Hoe gelukkig zijn je gezonder kan maken

Geluk is de zin en het doel van het leven, de bestemming van het menselijke bestaan.”

Aristoteles, de Griekse filosoof uit de oudheid, gebruikte deze woorden meer dan 2000 jaar geleden en ze zijn vandaag de dag nog steeds van toepassing. Geluk is een breed begrip, dat de ervaring beschrijft van positieve emoties, zoals vreugde, tevredenheid en voldoening. Uit onderzoek blijkt dat wie gelukkiger is zich niet alleen beter voelt – het kan ook tal van gunstige gezondheidseffecten met zich meebrengen.

Bevordert een gezonde leefstijl
Gelukkig zijn bevordert een reeks leefstijlgewoontes die belangrijk zijn voor de algehele gezondheid. Gelukkige mensen eten vaak gezonder, ze nemen meer fruit, groentes en volkorengranen (12). Een studie met meer dan 7000 volwassen deelnemers wees uit dat de kans om meer vers fruit en groenten te eten bij degenen die zich psychisch goed voelden 47% hoger was dan bij hun minder positieve tegenhangers (3). Er blijkt een consequent verband te zijn tussen een voedingspatroon met veel groenten en fruit en een reeks gezondheidsvoordelen, waaronder een lager risico op diabetes, beroertes en hartziektes (456). Uit dezelfde studie met 7000 deelnemers bleek dat de kans dat mensen die zich positief gestemd voelden ook fysiek actiever waren (met 10 of meer uur per week lichaamsbeweging) 33% hoger lag dan bij hun meer negatieve tegenhangers (3). Regelmatige fysieke activiteit draagt bij aan de botopbouw, verhoging van het energieniveau, vermindering van lichaamsvet en een lagere bloeddruk (789). Sterker nog, gelukkiger zijn kan ook de slaap helpen verbeteren, wat belangrijk is voor de concentratie, productiviteit, lichamelijke prestaties en het behoud van een gezond gewicht (101112). Uit een studie met meer dan 700 volwassenen bleek dat slaapproblemen, zoals moeite met in slaap vallen of met doorslapen, 47% meer voorkwamen bij degenen met een laag niveau van psychisch welbevinden (13). Uit een review van 44 studies uit 2016 bleek echter dat er weliswaar een link lijkt te zijn tussen een gevoel van welbevinden en betere slaapuitkomsten, maar dat er meer onderzoek uit goed opgezette studies nodig is om de samenhang te bevestigen (14).

Kortom: Gelukkig zijn kan bijdragen aan een gezonde leefstijl. Studies wijzen uit dat mensen die zich gelukkiger voelen ook vaker gezonder eten en meer aan lichaamsbeweging doen.

Lijkt het immuunsysteem te stimuleren
Een gezond immuunsysteem is belangrijk voor de algehele gezondheid. Uit onderzoek blijkt dat een gevoel van psychisch welbevinden zou kunnen bijdragen aan het behoud van een sterk immuunsysteem (15). Dit kan weer zorgen voor een afname van het risico op het oplopen van verkoudheden en luchtweginfecties (16). In een studie met meer dan 300 gezonde deelnemers werd het risico onderzocht om een verkoudheid te ontwikkelen na toediening van een gewoon verkoudheidsvirus via neusdruppels. De minst gelukkige mensen kregen bijna drie keer zo vaak een verkoudheid als de deelnemers die zich gelukkiger voelden (17). In een ander onderzoek kregen 81 universitaire studenten een vaccin tegen hepatitis B, een virus dat de lever aanvalt. De meer gelukkige studenten bleken bijna twee keer zo vaak een hoge respons te hebben van antilichamen, wat een teken is van een sterk immuunsysteem (18). Men begrijpt de effecten van het geluksgevoel op het immuunsysteem nog niet precies. Het zou kunnen komen door de invloed van het geluksgevoel op de activiteit van de HPA-as (hypothalamus-hypofyse (pituitary)-bijnier (adrenal)-as), die je immuunsysteem, hormonen, vertering en stressniveaus reguleert (1819). Bovendien is het waarschijnlijker dat gelukkige mensen er gezondheidsbevorderende gedragingen op na houden die een rol spelen bij de instandhouding van een sterk immuunsysteem, zoals gezonde eetgewoontes en regelmatige lichaamsbeweging (17).

Kortom: Gelukkig zijn kan bijdragen aan een goed werkend immuunsysteem, wat kan helpen bij de bestrijding van verkoudheden en luchtweginfecties.

Gaat stress tegen
Psychisch welbevinden kan je stressniveau helpen verlagen (2021). Normaal gesproken veroorzaakt overmatige stress een toename van het hormoon cortisol, dat bijdraagt aan veel van de schadelijke effecten van stress, zoals een verstoorde slaap, gewichtstoename, diabetes type 2 en hoge bloeddruk. Een aantal studies toont aan dat het cortisolgehalte vaak lager is bij mensen die gelukkiger zijn (222324). Een studie met meer dan 200 volwassen deelnemers die in een laboratoriumsetting een reeks stressvolle moesten uitvoeren wees zelfs uit dat het cortisolniveau bij de gelukkigste mensen 32% lager was dan bij ongelukkige deelnemers (25). Deze effecten leken langdurig te blijven bestaan. Toen de onderzoekers drie jaar later een vervolgonderzoek deden met dezelfde groep mensen, bleek er een verschil van 20% te zitten in de cortisolniveaus tussen de gelukkigste en de minst gelukkige mensen (26).

Kortom: Stress zorgt voor toename van het hormoon cortisol, wat kan leiden tot gewichtstoename, verstoorde slaap en hoge bloeddruk. Gelukkige mensen maken over het algemeen minder cortisol aan in reactie op stressvolle situaties.

Kan het hart beschermen
Gelukkig zijn kan het hart beschermen door de bloeddruk te verlagen. Hoge bloeddruk is een risicofactor voor hartziektes (2728). Er werd bij een studie met meer dan 6500 deelnemers van 65 en ouder een verband gevonden tussen een gevoel van welbevinden en een 9% lagere kans op hoge bloeddruk (29). Geluk kan ook het risico op hartziektes – wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak – verlagen (30). Uit verscheidene studies blijkt dat geluk samenhangt met een 13-26% lager risico op hartziektes (313233). Een langetermijnonderzoek met 1500 deelnemers constateerde dat geluk helpt beschermen tegen hartziektes. Gelukkig zijn hing samen met een 22% lagere kans, gemeten over de studieperiode van 10 jaar, zelfs als rekening werd gehouden met risicofactoren zoals leeftijd, cholesterolniveau en bloeddruk (34). Psychisch welbevinden lijkt ook mensen die al een hartziekte hebben te kunnen beschermen. Een systematische review van 30 studies constateerde dat de kans op overlijden afnam met 11% bij mensen met een vastgestelde hartziekte en een groter gevoel van welbevinden (35). Van belang is wel om op te merken dat sommige van deze effecten te danken kunnen zijn aan een toename van gedragingen die de hartgezondheid bevorderen, zoals fysieke activiteit, niet roken en gezonde eetgewoontes (121036). Overigens werd niet in alle studies een verband gevonden tussen geluk en hartziekte (37). Een recent 12 jaar durend onderzoek met bijna 1500 deelnemers bleek zelfs geen samenhang te kunnen vinden tussen een gevoel van welzijn en het risico op hartziekte (38). Op dit gebied is meer goed opgezet onderzoek van goede kwaliteit nodig.

Kortom: Gelukkiger zijn kan een hoge bloeddruk helpen verlagen, wat kan zorgen voor een afname van het risico op hartziektes. Er is echter meer onderzoek nodig.

Kan de levensverwachting verlengen
Gelukkig zijn kan je helpen langer te leven (3139). Een langetermijnstudie die in 2015 werd gepubliceerd onderzocht het effect van geluk op de overlevingskansen bij 32.000 mensen (40). Het risico op overlijden tijdens de 30 jaar durende onderzoeksperiode was 14% hoger voor ongelukkige mensen, vergeleken met hun gelukkiger tegenhangers. Een groot overzichtsonderzoek van 70 studies keek naar het verband tussen een gevoel van welbevinden en levensduur bij zowel gezonde mensen als mensen met een al bestaande aandoening, zoals een hart- of nierziekte (41). Een positievere gesteldheid bleek een gunstig effect te hebben op de overlevingskans; het risico op overlijden daalde dan met 18% bij gezonde mensen en met 2% bij mensen met een bestaande ziekte. Men begrijpt nog niet goed hoe gelukkig zijn bijdraagt aan een hogere levensverwachting. Het kan misschien deels verklaard worden door een toename van gunstige gedragingen die het overleven bevorderen, zoals niet roken, fysiek actief zijn, zich houden aan medicijnvoorschriften, en goede slaapgewoontes en -praktijken (1036).

Kortom: Mensen die gelukkiger zijn leven langer. Dit kan komen doordat ze meer gezondheidsbevorderende gewoontes hebben, zoals lichaamsbeweging.

Kan zorgen voor vermindering van pijn
Artritis is een veelvoorkomende aandoening die gepaard gaat met ontsteking en degeneratie van de gewrichten. Het veroorzaakt pijnlijke en stijve gewrichten en wordt meestal erger met het ouder worden. Een aantal studies wijst uit dat een groter gevoel van welbevinden kan zorgen voor vermindering van de pijn en stijfheid die optreden bij deze aandoening (424344). Psychisch welbevinden kan ook het fysieke functioneren bevorderen bij mensen met artritis. Bij een studie met meer dan 1000 mensen met pijnlijke artritis in de knie bleek dat mensen die gelukkiger waren elke dag 711 stappen meer zetten – 8,5% meer – dan hun minder gelukkige tegenhangers (45). Gelukkig zijn kan ook voor pijnvermindering zorgen bij andere aandoeningen. Een studie met bijna 1000 deelnemers die herstellend waren van een beroerte, wees uit dat de gelukkigste mensen een 13% lagere pijnscore hadden drie maanden nadat ze het ziekenhuis hadden verlaten (46). Door onderzoekers wordt wel gesuggereerd dat gelukkige mensen misschien lagere pijnscores hebben omdat hun positieve levenshouding helpt om hun perspectief te verbreden, wat een aanzet geeft tot nieuwe gedachtes en ideeën. Zij denken dat dit helpt om effectieve strategieën te ontwikkelen die de perceptie van pijn verlagen (47).

Kortom: Gelukkig zijn kan de pijnperceptie verminderen. Het blijkt vooral effectief te zijn bijna aandoeningen met chronische pijn zoals artritis.

Andere manieren waarop gelukkig zijn je gezonder kan maken
Er zijn een paar studies die een verband zien tussen geluk en andere gezondheidsvoordelen. Hoewel deze voorlopige bevindingen veelbelovend zijn, moeten ze nog wel met meer bewijs uit nader onderzoek gestaafd worden.

  • Zou fragiliteit kunnen verminderen: Fragiliteit is een aandoening die gekenmerkt wordt door een gebrek aan kracht en evenwicht. Een studie met 1500 ouderen stelde vast dat de gelukkigste mensen 3% minder kans liepen op fragiliteit tijdens de onderzoeksperiode van 7 jaar (48).
  • Kan bescherming bieden tegen beroerte: Een beroerte kan optreden als de bloedtoevoer naar de hersenen verstoord is. Een studie met oudere deelnemers stelde een afname vast van het risico op een beroerte met 26% bij mensen die zich psychisch goed voelden (49).

Kortom: Je gelukkig voelen kan mogelijk nog andere voordelen hebben, zoals een verlaging van het risico op fragiliteit en een beroerte. Er is echter meer onderzoek nodig om dit te bevestigen.

Manieren om je psychisch welbevinden te vergroten
Gelukkig zijn zorgt er niet alleen voor dat je je beter voelt, het is ook enorm goed voor je algehele fysieke gezondheid. Hieronder staan zes wetenschappelijk bewezen manieren die je gelukkiger kunnen maken:

  • Toon dankbaarheid: Je kunt je geluksgevoel vergroten door je te focussen op de dingen waar je dankbaar voor bent. Je kunt je dankbaarheid oefenen door bijvoorbeeld aan het eind van elke dag drie dingen op te schrijven waar je dankbaar voor bent (50).
  • Wees actief: Doe aan cardiotraining, dit is de effectiefste vorm van training om je geluksniveau te verhogen. Wandelen of tennissen is niet alleen goed voor je fysieke gesteldheid, het helpt ook je stemming te verbeteren (51).
  • Zorg voor een goede nachtrust: Slaapgebrek kan je geluksgevoel negatief beïnvloeden. Als je niet goed in slaap kunt vallen of niet kunt doorslapen, lees dan eens deze tips voor een betere nachtrust (52).
  • Breng tijd buiten door: Ga lekker buiten wandelen of maak je handen eens vuil in de tuin. Na vijf minuten buiten zijn kan je stemming al aanzienlijk opknappen (53).
  • Mediteer: Regelmatig mediteren kan je geluksgevoel vergroten en daarnaast nog allerlei gunstige effecten hebben, zoals stressvermindering en beter slapen (54).
  • Eet gezonder: Uit studies is gebleken dat hoe meer fruit en groenten je eet, hoe gelukkiger je wordt. Bovendien zal ook je gezondheid op den duur verbeteren als je meer fruit en groenten eet (555657).

Kortom: Er zijn allerlei manieren om je geluksgevoel te verhogen. Actief bewegen, dankbaarheid tonen en fruit en groenten eten zijn allemaal prima manieren om te zorgen voor een betere stemming.

Conclusie
Er is wetenschappelijk bewijs voor de veronderstelling dat je gelukkig voelen zeer gunstige effecten kan hebben op je gezondheid. Om te beginnen bevordert het een gezonde leefstijl. Het kan ook helpen tegen stress en het kan je immuunsysteem versterken, je hart beschermen en pijn verminderen. Sterker nog, het zou zelfs je levensverwachting kunnen verhogen. Er is wel meer onderzoek nodig om te begrijpen hoe deze effecten tot stand komen, maar er is geen reden om niet nu alvast te beginnen met je psychische welbevinden op de eerste plaats te zetten. Je richten op de dingen die je gelukkig maken zal er niet alleen voor zorgen dat je lekkerder leeft – het zou zelfs levensverlengend kunnen zijn (met toestemming vertaald).

Jelle Hermus & Juglen Zwaan over hoe je gelukkiger kunt worden:

Jelle zijn nieuwe boek is nu ook te koop in onze webshop:

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.