Een paar maanden geleden viel het me plots op dat onze glazen heel dof waren geworden. De vaatwasser kreeg ze niet meer goed schoon en ik begon mij eraan te ergeren. Toen ben ik op het internet gaan zoeken naar wat tips en al snel kwam ik de ‘tip van oma’ tegen om de glazen een paar uurtjes te laten weken in een bad met natriumbicarbonaat. Ik besloot de proef op de som te nemen en oma had helemaal gelijk! De glazen kwamen er absoluut als nieuw uit! Ze schitterden weer kristalhelder in het licht. Vanuit wetenschappelijke studies weet ik dat natriumbicarbonaat ontzettend veel functies en toepassingen heeft, maar veel mensen zijn hier nog niet mee bekend. Daarom kijken we in dit artikel van deze week naar wat wetenschappers en studies allemaal over dit bijzondere stofje te zeggen hebben.
Natriumbicarbonaat wordt vaak ook wel zuiveringszout, baking soda of maagzout genoemd. Het is een wit poeder met de chemische formule NaHCO3 (1). NaHCO3 bestaat uit natrium en HCO3. HCO3 staat voor bicarbonaat, wat een combinatie is van waterstof, koolstof en zuurstof. De term bicarbonaat betekent niet dat er twee carbonaten (CO3) in zitten, maar dat er twee delen in het bicarbonaat-ion zitten: waterstof (H) en carbonaat (CO3). Ons lichaam maakt zelf natriumbicarbonaat aan, onder meer in de alvleesklier, nieren, rode bloedcellen en speekselklieren. Dit is voor onze gezondheid onmisbaar en zelfs van levensbelang. Met een pH van 8,3 is het een alkalische ofwel basische stof, wat betekent dat het zuren kan neutraliseren (2, 3). Natriumbicarbonaat helpt onder andere bij het handhaven van de juiste pH-waarde in ons bloed; een afwijking van de normale pH van 7,35 – 7,45 kan ziekte of zelfs de dood als gevolg hebben (4).
Omdat natriumbicarbonaat zo’n lang en onhandig woord is, gebruik ik in vanaf nu in dit artikel voor het gemak even het Engelse ‘baking soda’.
De mogelijkheden van baking soda volgens studies
Baking soda heeft volgens studies ontzettend veel mogelijkheden, van positieve gezondheidseffecten tot allerlei huishoudelijke toepassingen. Laten we eens kijken wat wetenschappers hierover te zeggen hebben. We beginnen bij het effect op onze gezondheid:
- Kan sportprestaties verbeteren: Studies tonen aan dat baking soda de sportprestaties kan verbeteren (5, 6, 7, 8). Tijdens zware inspanning produceren spieren melkzuur, wat zorgt voor een branderig gevoel. Baking soda kan dan helpen de hoeveelheid melkzuur te verminderen. Ook zorgt de hoge pH-waarde van baking soda mogelijk voor uitstel van vermoeidheid. De geadviseerde dosering is ongeveer 0,3 gram baking soda per kg lichaamsgewicht, 1-2 uur voor de inspanning (9, 10).
- Verlicht jeuk en zonnebrand: Baden met baking soda worden vaak aanbevolen om jeuk te verlichten na insectenbeten of bij zonnebrand (11, 12). Het zou helpen om de jeukende huid te kalmeren. Je kunt 1-2 kopjes baking soda toevoegen aan lauw badwater. Zorg dat het aangetaste gebied goed ondergedompeld wordt. Voor specifieke plekken kun je ook een pasta maken van baking soda en water en die dik aanbrengen.
- Helpt tegen brandend maagzuur: Baking soda kan helpen tegen brandend maagzuur (13, 14). Het innemen van een mengsel van natriumbicarbonaat en water kan het maagzuur neutraliseren en tijdelijk verlichting bieden. Langdurig gebruik kan echter leiden tot een verstoring van de zuurgraad in het spijsverteringsstelsel, met alle gevolgen van dien. Gebruik het dus nooit doorlopend, maar slechts incidenteel bij brandend maagzuur.
- Kan pijn door aften verminderen: Oudere studies suggereren dat een mondspoeling met baking soda de pijn veroorzaakt door aften kan verzachten (15, 16). Maak een mondspoeling door baking soda te mengen met water en spoel je mond eenmaal per dag met dit mengsel tot de aft genezen is.
- Kan achteruitgang door chronische nierziekte vertragen: Enkele studies beweren dat inname van baking soda de nierfunctie kan verbeteren en de progressie van chronische nierziekte kan vertragen (17, 18, 19). Het zou helpen om de nieren te ontlasten. Bij nierproblemen is het wel belangrijk om te overleggen met een arts voordat je baking soda gaat innemen, vanwege de effecten op de mineralenbalans.
- Verlicht problemen met de huid: Het nemen van een bad met baking soda kan helpen bij de behandeling van verschillende huidproblemen. Uit onderzoek blijkt dat baking soda schimmels en gistcellen zoals Candida kan doden (20). Het lijkt ook een nuttig antischimmelmiddel bij nagel- en huidschimmels (21). Ook kan een baking soda-bad de jeuk en irritatie verlichten bij eczeem en psoriasis (22).
- Werkt mogelijk tegen blaasontsteking: Een wetenschappelijk onderzoek uit 2018 geeft aan dat orale inname van zuiveringszout de pH-waarden in de urinewegen kan verhogen, wat de symptomen van een urineweginfectie kan verlichten (23).
- Kan bepaalde kankerbehandelingen verbeteren: Kanker is een veelvoorkomende doodsoorzaak die vaak behandeld wordt met chemotherapie. Enkele dier- en celstudies suggereren dat baking soda de effectiviteit van chemotherapie kan verbeteren (24, 25, 26). Het zou de omgeving rondom tumoren minder zuur maken waardoor de chemotherapie beter kan werken. Maar omdat het bewijs beperkt is, is meer onderzoek bij mensen nodig. Het is belangrijk om baking soda tijdens een chemotherapiebehandeling alleen in te nemen na overleg met een (orthomoleculaire) arts, vanwege mogelijke interacties.
- Werkt als natuurlijk mondwater: Baking soda wordt vaak gebruikt als natuurlijk mondwater. Enkele studies suggereren dat het de adem kan verfrissen en mogelijk antibacteriële eigenschappen heeft. Onderzoek toont aan dat baking soda mondwater het aantal mondbacteriën niet significant verlaagt, maar wel de pH in de mond verhoogt (27, 28). Een hogere pH kan de groei van bacteriën afremmen. Je kunt zelf baking soda mondwater maken door 1/2 theelepel baking soda op te lossen in een half glas warm water.
- Natuurlijk middel om tanden te bleken: Baking soda is een populair middel om tanden witter te maken. Meerdere studies tonen aan dat tandpasta met baking soda effectiever is in het bleken van tanden en verwijderen van tandplak dan tandpasta zonder baking soda (29, 30, 31, 32, 33). Dit komt waarschijnlijk door de mild schurende eigenschappen van baking soda, waardoor kleurende moleculen op tanden worden verbroken. Ook heeft het een antibacteriële en antimicrobiële werking die schadelijke mondbacteriën kan bestrijden. Het moet wel met mate gebruikt worden om het tandglazuur niet aan te tasten.
- Verwijdert sommige bestrijdingsmiddelen: Onderzoek suggereert dat het weken van groente en fruit in een baking soda-oplossing een effectieve manier is om sommige pesticiden te verwijderen. Eén studie toonde aan dat appels 12-15 minuten weken in water met baking soda de pesticideresten grotendeels verwijderde (34). Het haalt niet alle pesticiden weg, maar alleen bestrijdingsmiddelen die reageren op alkalisch water.
- Een gifvrije deodorant: Menselijk zweet is van zichzelf geurloos. De geur ontstaat pas nadat bacteriën in de oksels het zweet afbreken in zure stoffen. Baking soda wordt vaak gebruikt als natuurlijke deodorant, omdat het de omgeving van de oksels minder zuur maakt, waardoor de bacteriën het zweet minder kunnen afbreken (35, 36). Hierdoor vermindert de zweetgeur. Je kunt het uitproberen door het op de oksels te strooien of te mengen met kokosolie of een ander natuurlijk ingrediënt.
- Krachtige geurneutralisator: Baking soda kan helpen om onaangename geuren te neutraliseren (37). Het absorbeert geurdeeltjes in plaats van de geur te maskeren. Een bakje baking soda in de koelkast neutraliseert nare koelkastgeuren. Ook kan het dienen als natuurlijke luchtverfrisser door het te mengen met essentiële olie.
- Maakt vuil wasgoed weer mooi wit: Baking soda is een goedkoop en natuurlijk middel om wasgoed witter en schoner te krijgen (38). Het is een oplosbaar alkalisch zout dat vuil en vlekken kan helpen verwijderen. Baking soda werkt door een chemische reactie met zuren in vlekken wanneer het oplost in water. Ongeveer een halve kop baking soda toevoegen aan je normale wasmiddel kan zo helpen om kleding witter te maken.
- Gifvrij schoonmaakmiddel voor in de keuken en badkamer: Baking soda is een veelzijdig en natuurlijk schoonmaakmiddel dat ideaal is voor het schoonmaken van de keuken en badkamer (39). Baking soda gemengd met citroensap kan aangebracht worden op diverse keukenoppervlakken om vet en bacteriën te verwijderen. In de badkamer kan een pasta van zuiveringszout en water op tegels, toiletten en andere oppervlakken ingewreven worden om ze te ontvetten en te desinfecteren. Deze natuurlijke schoonmaakmiddelen zijn kosteneffectief en milieuvriendelijk. Ze vormen een goed alternatief voor agressieve chemicaliën in gangbare schoonmaakproducten.
- Nog veel meer: Baking soda kun je nog voor ontzettend veel meer doeleinden in je huishouden inzetten. Je kunt het in schoenen doen tegen zweetlucht. Je kunt het toevoegen als wasverzachter aan je was, zodat de handdoeken en kleding lekker zacht worden. Je kunt ook je vinger in een glas warm water met baking soda doen, zodat de huid zacht wordt en je splinters makkelijker kunt verwijderen. Baking soda is ook ideaal voor het ontstoppen van afvoeren in combinatie met azijn. De mogelijkheden zijn eindeloos!
Enkele belangrijke opmerkingen
Inname van baking soda wordt over het algemeen als veilig beschouwd in aanbevolen doses van 0,3 gram per kg lichaamsgewicht. Het kan echter bijwerkingen zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel, misselijkheid en diarree veroorzaken door de gasvorming wanneer het in contact komt met maagzuur (40). Vanwege deze bijwerkingen kun je baking soda het beste innemen bij een maaltijd en doses over de dag spreiden. Ook kan natriumbicarbonaat het natriumniveau in het bloed verhogen, wat bij sommigen de bloeddruk kan verhogen.
Verwar overigens zuiveringszout niet met bitterzout, dat ook wel epsomzout wordt genoemd. Bitterzout is namelijk magnesiumsulfaat en dat heeft een sterk laxerende werking. Bakpoeder en baking soda lijken hetzelfde, maar zijn het niet. Baking soda is natriumbicarbonaat en heeft een zuur nodig om te activeren en het deeg te laten rijzen, terwijl bakpoeder al een zuur zoals wijnsteen bevat en alleen vocht nodig heeft om te reageren. Verwar baking soda ook niet met soda of huishoudsoda. Huishoudsoda en bicarbonaat zijn twee chemisch verwante stoffen, maar ze hebben verschillende toepassingen en veiligheidsprofielen. Huishoudsoda, ook wel bekend als sodakristallen of natriumcarbonaat, is een grof en sterk alkalisch schoonmaakmiddel. Het wordt gebruikt om vetten af te breken en oppervlakken schoon te maken. Vanwege de agressieve chemische werking is huishoudsoda echter giftig en absoluut niet geschikt voor consumptie. Contact kan irriterend en schadelijk zijn voor huid en ogen. Natriumbicarbonaat is een fijn poeder dat veilig is om te consumeren. Ondanks de vergelijkbare namen is dus alleen bicarbonaat geschikt voor gebruik in voedsel.
Kaliumbicarbonaat mogelijk een gezondere vervanger
Sommige mensen maken zich zorgen over het hoge natriumgehalte in natriumbicarbonaat bij inname van grotere hoeveelheden, omdat te veel natrium kan bijdragen aan een verhoogde bloeddruk en andere gezondheidsproblemen. Een mogelijke vervanger hiervoor is kaliumbicarbonaat. Kalium is een bloeddrukverlagend mineraal waar veel mensen een tekort aan hebben, waardoor het een gezonder alternatief kan zijn voor inwendig gebruik.
Slotwoord
Deze nieuwsbrief is langer geworden dan je van mij gewend bent. Gek genoeg heb ik nog steeds het gevoel ik slechts het topje van de ijsberg van de mogelijkheden met baking soda heb besproken. Het moge duidelijk zijn dat dit een bijzonder veelzijdig wit poedertje is. Baking soda is heel goed verkrijgbaar in de meeste supermarkten en helemaal niet duur. Ik raad je zeker aan om het in huis te halen, want het zal je verbazen hoe vaak je dit uit de kast zult halen!
