Wie gezond oud wil worden, doet er goed aan regelmatig zijn evenwicht te testen. Uit baanbrekend onderzoek van de Mayo Clinic komt naar voren dat de tijd die iemand op één been kan staan een betere graadmeter is voor veroudering dan veranderingen in spierkracht of de manier van lopen. Deze bevinding werpt nieuw licht op hoe we gezond ouder worden kunnen monitoren en stimuleren.
Het onderzoeksteam, onder leiding van Dr. Kenton Kaufman, richtte zich op veertig gezonde en zelfstandige mensen boven de vijftig jaar. De helft van de deelnemers was jonger dan 65, terwijl de andere helft deze leeftijdsgrens al was gepasseerd. Ze werden onderworpen aan verschillende tests die hun balans, loopvermogen en kracht in kaart brachten.
Wat direct opviel tijdens het onderzoek was dat vooral het vermogen om op het niet-dominante been te staan significant afnam naarmate mensen ouder werden. Dit is een fundamenteel inzicht, omdat evenwicht een complex samenspel vereist van verschillende lichaamssystemen. Je hebt niet alleen je spieren nodig, maar ook je zicht, je evenwichtsorgaan en je vermogen om te voelen waar je lichaam zich in de ruimte bevindt.
De wetenschappers lieten de deelnemers verschillende balanstests uitvoeren op speciale krachtplaten. Ze moesten dertig seconden lang in verschillende posities blijven staan: op beide voeten met open en gesloten ogen, en op zowel het dominante als niet-dominante been met open ogen. Tijdens de tests op één been mochten de deelnemers hun andere been vasthouden waar ze wilden.
De betekenis van deze bevindingen reikt verder dan alleen een wetenschappelijk inzicht. Valpartijen vormen namelijk het grootste gezondheidsrisico voor mensen boven de 65 jaar, en de meeste van deze ongelukken zijn direct terug te voeren op een verminderd evenwichtsgevoel. Dit maakt de ontdekking des te waardevoller voor de dagelijkse praktijk.
Naast de balanstests onderzochten de wetenschappers ook andere fysieke capaciteiten. Ze keken naar grijpkracht met behulp van een speciaal ontwikkeld meetinstrument en testten de kniekracht van deelnemers in zittende positie. Hoewel beide vermogens achteruitgingen met de leeftijd, was deze afname minder uitgesproken dan bij het evenwicht. Wel bleek de grijpkracht sneller af te nemen dan de kniekracht, wat deze test tot een nuttige aanvullende indicator van veroudering maakt.
Een verrassende uitkomst was dat het looppatroon van de deelnemers nauwelijks veranderde met de leeftijd. Dr. Kaufman verklaart dit door erop te wijzen dat de deelnemers in hun eigen, comfortabele tempo mochten lopen. Een test op maximale loopsnelheid had mogelijk wel leeftijdsgerelateerde verschillen aan het licht gebracht.
Een andere interessante bevinding was dat er geen verschil was tussen mannen en vrouwen in hoe hun fysieke vermogens achteruitgingen. Zowel de balans als de kracht nam bij beide geslachten in dezelfde mate af met het verstrijken van de jaren. Dit suggereert dat verouderingsprocessen op dit vlak universeel zijn.
Het bemoedigende aan dit onderzoek is dat je je evenwicht relatief eenvoudig kunt trainen. Dr. Kaufman adviseert om dagelijks wat tijd te besteden aan het staan op één been. Deze oefening helpt je om je spier- en evenwichtsreacties beter te coördineren. Als je dertig seconden op één been kunt blijven staan, zit je op een gezond niveau.
Het onderzoek benadrukt ook het belang van preventie. Door regelmatig je evenwicht te trainen, kun je het risico op vallen significant verminderen. Dit kan zo simpel zijn als op één been staan tijdens het tandenpoetsen of afwassen. Begin wel altijd in de buurt van een steunpunt, zoals een muur of aanrecht, voor het geval je je evenwicht verliest.
Tot slot toont deze studie aan dat gezond ouder worden voor een groot deel in eigen hand ligt. Het motto “wat je niet gebruikt, verlies je” geldt zeker voor je evenwichtsvermogen. Door regelmatig te oefenen kun je je balans behouden of zelfs verbeteren. Dit vraagt geen dure apparatuur of ingewikkelde trainingsschema’s – alleen wat dagelijkse aandacht voor deze belangrijke vaardigheid. Met deze kennis kunnen zowel zorgprofessionals als ouderen zelf gerichter werken aan het behoud van vitaliteit en zelfstandigheid op latere leeftijd (bron: MedicalXpress).
