ook in de supermarkt wordt veel weggegooid. Wat vaak gebeurt, is dat producten te lang blijven liggen en tegen de houdbaarheidsdatum aan lopen. Supermarkten maken dan een rekensommetje en gooien artikelen die bijna over datum zijn weg en geven ze niet gratis mee aan klanten. Er zijn zwervers die elke dag riant eten uit de vuilnisbakken achter de supermarkten.
Ook in de horeca wordt veel weggegooid, omdat de keuzes van klanten vaak lastig te voorspellen zijn. Ik sprak laatst een eigenaar van een restaurant die groot had ingekocht en veel personeel had staan om de drukte met het mooie weer op te vangen. Toen betrok het weer onverwacht rond 17 uur en het terras liep binnen een kwartier leeg. Daardoor zat hij met overbodig personeel en gigantische hoeveelheden voedsel waar hij geen kant mee op kon.
De 18 tips tegen voedselverspilling:
- Producten met een THT, tenminste houdbaar tot, zijn vaak nog lange tijd na het overschrijden van de datum prima te gebruiken. Vooral houdbare voedingsmiddelen, zoals rijst, lenen zich hier goed voor. Verwar de THT- niet met de TGT-datum. TGT staat voor ‘te gebruiken tot’ en die staat op kort houdbare artikelen.
- Van al het voedsel dat wordt verspild, is het grootste gedeelte brood. Brood kun je gemakkelijk invriezen en per sneetje naar behoefte ontdooien met een broodrooster. Brood wordt in de koelkast heel snel oud door uitdroging, maar blijft heerlijk vers in de diepvries. Het loont zeker om je te verdiepen in hoe je voeding het beste kunt bewaren.
- Bewaar je voedsel op de juiste manier. Komkommers, tomaten, knoflook en aardappels horen niet in de koelkast thuis. Fruit dat het rijpingsgas ethyleen produceert, kun je beter niet bij aardappels, appels, bessen en bladgroen leggen. Dit zijn onder meer bananen, avocado’s, tomaten, peren, perziken en meloen. Bewaar rijp en onrijp fruit gescheiden als je het onrijpe fruit nog een paar dagen wilt bewaren.
- Koop liever niet te veel in bulk, bezoek liever dagelijks de supermarkt en koop precies wat je nodig hebt. Maak hierbij een lijstje en houd je eraan. Dit wordt makkelijker door met een volle maag naar de supermarkt te gaan.
- Weeg voor het koken precies af hoeveel voedsel je per persoon nodig hebt. Houd bij rijst en couscous 75 – 100 gram per persoon aan, pasta 100 – 125 gram, aardappelen 300 gram en gedroogde peulvruchten 50 – 75 gram. Er zijn speciale maatbekers te koop die aangeven hoeveel je per persoon nodig hebt. Zo voorkom je dat je te veel klaarmaakt.
- Durf ook minder mooie groente en fruit in je mandje te leggen. Als niemand deze ‘buitenbeentjes’ koopt, worden ze uiteindelijk weggegooid. Qua voedingswaarde zijn ze net zo gezond.
- Sommige groentesoorten kun je fermenteren door het simpelweg in een pekelbad te bewaren.
- Je kunt groenteresten (en zelfs schillen) opbakken en vervolgens met water tot een voedzame en smaakvolle bouillon omtoveren.
- Als je toch te veel van iets hebt, kun je het meestal verwerken in een gerecht dat je kunt invriezen. Als je veel rijpe bananen hebt, kun je bijvoorbeeld bananenbrood bakken en dat in plakjes invriezen voor de lunch. Veel voedsel blijft in de vriezer maanden goed.
- Bewaar een restje van het avondeten als lunch voor de volgende dag. Als ontbijt, tussendoortje of bijgerecht kan natuurlijk ook. Invriezen is ook een optie, zodat je op zaterdag alle restjes als een soort van tapas kan eten. Vroeger hadden we woensdag gehaktdag en nu zaterdag kliekjesdag?
- Als je een onregelmatig leven hebt, kun je ook vaker kiezen voor diepvriesvoeding. Deze kun je benutten wanneer nodig, maar ook nog laten liggen wanneer het allemaal anders loopt dan gepland. Voedsel uit de diepvries bevat naar verhouding vrij veel vitaminen en mineralen. Omdat verse voeding vaak al dagen oud is heeft het veel verloren aan voedingswaarde.
- Durf in een restaurant om een ‘doggy bag’ te vragen wanneer je voedsel over hebt. Deze gewoonte is overgewaaid uit Amerika en in ons land inmiddels helemaal ingeburgerd.
- Kijk voor het boodschappen doen even in de kasten wat je allemaal nog in huis hebt, zodat je weet wat je nog kunt benutten. Zo koop je niets dubbel.
- Koop voedingsmiddelen met een korte houdbaarheidsdatum als je weet dat je iets dezelfde dag op gaat maken.
- Er zijn tegenwoordig koelkasten te koop met een speciale groentelade met een temperatuur van 0 °C. De meeste groenten en fruit blijven in deze la stukken langer eetbaar. Mocht je in de toekomst een nieuwe koelkast nodig hebben, dan is deze optie het overwegen waard.
- Zet je koelkast ietsje kouder en controleer de temperatuur. Tussen de 4 – 6 graden is ideaal om het meeste voedsel langer goed te kunnen houden. De ideale temperatuur van de vriezer is -18 °C.
- Bekijk wat er het langste in de koelkast ligt en verwerk dat in het avondmaal. Dat is het principe van first in, first out. Het is ook slim om voor het boodschappen doen even een kijkje te nemen in de koelkast, zo koop je niks dubbel.
- Gebruik je zintuigen. Als je twijfelt of iets goed is, bekijk het dan goed en ruik eraan. De geur vertelt meestal veel over de staat van de voedingsmiddelen.
Goedkoop is duurkoop
De Keuringsdienst van Waarde vroeg zich af hoe het nu precies zit met die 1+1 gratis-aanbiedingen en besloot onderzoek te doen. Je zou verwachten dat de winkels richting een faillissement gaan vanwege al het gratis weggeven. Maar niets is minder waar… De KvW kwam er namelijk achter dat dezelfde producten in Duitsland doorlopend meer dan de helft goedkoper worden aangeboden. Met andere woorden: in Nederland betalen we dus structureel te veel, behalve wanneer het in de aanbieding is. Dan betalen we de normale prijs. Volgens de KvW hebben psychologen ontdekt dat 1+1 gratis-acties bij de Nederlanders koopzucht aanwakkert. Het ging in het onderzoek wel om houdbare verzorgingsproducten.