Foliumzuur is de synthetische vorm van vitamine B11, een B-vitamine die een belangrijke rol speelt bij de vorming van cellen en DNA. Het komt uitsluitend voor in vitaminen en bepaalde verrijkte voedingsmiddelen. Omgekeerd wordt vitamine B11 folaat genoemd als het van nature in voedingsmiddelen voorkomt. Bonen, sinaasappels, asperges, spruiten, avocado’s en bladgroen bevatten allemaal foliumzuur. De ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) voor deze vitamine is 400 mcg voor de meeste volwassenen, hoewel zwangere en borstvoedende vrouwen respectievelijk 600 en 500 mcg moeten krijgen (1). De lage foliumzuurniveaus in het bloed zijn in verband gebracht met gezondheidskwesties, zoals een hoger risico op geboorteafwijkingen, hartziekten, beroertes en zelfs bepaalde vormen van kanker (2, 3, 4, 5, 6). Een teveel aan foliumzuur uit supplementen kan echter schadelijk zijn voor de gezondheid.
4 mogelijke bijwerkingen van te veel foliumzuur
Hoe overtollig foliumzuur zich ontwikkelt
Foliumzuur wordt in je lichaam op een iets andere manier afgebroken en opgenomen dan folaat. Folaat dat je uit voedsel binnenkrijgt wordt bijna geheel afgebroken en omgezet in zijn actieve vorm in je darm voordat het wordt geabsorbeerd in je bloedbaan (7). Van het foliumzuur dat je uit verrijkte voedingsmiddelen of supplementen krijgt, wordt echter een veel kleiner deel omgezet in zijn actieve vorm in je darm (7). De rest heeft de hulp van je lever en andere weefsels nodig om via een langzaam en efficiënt proces te worden geconverteerd (8). Als zodanig kunnen foliumzuursupplementen of verrijkte voedingsmiddelen ervoor zorgen dat synthetisch, niet goed omgezet foliumzuur ofwel UMFA (unmetabolized folic acid) zich ophoopt in je bloed – iets wat niet gebeurt als je folaat uit voeding binnenkrijgt (9, 10). Dit is verontrustend omdat hoge niveaus van UMFA in verband lijken te staan met verschillende gezondheidsproblemen (1, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17).
Kortom: Folaat wordt in het lichaam gemakkelijker omgezet en opgenomen dan synthetisch foliumzuur. Een overmatige inname van foliumzuur kan ertoe leiden dat UMFA zich in je lichaam opbouwt, wat kan leiden tot schadelijke gevolgen voor de gezondheid.
Kan een vitamine B12-tekort maskeren
Een hoge foliumzuurinname kan een tekort aan vitamine B12 maskeren. Je lichaam gebruikt vitamine B12 om rode bloedcellen te maken en je hart, hersenen en zenuwstelsel optimaal te laten functioneren (18). Wanneer het onbehandeld blijft, kan een tekort aan deze voedingsstof het vermogen van je hersenen om normaal te functioneren verminderen en leiden tot permanente zenuwbeschadiging. Deze schade is meestal onomkeerbaar, waardoor een vertraagde diagnose van een tekort aan vitamine B12 bijzonder verontrustend is (18). Foliumzuur en vitamine B12 worden door je lichaam op dezelfde manier gebruikt, wat betekent dat een tekort aan een van beide kan leiden tot vergelijkbare symptomen. Er zijn aanwijzingen dat foliumzuursupplementen door vitamine B12 veroorzaakte megaloblastaire anemie kunnen maskeren, waardoor een onderliggend vitamine B12-tekort onopgemerkt kan blijven (14, 15). Daarom kunnen mensen met symptomen als spierzwakte, vermoeidheid, concentratieproblemen en kortademigheid er baat bij hebben om hun B12-niveau te laten controleren.
Kortom: Een hoge inname van foliumzuur kan een tekort aan vitamine B12 maskeren. Dit kan op zijn beurt het risico op schade aan de hersenen en het zenuwstelsel verhogen.
Kan de leeftijdsgebonden mentale achteruitgang versnellen
Overtollige inname van foliumzuur kan de leeftijdsgebonden mentale achteruitgang versnellen, vooral bij mensen met een laag vitamine B12-gehalte. Een studie bij gezonde mensen ouder dan 60 jaar koppelde een hoog foliumzuurgehalte aan een mentale achteruitgang bij mensen met een laag vitamine B12-gehalte – maar niet bij mensen met een normaal B12-gehalte (15). De deelnemers met een hoog foliumzuurgehalte in het bloed bereikten deze door een hoge inname van foliumzuur in de vorm van verrijkte voedingsmiddelen en supplementen, niet door het eten van natuurlijk folaatrijk voedsel. Een andere studie suggereert dat mensen met een hoog foliumzuurgehalte maar een laag vitamine B12-gehalte, tot 3,5 keer meer kans hebben op een achteruitgang van de hersenfunctie dan mensen met normale bloedwaarden (19). De auteurs van de studie waarschuwden dat het aanvullen met foliumzuur schadelijk kan zijn voor de geestelijke gezondheid bij oudere volwassenen met een laag vitamine B12-gehalte. Bovendien is er nog meer onderzoek dat overmatig gebruik van foliumzuursupplementen verbindt met mentale achteruitgang (20). Houd er rekening mee dat er meer studies nodig zijn om harde conclusies te kunnen trekken.
Kortom: Een hoge inname van foliumzuur kan leeftijdsgebonden mentale achteruitgang versnellen, vooral bij personen met een laag vitamine B12-gehalte. Er is wel verder onderzoek nodig.
Vertraagt mogelijk de ontwikkeling van de hersenen bij kinderen
Adequate foliumzuurinname tijdens de zwangerschap is noodzakelijk voor de ontwikkeling van de hersenen van je baby en het vermindert het risico op misvormingen (21, 22, 23, 24). Omdat veel vrouwen er niet in slagen om de ADH uit de voeding alleen te halen, worden vrouwen in de vruchtbare leeftijd vaak aangemoedigd om foliumzuursupplementen in te nemen (1). Aanvulling met te veel foliumzuur kan echter de insulineresistentie verhogen en de ontwikkeling van de hersenen bij kinderen vertragen. In één studie scoorden 4- en 5-jarigen waarvan de moeders tijdens de zwangerschap meer dan 1.000 mcg foliumzuur per dag namen – meer dan de maximaal toelaatbare inname – lager op hersenontwikkelingstests dan de kinderen van vrouwen die 400-999 mcg per dag namen (16). In een andere studie werd een hoger foliumzuurgehalte in het bloed tijdens de zwangerschap in verband gebracht met een groter risico op insulineresistentie bij kinderen van 9 tot 13 jaar (25). Hoewel verder onderzoek nodig is, kan het het beste worden vermeden om meer dan de aanbevolen dagelijkse dosis van 600 mcg foliumzuur in te nemen tijdens de zwangerschap, tenzij anders geadviseerd door een gezondheidsprofessional.
Kortom: Foliumzuursupplementen zijn een praktische manier om het foliumzuurgehalte tijdens de zwangerschap te verhogen, maar een te hoge dosis kan de insulineresistentie verhogen en de ontwikkeling van de hersenen bij kinderen vertragen.
Kan de kans op heropleving van kanker vergroten
De rol van foliumzuur in kanker lijkt tweeledig. Onderzoek suggereert dat het blootstellen van gezonde cellen aan een adequaat niveau van foliumzuur kan beschermen tegen het ontstaan van kanker. Blootstelling van kankercellen aan de vitamine kan er echter ook voor zorgen dat de cellen groeien of zich verspreiden (9, 26, 27). Dat gezegd hebbende, het onderzoek is niet eenduidig. Terwijl een paar studies een kleine toename van het risico op kanker vaststellen bij mensen die foliumzuursupplementen innemen, melden de meeste studies geen verband (28,
29, 30, 31, 32). Het risico kan afhangen van het type kanker, maar ook van je persoonlijke geschiedenis. Zo suggereert onderzoek dat mensen die eerder gediagnosticeerd zijn met prostaat- of colorectale kanker en die meer dan 1.000 mcg foliumzuur per dag gebruikten, een 1,7-6,4% hoger risico op terugkerende kanker hebben (33, 34). Toch is er meer onderzoek nodig. Het is wel goed om te weten dat het eten van veel folaatrijk voedsel het risico op kanker niet lijkt te verhogen – en zelfs kan helpen om het te verlagen (35,36).
Kortom: Een overmatige inname van foliumzuur kan het vermogen van kankercellen om te groeien en zich te verspreiden vergroten, hoewel er meer onderzoek nodig is. Dit kan vooral nadelig zijn voor mensen met een geschiedenis van kanker.
Aanbevolen gebruik, dosering en mogelijke interacties
Foliumzuur is opgenomen in de meeste multivitamines, prenatale supplementen en B-complex vitamines, maar het wordt ook verkocht als individueel supplement. In bepaalde landen zijn sommige voedingsmiddelen ook verrijkt met deze vitamine. Foliumzuursupplementen worden meestal gebruikt om een laag foliumzuurgehalte in het bloed te voorkomen of te behandelen. Bovendien nemen zwangere vrouwen of vrouwen die van plan zijn zwanger te worden deze vaak in om het risico op geboorteafwijkingen te verminderen (1). De ADH voor foliumzuur is 400 mcg per dag voor de meeste volwassenen, 600 mcg per dag tijdens de zwangerschap en 500 mcg per dag tijdens de borstvoeding. Doseringen variëren meestal van 400-800 mcg (1). Foliumzuursupplementen kunnen zonder recept worden gekocht en worden over het algemeen als veilig beschouwd wanneer ze in normale doses worden ingenomen (37). Dat gezegd hebbende, kunnen zij een wisselwerking aangaan met sommige medicijnen, met inbegrip van medicijnen die worden gebruikt om beroerten, reumatische artritis, en parasitaire infecties te behandelen. Daarom dient iedereen die medicijnen neemt een gezondheidsprofessional moeten raadplegen alvorens foliumzuur te nemen (1).
Kortom: Foliumzuursupplementen worden gebruikt om het risico op geboorteafwijkingen te verminderen en om een foliumzuurtekort te voorkomen of te behandelen. Ze worden over het algemeen als veilig beschouwd, maar kunnen in wisselwerking staan met sommige receptmedicijnen.
Om te onthouden
Foliumzuursupplementen zijn over het algemeen veilig en bieden een handige manier om een adequaat foliumzuurgehalte te handhaven. Dat gezegd hebbende, kan een teveel aan foliumzuursupplementen verschillende bijwerkingen veroorzaken, waaronder een tragere ontwikkeling van de hersenen bij kinderen en een versnelde mentale achteruitgang bij ouderen. Er is nog verder onderzoek nodig, maar je kunt wel in overleg met je zorgverlener je foliumzuurgehalte bepalen en kijken of een supplement nodig is (met toestemming vertaald).