Voedselexperts schijnen hun licht op producten met gifstoffen en chemicaliën – en geven simpele alternatieven voor een schoner dieet en een prima gezondheid. Experts uit verschillende vakgebieden leggen uit waarom zij deze 8 voedingsmiddelen niet willen eten.
Schoon eten betekent dat je fruit, groenten en vlees kiest die zijn gekweekt, gegroeid en verkocht met een minimum aan bewerkingen. Vaak zijn ze biologisch er behoren zelden (eigenlijk nooit) additieven in te zitten. Maar soms zijn de methodes van de tegenwoordige voedselproducenten noch schoon, noch duurzaam. Het resultaat is dan schade aan de gezondheid, het milieu, of beide. Dus besloten we om eens goed te kijken naar voedsel vanuit het oogpunt van mensen die hun tijd besteden aan het blootleggen van wat je veilig – of juist niet – kunt eten. Hun antwoorden zijn niet noodzakelijk meteen een lijst van ‘verboden voedsel’. Maar het zou je wel eens een betere gezondheid en meer rust kunnen geven als je kiest voor de genoemde alternatieven.
1. De endocrinoloog eet geen: ingeblikte tomaten
Fredrick Vom Saal is endocrinoloog bij de Universiteit van Missouri. Hij onderzoekt Bisphenol-A.
Het probleem: De binnenbekleding van blikjes bevat bisphenol-A, een epoxyhars en synthetisch oestrogeen dat in verband is gebracht met ziektes variërend van vruchtbaarheidsproblemen tot hart- en vaatziektes, diabetes en overgewicht. Het probleem is dat de aciditeit (zuurheid) die kenmerkend is voor tomaten, er voor zorgt dat bisphenol-A (BPA) uit de binnenwand van het blik wordt losgeweekt en in het voedsel terecht komt. Uit onderzoek is gebleken dat de hoeveelheid BPA in het lichaam van de meeste mensen de hoeveelheid overschrijdt die de spermaproductie kan onderdrukken en schade kan toebrengen aan de chromosomen in eieren van dieren. Blootstelling aan BPA veroorzaakt blijvende schade aan het nageslacht.
Je kunt 50 mcg BPA per liter uit een tomatenblikje halen en die hoeveelheid zal invloed hebben op mensen, vooral op kinderen’, zegt Vom Saal. ‘Ik zou dus van tomaten in blik afblijven.’
De oplossing: kies tomaten in glazen potten en flessen (daarin zitten geen harsachtige bekledingen). Je kunt ook tomaten in kartonnen Tetra Pak verpakkingen krijgen, die zijn ook veilig.
2. De boer eet geen: maïsgevoerd vlees.
Joe Salatin is de mede-eigenaar van Polyface Farms en schrijver van een half dozijn boeken over duurzame landbouw.
Het probleem: Vee is gebouwd op het eten van gras, niet van graan. Maar boeren voeren hun dieren tegenwoordig maïs en soja, waardoor de dieren sneller zijn vetgemest voor de slacht. Meer geld voor veeboeren (en lagere prijzen in de supermarkt) betekent heel wat minder voeding voor ons. Uit recent uitgebreid onderzoek, uitgevoerd door de USDA en onderzoekers van Clemson University, bleek dat grasgevoerd vlees ten opzichte van maïsgevoerd vlees meer bèta caroteen, vitamine E, omega 3 vetten, geconjugeerd linolzuur (CLA), calcium, magnesium en kalium bevat. Bovendien bevat het minder ontstekingsbevorderende omega 6 vetten en minder verzadigde vetten die met hartziektes in verband worden gebracht. ‘We moeten het feit dat koeien herbivoren zijn respecteren. Dat betekent dus dat we ze geen maïs en kippenmest te eten moeten geven’, zegt Salatin.
De oplossing: Koop grasgevoerd vlees. Dit kun je vinden bij biologische winkels en slagers en bij sommige supermarkten
3. De toxicoloog eet geen popcorn uit de magnetron
Olga Naidenko is senior wetenschapper bij de Environmental Working Group (Werkgroep Milieu).
Het probleem: Chemicaliën zoals perfluoroctaanzuur (PFOA) – aan de binnenkant van de zak – die behoren tot een klasse van bestanddelen die in verband gebracht zijn met onvruchtbaarheid bij mensen, volgens een recent onderzoek van de UCLA. Bij dierproeven veroorzaken de chemicaliën lever-, zaadbal- en alvleesklierkanker. Uit onderzoek blijkt dat de chemische bestanddelen in de magnetron verdampen en in je popcorn terechtkomen. ‘Ze blijven jarenlang in je lichaam en stapelen zich daar op’, zegt Naidenko. Dat is de reden dat onderzoekers bezorgd zijn dat de hoeveelheid in mensen wel eens de hoeveelheid zou kunnen benaderen die in proefdieren kanker veroorzaakt. In een vrijwillig EPA (= US Environmental Protection Agency; Milieudefensie) plan hebben DuPont en andere fabrikanten beloofd om langzamerhand te stoppen met PFOA zodat het in 2015 niet meer voorkomt. Maar tussen nu en dan zullen er wel nog miljoenen zakken popcorn verkocht worden.
De oplossing: maak popcorn op de ouderwetse manier – in een koekenpan. Voor de smaak kun je echte boter toevoegen of gedroogde kruiden zoals dille of groentevlokken. Maak het biologische en gebruik kokosolie.
Als je toch nog popcorn uit de magnetron eet, heb je niet echt begrepen wat de consequenties voor je gezondheid zijn.
4. De bestuurder van een landbouworganisatie eet geen: niet-biologische aardappels
Jeffrey Moyer is voorzitter van de National Organic Standards Board (US nationale organisatie voor biologische normering).
Het probleem: Wortelgroenten nemen onkruidverdelgers, pesticiden en schimmelwerende middelen op, die in de bodem terechtgekomen zijn. Aardappelen bijvoorbeeld, de meest gegeten groente, worden behandeld met schimmelwerende middelen tijdens het groeiseizoen. Daarna worden ze met onkruidverdelgers bespoten om de vezelachtige uitgroeisels te doden. Nadat ze zijn geoogst worden ze nog eens behandeld om te voorkomen dat ze gaan spruiten. ‘Probeer het volgende experiment eens: Koop een gewone aardappel in een winkel en probeer hem te laten spruiten. Het zal niet lukken’, zegt Moyer, die ook directeur is van het Rodale Instituut (pionier op gebied van biologische landbouw). ‘Ik heb met aardappelboeren gesproken die ronduit zeggen dat ze nooit hun eigen aardappels zouden eten. Ze hebben aparte velden waar ze aardappels voor zichzelf verbouwen, zonder al die chemicaliën.’
De oplossing: Koop biologische aardappels. Wassen helpt niet genoeg als je probeert chemische middelen te verwijderen die in het vruchtvlees zijn opgenomen.
Budget tip: biologische aardappels zijn niet veel duurder dan gewone aardappels.
5. De visexpert eet geen: gekweekte zalm
Dr. David Carpenter, directeur van het Instituut voor Gezondheid en Milieu bij de Universiteit van Albany, publiceerde een uitgebreid onderzoek in het tijdschrift Science, over verontreiniging in vis.
Het probleem: Het was nooit de bedoeling van de natuur dat zalm in hokjes zou worden gepropt en soja, kippenmest en gehydrolyseerde kippenveren te eten zou krijgen. Als gevolg daarvan bevat gekweekte zalm minder vitamine D en meer vervuilingen zoals kankerverwekkende stoffen, PCB’s, broomhoudende brandvertragers en bestrijdingsmiddelen zoals dioxine en DDT. Volgens Carpenter komt de meest vervuilde vis uit Noord-Europa. ‘Je kan maar eens in de 5 maanden een dergelijke zalm eten zonder de kans op kanker te verhogen’, zegt Carpenter, wiens onderzoek naar vervuiling in vis uit 2004 veel aandacht in de media kreeg. ‘Zo erg is het.’ Er zijn ook voorlopige aanwijzingen vanuit de wetenschap dat DDT in verband zou kunnen staan met diabetes en overgewicht, maar sommige voedingsdeskundigen geloven dat de voordelen van omega 3 vetzuren opwegen tegen de risico’s. Er is ook bezorgdheid over het hoge niveau van antibiotica en pesticiden die gebruikt worden om deze vissen te behandelen. Als je gekweekte zalm eet, krijg je dezelfde medicijnen en chemicaliën binnen.
De oplossing: Ga over op wilde zalm (bijvoorbeeld uit Alaska). Als op de verpakking staat ‘verse Atlantische zalm’, dan is het gekweekt. De commerciële visserij voor wilde Atlantische zalm bestaat niet meer. Je kunt ook kiezen voor vis met het MSC logo op de verpakking. Dit logo is een indicatie dat het gaat om wilde vis.
6. De kankeronderzoeker drinkt geen: melk geproduceerd met kunstmatige hormonen
Rick North is projectleider voor de Campagne voor Veilig Voedsel bij de Oregon Physicians for Social Responsibility en voormalig algemeen directeur van het Amerikaanse Kankerinstituut.
Het probleem: Amerikaanse melkproducenten behandelen hun melkvee met recombinant (genetisch gemodificeerd) groeihormoon van runderen (bekend onder de namen rBGH of rBST ) om de melkproductie op te voeren. Maar rBGH veroorzaakt ook meer uierinfecties en zelfs pus in de melk. Het leidt ook tot hogere niveaus van het hormoon ‘insuline-like growth factor’ (IGF-1) in de melk. Bij mensen kunnen hoge IGF-1 niveaus bijdragen tot de vorming van borst-, prostaat-, en darmkanker. ‘Toen de Amerikaanse regering rBGH goedkeurde werd gedacht dat IGF-1 uit melk zou worden afgebroken in het menselijke spijsverteringsstelsel, zegt North. ‘Er is weliswaar geen 100 procent bewijs dat IGF-1 kanker in mensen bevordert’, geeft North toe, ‘maar het wordt in de meeste geïndustrialiseerde landen niet toegestaan.’. In Europa, en dus ook Nederland, zijn hormonen officieel verboden. In de praktijk zijn er helaas gevallen bekend dat er toch gebruik wordt gemaakt van deze middelen.
De oplossing: Koop rauwe melk, controleer etiketten op de tekst ‘BGH-vrij’ of ‘rBST-vrij’; ‘geproduceerd zonder kunstmatige hormonen’, of koop biologische melk. Dan weet je zeker dat er geen kunstmatige hormonen inzitten. Waarom drinken mensen eigenlijk nog steeds melk?
7. De specialist Biotechnologie eet geen: conventionele soja (genetisch gemodificeerde ongefermenteerde soja)
Michael Harris is biotechnologie-deskundige. Hij heeft verscheidene projecten geleid binnen de sector biotechnologie, inclusief projecten voor genetisch gemanipuleerd voedsel. Hij is consultant, manager en directeur geweest bij bedrijven zoals Xenon Pharmaceuticals en de Genon Corporation.
Het probleem: Genetische gemanipuleerd voedsel is reden tot grote bezorgdheid vanwege de manipulatie van DNA en de genetische code, waaronder de overdracht van de ene soort op de andere. Gefermenteerde soja is de enige soort soja die geschikt is voor menselijke consumptie en aangezien bijna 90% van de soja in de wereld genetisch gemodificeerd is, zijn gezondheidsproblemen op de lange termijn onvermijdelijk als je niet zorgt voor de biologische variant. Dit geldt temeer omdat soja ook de hormonale balans blijkt te verstoren en zelfs kanker kan veroorzaken.
De oplossing: Controleer op het etiket dat het gaat om niet-genetisch-gemodificeerde soja en eet nooit ongefermenteerde soorten. Neem als het kan contact op met het bedrijf om precies te weten te komen waar de soja vandaan komt.
8. De expert op het gebied van biologische voeding eet geen: conventionele appels
Mark Kastel, een voormalig directeur in de landbouwsector, is mededirecteur bij het Cornucopia Instituut, een onderzoeksgroep op het gebied van landbouwbeleid die biologisch voedsel ondersteunt.
Het probleem: Als herfstfruit een wedstrijd ‘meest overgoten met pesticiden’ zou houden, dan zouden appels het winnen. Waarom? Ze worden individueel geënt (stammen af van één boom), zodat iedere soort zijn eigen onderscheidende smaak behoudt. Appels ontwikkelen op die manier geen weerstand tegen ziektes en worden vaak bespoten. De industrie houdt vol dat hierdoor geen schadelijke stoffen achterblijven. Maar Kastel weerspreekt dit, hij stelt dat het gewoon gezond verstand is om blootstelling aan de meest bespoten producten, zoals appels, te minimaliseren. ‘Onder werknemers in de landbouw komen meerdere soorten kanker vaker voor’, zegt hij. En steeds meer onderzoeken wijzen uit dat een hogere belasting van bestrijdingsmiddelen (van alle soorten) in het lichaam, verband houden met de ziekte van Parkinson.
De oplossing: Koop biologische appels of appels van een boer die je vertrouwt! (Vertaling)
Hoeveel weet jij over gezondheid? Doe de gezondheidskennis over voeding in 30 vragen!
