Het is weer lente! De kranten maakten dan ook recent bekend dat hooikoortspatiënten een zware tijd hebben op dit moment. Er is nu sprake van een piek aan graspollen in de lucht. Ook mijn mailbox puilde uit met vragen wat we hier nu tegen kunnen doen. Daarom behandel ik dit onderwerp uitgebreid in dit artikel.
Deze blog is vrij lang omdat hooikoorts een complex onderwerp is. Wil je liever een snelle samenvatting? Bekijk dan mijn YouTube filmpje:
Wat is hooikoorts?
De echte naam voor deze aandoening is allergische rhinitis (AR). Hooikoorts is een allergische reactie op pollen. Pollen is het stuifmeel van bijvoorbeeld bomen, grassen of kruiden. De ergste klachten zijn niezen, jeuk, een loopneus en tranende rode ogen. Bij sommige mensen zwelt de keel zelfs op waardoor ademhalen lastiger wordt. Tussen de 5% – 20% van de Nederlanders heeft last van hooikoorts, wat een zeer grote groep is (1, 2, 3). Inmiddels is hooikoorts uitgegroeid tot een volksziekte en kost het ons ruim 3 miljard euro per jaar (4). Voor sommigen zijn de klachten zo erg, dat ze definitief naar het buitenland verhuizen (5). In het voorjaar zitten er vooral boompollen in de lucht. Met name de hazelaar is een beruchte. Eind mei en begin juni komen de graspollen tot een piek. In het najaar zijn het meer de kruiden zoals zuring, ganzenvoet, bijvoet, weegbree en brandnetel die hun pollen rijkelijk verspreiden via de lucht. Vroeger dacht men dat de klachten ontstonden door de geur van hooi. In de volksmond is men het toen hooikoorts gaan noemen, ondanks dat een pollenallergie niet met koorts en hooi te maken heeft.
Hoe komt het?
We weten niet zeker hoe het komt dat sommige mensen wel en anderen geen hooikoorts krijgen. We weten wel dat steeds meer mensen last krijgen van hooikoorts (6). De meeste mensen krijgen de aandoening voor hun 24e. Soms kan het ook nog daarna optreden. Als iemand er voor het 40e levensjaar geen last van heeft gehad, dan blijft dit meestal zo. Wanneer familieleden last hebben van hooikoorts, dan is de kans groter dat jij er ook last van kunt krijgen. De allergie kan plots opkomen en ook weer verdwijnen. Je kunt er dus ‘overheen groeien’. Ook de gevoeligheid per allergeen kan veranderen, het ene jaar reageert men op boompollen en het andere jaar weer op die van gras.
- Sommige onderzoekers opperen dat we zo schoon leven, dat ons immuunsysteem zich verveelt en op tilt slaat van onschuldige stoffen (7). Er zijn tegenwoordig mensen die zich met parasieten zoals zeepwormen laten besmetten, om het immuunsysteem te reguleren en zo de klachten van hooikoorts te laten afnemen (8). Het is nog te vroeg en de resultaten zijn nog te gemengd om dit als remedie te classificeren. Sommige onderzoekers zeggen dat het goed is om op jonge leeftijd met dieren in aanraking te komen, zodat je meer bacteriën tot je krijgt en je immuunsysteem geprikkeld wordt, wat zou voorkomen dat je hooikoorts ontwikkelt (9). Kinderen die op een boerderij opgroeien zouden zelfs levenslang tegen hooikoorts beschermd zijn (10, 11).
- Ook een verstoring in de darmflora (door antibiotica, keizersnee, verkeerde zuigelingenvoeding) kan mogelijk zorgen voor hooikoorts (12).
- Een andere theorie is dat vaccinaties een probleem kunnen zijn: het daadwerkelijk doormaken van een kinderziekte kan het immuunsysteem verderop in het leven minder op hol doen slaan (13).
- Een verhoogde doorlaatbaarheid van de darm wordt ook door sommige onderzoekers aangemerkt als bron van de problemen (14). De darm kan verhoogd doorlaatbaar worden door ontstekingen en ziekmakende bacteriën in de darmen.
- De lucht is steeds meer vervuild met (fijn)stof. Hieraan kunnen de pollen hechten, die vervolgens dieper in de longen komen waardoor de problemen flink kunnen verergeren (15, 16, 17, 18).
- We hebben steeds meer stress in ons leven. Onderzoeken suggereren dat stress de klachten van hooikoorts kunnen verergeren (19).
Wat doet de arts eraan?
In eerste instantie grijpt men vaak naar een neusspray en oogdruppels. Deze werken remmend op het stofje histamine. Histamine is een stof die je lichaam vrij laat komen bij ‘gevaarlijke’ indringers en die zorgt voor de typische klachten. Een allergoloog stelt soms immunotherapie voor, waarbij vaak via inhalatie telkens steeds hogere concentraties allergenen worden toegediend, zodat het immuunsysteem ongevoelig wordt voor een bepaald allergeen. Deze vorm van therapie duurt meestal vele jaren en er zijn geen garanties. Snelwerkende medicijnen zijn corticosteroïden of antihistaminica. Deze hebben alleen vele bijwerkingen, variërend van sufheid, slaperigheid, vermoeidheid, hoofdpijn, duizeligheid, tot overgewicht, osteoporose, spierzwakte en een hoge bloeddruk (20, 21). Geen wonder dat veel mensen op zoek zijn naar natuurlijke middelen om de hooikoorts te lijf te gaan.
12 basistips tegen hooikoorts:
- Ga naar buiten als het net heeft geregend. De pollen zijn dan grotendeels uit de lucht.
- Koop speciale horren die het stuifmeel tegenhouden, zodat ramen en deuren toch af en toe open kunnen.
- Koop een luchtreiniger met een HEPA of ULPA filter. Deze filteren de pollen uit de lucht.
- Stofzuig je huis regelmatig, maar wel met een speciale anti-allergie stofzuigerzak. Ik koop zelf altijd een HEPA-stofzuigerzak.
- Laat je was niet buiten drogen, maar binnen.
- Ga op vakantie naar de bergen of aan zee. Hier zijn minder pollen aanwezig. Ook in de nazomer, herfst en winter zijn er minder pollen in de lucht.
- Ga douchen voor het slapengaan, zo spoel je alle pollen van je af en slaap je rustiger.
- Doe je kleding niet uit in je slaapkamer, want dan kun je de overdag verzamelde pollen door de slaapkamer verspreiden met een onrustige nacht als gevolg.
- In de namiddag en avond zijn de meeste pollen in de lucht. Blijf dan binnen. De ochtend is vaak nog wat vochtig en dat geeft minder problemen. Je huis kun je dan ook beter in de ochtend luchten.
- Doe de ramen van de auto dicht. Moderne auto’s hebben vaak een HEPA-luchtfilter ingebouwd.
- Sommige mensen ervaren verlichting van hun klachten door het dragen van een zonnebril. Deze houdt de pollen tegen, zodat ze niet in de ogen terecht komen.
- Soms gebruiken mensen ook vaseline rond hun neusgaten, zodat de pollen daar tegengehouden worden en geen problemen kunnen geven.
Voeding en hooikoorts
Helaas zijn er vele kruisreacties met voedsel bekend. De pollen van bomen, gras en kruiden lijken vaak op allergenen in groenten en fruit. Dit kan via een huidtest of bloedonderzoek nader worden onderzocht. Ongeveer 70% van de mensen met een berkenpollenallergie verdraagt bepaalde fruitsoorten niet (22, 23). Als het eenmaal bekend is voor welke soort pollen je allergisch bent, is de kans groot dat je bepaalde voedingsmiddelen ook beter niet meer kunt eten:
- Ambrosia: Appel, perzik.
- Alsem (bijvoet): Koriander, peterselie, selder, wortel.
- Berk (en boompollen in het algemeen): Aardappel, abrikoos, amandel, appel, hazelnoot, kers, kiwi, meloen, paprika, peer, peterselie, perzik, pindanoot, pruim, selder, soja, tomaat, walnoot, wortel.
- Ficus: Avocado, banaan, vijg.
- Graspollen: Aardappel, ananas, appel, banaan, erwten, graansoorten, hazelnoot, lychee, paprika, peer, pinda, selderij, soja, tomaat, wortel.
Voedingstips tegen hooikoorts:
- Sommige mensen worden gevoeliger voor hooikoorts als ze veel voeding eten die rijk is aan histamine (24, 25). Dat zijn onder meer gefermenteerde producten zoals oude kaas, zuurkool, tempeh, koffie, chocolade, rode wijn en bier (alcohol in het algemeen). Andere histaminerijke voedingsmiddelen zijn tomaat, spinazie, avocado, kiwi en aardbeien. Een natuurlijk antihistaminicum is quercetine (26, 27, 28). Kappertjes, rode uien, appels, waterkers, boerenkool, boekweit, bessen en broccoli zijn rijk aan quercetine.
- Laat geraffineerde voeding staan, maar eet veel groenten, fruit, peulvruchten en noten, zodat de darmflora in balans kan komen. Dit kan volgens sommige onderzoeken het immuunsysteem kalmeren en hooikoorts verminderen (29). In het verlengde hiervan kan een probioticum wenselijk zijn (30, 31, 32).
- Beta-glucanen blijken te kunnen helpen tegen hooikoorts (33, 34). Deze vinden we vooral in edelgist.
- Veel mensen met een overactief immuunsysteem hebben een tekort aan vitamine D, waardoor klachten zoals hooikoorts in de hand gewerkt kunnen worden (35). Voldoende zonlicht kan helpen de vitamine D-status te verbeteren, maar ook het eten van vitamine D-rijke voeding zoals vette vis, zuivel, paddenstoelen en ei.
- Rauwe honing van een imker uit de streek kan ook helpen de hooikoorts te verminderen (36). Mensen die bijvoorbeeld allergisch zijn voor berkenpollen, doen er goed aan om berkenhoning te vinden voor de verlichting van hun klachten (37). Er zijn ook studies die aangeven dat manukahoning mogelijk kan bijdragen tot verlichting (38).
- Mensen met allergische reacties hebben vaak een zinktekort (39). Het aanvullen van zink is daarom een goed idee. Zink zit veel in oesters, hennepzaad, pompoenpitten, lijnzaad en cashewnoten. Er zit ook een beetje zink in haver.
Supplementen tegen hooikoorts:
Als we kijken naar supplementen, dan kan naast de eerdergenoemde probiotica ook omega 3 helpen tegen hooikoorts, vanwege de ontstekingsverlagende werking (40). Goede bronnen van omega 3 zijn lijnzaad, chiazaad, hennepzaad en vette vis. Denk ook aan algenolie als vervanger voor visolie.
Zwavel in de vorm van MSM kan volgens onderzoekers helpen tegen hooikoorts (41). Zwavel is een fantastische stof, ik zou daar wel een hele nieuwsbrief aan kunnen wijden…
Ook het gebruik van kurkuma (curcumine) kan volgens wetenschappers de overmatige activiteit van het immuunsysteem in geval van hooikoorts remmen (42). Wel altijd met zwarte peper nemen voor een betere opname.
Tot slot lijkt gember in staat om hooikoorts wat in te dammen (43). Dit is prima als supplement te nemen, maar je kunt ook zelf een gembersiroop maken. Gemberthee is natuurlijk ook een lekkere manier om van de gezondheidsvoordelen te genieten.
Slotwoord
Steeds meer westerse mensen ervaren problemen die gerelateerd zijn aan een verstoord immuunsysteem. Hooikoorts is nog maar het topje van de ijsberg. De wetenschap is naarstig op zoek naar de oorzaak van deze problematiek. Gelukkig wordt er steeds meer duidelijk. Definitieve conclusies zijn nog niet te trekken, maar met de bovenstaande praktische tips komen we voorlopig al een heel eind. Heb je ze allemaal geprobeerd maar heeft niets geholpen, dan kun je deze tip misschien nog proberen: volgens Japanse onderzoekers kun je van je hooikoorts afkomen door veel te zoenen (44)… Succes ermee!