Voedingswaardetabel van spelt per 100 gram:
Per 100 g / ml | Spelt | ADH* |
kcal | 356 | 17,80% |
Kj | 1490 | 17,74% |
Water (g) | 79 | 3,95% |
Eiwit (g) | 12,2 | 21,79% |
Koolhydraten (g) | 65,8 | 25,31% |
Suiker (g) | – | |
Vet (g) | 2,6 | 3,71% |
Verzadigd (g) | 0,4 | |
E.O.V. (g) | 0,5 | |
M.O.V. (g) | 1 | |
Omega 6 (g) | – | |
Omega 3 (g) | – | |
Cholesterol (mg) | – | |
Vezels (g) | 10,5 | 30,00% |
A (mg) | – | |
B1 (mg) | 0,4 | 36,36% |
B2 (mg) | 0,1 | 6,67% |
B3 (mg) | 6,8 | 42,50% |
B5 (mg) | 1 | 20,00% |
B6 (mg) | 0,3 | 20,00% |
B11 / Foliumzuur (ug) | 45 | 15,00% |
B12 (ug) | – | |
C (mg) | 1 | 1,33% |
D (ug) | – | |
E (mg) | 0,8 | 8,00% |
Vitamine K (ug) | 3,6 | 3,00% |
Natrium (mg) | 3 | 0,30% |
Kalium (mg) | 450 | 12,86% |
Calcium (mg) | 20 | 2,00% |
Fosfor (mg) | 400 | 50,00% |
IJzer (mg) | 4 | 50,00% |
Jodium (ug) | – | |
Magnesium (mg) | 150 | 50,00% |
Koper (mg) | 0,5 | 55,56% |
Selenium (ug) | 11,7 | 21,27% |
Zink (mg) | 3,1 | 20,67% |
Bron: Nevo, USDA, Pubmed, CNF
* Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
Over spelt
Spelt behoorde ooit tot de vergeten granen, maar heeft de laatste jaren een enorme comeback gemaakt. Vanwege allerlei nieuwe inzichten waarbij tarwe een boosdoener bleek, leek spelt een goed alternatief. Zo steeg de vraag naar spelt aanzienlijk en sprongen fabrikanten hier gretig op in. Van elk voedingsmiddel is nu wel een variant met spelt op de markt.
Herkomst en groeiwijze
Spelt behoort tot de grassenfamilie en is een eenjarige plant. Het is een eeuwenoude graansoort, die wordt beschouwd wordt als oervariant van tarwe. Spelt kruist gemakkelijk met tarwe en ze zijn ook sterk aan elkaar verwant.
Spelt wordt voornamelijk in Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk verbouwd. Vooral in Duitsland was deze graansoort al veel langer populair dan in Nederland. Voor de middeleeuwen werd naast rogge ook spelt veel gegeten. Toen tarwe in opmars kwam, heeft dit graan spelt verdreven. Tarwe was een stuk gemakkelijker te verbouwen en bracht meer op. Bovendien moet spelt, in tegenstelling tot tarwe, worden gepeld.
De laatste decennia is spelt bezig aan een comeback als gezond(er) alternatief voor tarwe. Of spelt inderdaad gezonder is dan tarwe zijn de meningen trouwens sterk verdeeld. Zo zou een groot deel van de tegenwoordige spelt niet meer lijken op het oorspronkelijke (oer)ras, en vraagt spelt veel meer van de grond dan tarwe. Daarnaast bevat spelt, evenals tarwe gluten, maar in een andere vorm. Spelt bevat strikt genomen meer gluten dan tarwe, maar tegelijkertijd minder van het schadelijke glutinine dat sommige mensen niet goed verdragen.
De koolhydraatsamenstelling van spelt is ook iets anders. Zo bevat spelt minder vezels die onder de FODMAPs vallen. Ook dit maakt dat spelt vaak beter wordt verdragen.
Verkrijgbaar
Spelt wordt als hele graankorrel verkocht bij biologische winkels. Maar spelt wordt vooral in de vorm van bloem- of meel aangeboden en het wordt ook veel verwerkt in allerlei producten. Dankzij de hype rondom spelt zijn er steeds meer producten op de markt gekomen met dit graan. Denk aan broden, crackers en beschuit. Maar ook eierkoeken, gebak en kant-en-klare pannenkoeken. Vaak wordt er in deze producten gebruik gemaakt van speltbloem in plaats van speltmeel. Speltmeel is de volkoren (en dus gezondste) variant van spelt.
Bewaren
Bewaar spelt goed droog en afgesloten. Het meel is over het algemeen goed houdbaar.
Toepassing
Spelt kan dienen ter vervanging van tarwe of andere graansoorten. Je kan er bijvoorbeeld brood of pannenkoeken mee bakken. Spelt vraagt dezelfde bewerking als tarwe. Omdat spelt een ander soort gluten bevat, kan het rijsproces in eerste instantie wat tegenvallen. De graankorrels zelf kunnen worden gebruikt om rijst te vervangen.
Wist je dat:
- Spelt tegenwoordig ook veel wordt gebruikt voor de productie van bier?
- Speltbrood in de supermarkt vaak in werkelijkheid een paar procent spelt bevat en de rest gewoon tarwe is? Check daarom altijd het etiket!
Wetenschappelijke weetjes over de voedingswaarde van spelt
In vergelijking met tarwe bevat spelt minder vezels, maar meer eiwitten (1). Spelt bevat meer gluten dan tarwe, want gluten zijn eiwitten. Spelt bevat echter minder glutinine en FODMAPs. Hierdoor wordt spelt meestal beter verdragen dan tarwe.
Net als tarwe bevat dit graan veel zetmeel, dat energie levert aan het lichaam. Spelt bevat meer omega 9 en minder omega 6 dan tarwe. Het speltbrood dat in supermarkten wordt aangeboden blijkt vaak een mengsel te zijn van tarwe en spelt, waarbij spelt in de minderheid is. Controleer daarom altijd het etiket. Belangrijk is dat het gaat om de volkoren variant, want volgens onderzoek kan dit de kans op diabetes, kanker en een (hart)infarct verlagen (2, 3, 4, 5, 6).
Zie voor meer informatie over voedingsmiddelen ook het boek:
1. Emmanuelle E et Al. Comparative study of the content and profiles of macronutrients in spelt and wheat, a review. December 2011
2. Aune D, Chan DS, Greenwood DC. Dietary fiber and breast cancer risk: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Annals of oncology : official journal of the European Society for Medical Oncology. 2012; 23(6):1394-402.
3. Aune D, Chan DS, Lau R. Dietary fibre, whole grains, and risk of colorectal cancer: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies. BMJ (Clinical research ed.). 2011; 343:d6617.
4. Chanson-Rolle A, Meynier A, Aubin F. Systematic Review and Meta-Analysis of Human Studies to Support a Quantitative Recommendation for Whole Grain Intake in Relation to Type 2 Diabetes. PloS one. 2015; 10(6):e0131377.
5. Fang L, Li W, Zhang W, Wang Y, Fu S. Association between whole grain intake and stroke risk: evidence from a meta-analysis. International Journal of Clinical and Experimental Medicine. 2015;8(9):16978-16983.
6. Tang G, Wang D, Long J, Yang F, Si L. Meta-analysis of the association between whole grain intake and coronary heart disease risk. The American journal of cardiology. 2015; 115(5):625-9.