Is pindakaas gezond of ongezond?

Pindakaas, wie is het niet groot mee geworden? Maar is pindakaas wel zo gezond? En zijn er verschillen tussen de verschillende soorten in de supermarkt? Na dit artikel weet je alles over deze kaas die eigenlijk geen kaas is!

Een stukje geschiedenis
In 1886 heeft de Canadees Marcellus Gilmore Edson de voorloper van pindakaas uitgevonden, hij noemde dit Peanut Paste (1). Hij voegde vrij veel suiker toe aan zijn product. Rond dezelfde tijd kwam arts John Harvey Kellogg (ook de uitvinder van de geraffineerde ontbijtgranen) met gemalen pinda’s. Veel van zijn patiënten konden niet goed kauwen en daarom leken gemalen pinda’s als bron van eiwit hem een slimme keuze. Dr. Kellogg was een voorstander van een vegetarisch voedingspatroon en hij hoopte zo een steentje bij te dragen (2). Een andere arts mechaniseerde vervolgens het productieproces van pindakaas in 1903 (3). De marketeer en zakenman George Bayle heeft pindakaas vervolgens populair gemaakt bij het grote publiek (4). Er zijn dus heel wat uitvinders van de moderne pindakaas bekend. De geschiedschriften vermelden overigens dat de Inca’s en Azteken voor het eerst in de menselijke historie op kleine schaal voor zichzelf ‘pindakaas’ maakten (5, 6, 7). Hoe je het ook wendt of keert, pindakaas is dus een uitvinding uit Amerika.

Waarom heet pindakaas zo?
In Amerika spreken ze over peanut butter, letterlijk vertaald is dat dus pindaboter. Aangezien boter in Nederland een beschermde titel is (alleen roomboter mag zo heten), moest men uitwijken naar een andere naam (8). Mogelijk dat de verwijzing naar kaas is geïnspireerd op de Surinaamse gewoonte om blokken geperste pinda’s met een kaasschaaf te schaven (9). In Frankrijk noemt men pindakaas beurre d’arachide en in Duitsland erdnussbutter. Beiden verwijzen naar boter dus. In het Duits spreekt men over erdnuss, oftewel aardnoot. Dit omdat pinda’s nootjes zijn die in de grond groeien. Waarschijnlijk is het je al bekend, maar pinda’s zijn eigenlijk helemaal geen noten, maar de zaden van een peulvrucht (10).

Voedingswaarde van pindakaas
Op papier is pindakaas heel gezond. Het is bijzonder rijk aan eiwitten, omega 9, vezels en vitamine E. Verder zitten er ook flinke hoeveelheden vitamine B3 (niacine), B11 (foliumzuur) en magnesium in. De meeste vitamines en mineralen zijn er wel in te vinden. Ook op het gebied van de fytonutriënten scoren pinda’s hoog, zo bevatten pinda’s vele polyfenolen en antioxidanten. Bekende zijn resveratrol en CoQ10 en minder bekend weer p-coumarinezuur en genisteïne (11, 12). Het toevoegen van pindakaas aan je maaltijd kan verzadigen (13, 14), waardoor je op termijn minder snackt en kan afvallen (15). Volgens enkele studies kan het eten van pinda’s (en dus ook pindakaas) je risico op cardiovasculaire ziektes, kanker en luchtwegaandoeningen verlagen (16, 17, 18).

Acrylamide
Zoals bij elk voedingsmiddel zitten er ook nadelen aan pindakaas. De lekkere smaak van pindakaas komt doordat de pinda’s zijn gebrand, of beter gezegd geroosterd. Bij het roosteren van pinda’s komt acrylamide vrij (19). Acrylamide is heel ongezond en mogelijk zelfs kankerverwekkend (20, 21, 22). Het Amerikaanse Cleanlabel project onderzocht 125 notenpasta’s en ontdekte dat amandelpasta gemiddeld 6 keer meer acrylamide bevat dan pindakaas (23). Ook hebben wetenschappers vastgesteld dat antioxidanten zoals in pinda’s voorkomen de schadelijke werking van acrylamide kunnen verminderen (24). Gek genoeg kan het roosten van pinda’s ook zorgen voor activatie en toename van gezonde nutriënten (25), terwijl ondertussen de hoeveelheid schadelijke aflatoxine (een gifstof geproduceerd door een schimmel die in pinda’s kan zitten) afneemt (26). Acrylamide geeft smaak en aroma, waardoor de dooreetfactor wordt vergroot. Ondertussen is pindakaas zeer calorierijk, waardoor het voor mensen met een gevoeligheid voor overgewicht aan te raden is om de inname niet te overdrijven.

Hoe kies je een goede pindakaas?
Kijk bij het selecteren goed op het etiket. Kies altijd voor een pindakaas die geen onnodige toevoegingen bevat. Veel pindakazen bevatten goedkope vulling zoals suiker en palmolie. Koop altijd pindakaas van een betrouwbare leverancier, want anders kan deze besmet zijn met ziekmakende aflatoxines (27). Een goede basispindakaas hoort voor 100% uit gemalen pinda’s te bestaan en meer niet. Bij mij in Haarlem (maar ook in Amsterdam) bestaat De Pindakaaswinkel. Ik ben hier eens naar binnengestapt en zag toen dat ze vele smaken hadden. Pindakaas met een beetje zeezout, of met dadels en kaneel, met chilipeper, met cacao, met kaneel, knoflook en gebakken ui of eentje met kokos. Ze hebben ook een pindakaas met koffie, maar ik vermoed dat dat iets is voor de liefhebbers.

Ideeën
De meeste mensen denken bij pindakaas aan een belegde boterham, maar met pindakaas kun je vele andere kanten op:

En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan. Meestal is het laatste beetje in een pot pindakaas heel hard en smeert het niet zo goed uit. Deze hardere massa kun je benutten voor het maken van een pindakaas-chocolademelk. Of combineer het met wat sojasaus, limoensap en sesamolie voor een Aziatische dressing.

Zelf pindakaas maken
Je kunt gemakkelijk zelf pindakaas maken. Ik heb dit eens gedaan met een simpele Philips blender, maar deze overleed toen ter plekke. Een goede blender (zoals een hogesnelheidsblender) is toch wel cruciaal. Je kunt hiervoor geroosterde pinda’s kopen, maar dit raad ik af: deze zijn vaak gebakken in goedkoop plantaardig omega 6-vet en voorzien van een dikke laag geraffineerde suiker. Je kunt beter rauwe pinda’s kopen en deze zelf roosteren. Dit kan in 8 minuten in de oven. Eventueel kun je de pinda’s nog even weken en/of koken om mogelijke antinutriënten kwijt te raken. Het daadwerkelijk malen van pinda’s tot een gladde mousse duurt ongeveer 1 minuut. Je kunt er zelf allerlei ingrediënten aan toevoegen, waardoor de pindakaas nog gezonder wordt. Denk hierbij aan kokos, Ceylon kaneel en rauwe cacao bijvoorbeeld. Zelfgemaakte pindakaas is ongeveer een week of drie houdbaar. Je kunt de houdbaarheid van pindakaas verlengen door deze in de koelkast te doen.

Lectine in pindakaas
Hoewel pindakaas heel gezond is, raad ik aan om het af te wisselen met andere notenpasta’s. Bijvoorbeeld een pasta van cashewnoten of amandelen. Voedingsmiddelen bevatten vrijwel altijd goede en slechte stofjes. Zo is het bij pindakaas niet alleen rozengeur en maneschijn: pinda’s bevatten volgens onderzoekers namelijk de lectine PNA, dat staat voor PeaNut Agglutinin. Dit eiwit wordt lastig door hitte afgebroken (28). Sommige mensen zijn gevoelig voor lectines zoals PNA en kunnen hier last van krijgen in de vorm van buikpijn, braken of diarree (29). Om deze reden is pindakaas alleen gezond als je er tegen kunt.

Conclusie
Pindakaas kan een gezonde toevoeging zijn aan je dieet. Voor sommige mensen is het niet geschikt vanwege lectines. Het is aan te raden om pindakaas af te wisselen met andere notenpasta’s om de inname van goede en slechte stoffen te laten rouleren.

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:
Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Word lid van onze nieuwsbrief en ontvang gratis meer dan 100 wetenschappelijke tips om af te vallen!

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.