Het Voedingscentrum vertelt ons wat we moeten eten om gezond te blijven. Toch wordt niet iedereen gezond op het voedingscentrumdieet. De slogan van het Voedingscentrum is “eerlijk over eten”, maar is dat ook zo?
Ik geef het toe, ik heb meer dan 10 jaar geleefd volgens de principes van het Voedingscentrum. Netjes mijn dagelijkse portie brood en melkproducten. Ik frituurde in onverzadigde vetten. Al die jaren snapte ik niet waarom ik me niet optimaal voelde, ik deed het toch zo goed? De zaak veranderde toen ik ging zien dat grote levensmiddelenbedrijven posities hebben betreden op invloedrijke plekken. Deze plekken zijn handig om hun goedkope ingrediënten van b-kwaliteit aan onwetende burgers kwijt te kunnen raken onder het mom van ‘gezond’. Ik doe tegenwoordig bijna het tegenovergestelde van wat het Voedingscentrum zegt en ik heb me nog nooit zo goed gevoeld.
Bedrijven en overheden baseren zich op wetenschappelijke studies, iets dat ik toejuich omdat ik er niet voor ben om zomaar wat te roepen. Het probleem is wel dat deze studies betaald moeten worden en wie zit er op de zak met geld? Juist, de bedrijven die de onderzoeken graag subsidiëren, zolang er maar een clausule is dat bij een ongunstige uitslag de onderzoeksresultaten geheim moeten blijven en acuut worden vernietigd. Via deze truc kun je alles bewijzen, want van de 10 onderzoeken is er altijd wel een uitslag die naar jouw zin is. Een ander probleem is iets dat de Engelse staatsman Benjamin Disraeli al zei: There are three kinds of lies: lies, damned lies and statistics. Oftewel er zijn drie vormen van leugens: leugens, verdomde leugens en statistieken. Winston Churchill zei lang geleden al “De enige statistieken die ik vertrouw, zijn diegene die ik zèlf heb vervalst”. Onderzoeken zijn dus niet de heilige graal waarop we kunnen vertrouwen. Veel onderzoeken worden jaren later ook weer tegengesproken en herroepen op basis van het voortschrijdende inzicht. Goed onderzoek doen is moeilijk, onderzoeken goed interpreteren is wellicht nog veel moeilijker.
Een ander verhaal is hoe we met de uitslagen van onderzoeken om moeten te gaan. Veel bedrijven maken er hun eigen waarheid van. Omega-3 is gezond en gunstig voor hart- en bloedvaten, maar niet nadat het is verhit of te lang is blootgesteld aan zuurstof. Kunstboters hebben dus niks te maken met een bijdrage aan de omega-3 status in het lichaam.
Het Voedingscentrum zegt zich te baseren op het advies van de onafhankelijke gezondheidsraad. De gezondheidsraad mag dan in financiële zin onafhankelijk zijn, zijn de leden dit ook? Of hebben de leden een geschiedenis in de levensmiddelentechnologie? De leden zijn voornamelijk professoren van diverse universiteiten en dat maakt het meteen een schimmig gebied. Veel universiteiten werken nauw samen met het bedrijfsleven. Het bedrijfsleven wil graag centjes verdienen en de aandeelhouders tevreden stellen, waardoor er vooral een korte termijn strategie wordt nageleefd waarbij onze gezondheid het onderspit delft.
Het Voedingscentrum wordt gesubsidieerd door de overheid, maar toch is er een constructie bedacht om geld te kunnen ontvangen uit het bedrijfsleven. Deze constructie noemt het Voedingscentrum “leerstoelen”. Via de leerstoelen krijgt het Voedingscentrum informatie aangeleverd. Op de huidige site is het Voedingscentrum mistig over de sponsoren van deze leerstoelen, maar een duik in het internetarchief leert ons dat de volgende bedrijven sponsoren (geweest) zijn:
- AVEBE Research & Development
- Ahold (Albert Heijn)
- H.J.Heinz B.V.
- LU General Biscuits
- Nederlandse Zuivel Organisatie
- Productschap Tuinbouw
- Productschap Vis
- Productschap Zaden, Granen en Peulvruchten
- Roche Vitamins
- Romi Smilfood BV
- Sara Lee/Douwe Egberts Research
- Smiths Food Group BV
- Stichting ISG
- Unilever Bestfoods Nederland
- Voorlichtingsbureau Vlees
- Wetenschappelijke Stichting NVPG
Het Voedingscentrum heeft deze week bijzonder hard uitgehaald naar kokosolie en noemt het nog net geen moordenaar. Vreemd, want het Voedingscentrum geeft aan dat er weinig wetenschappelijk bewijs is over kokosolie, dus hoe kan het zich dan een mening vormen? Onderzoeken opzetten, uitvoeren en interpreteren kan tientallen jaren in beslag nemen en is duur. Bovendien is kokosolie als grondstof ook erg duur, dus niet bepaald interessant voor het bedrijfsleven om te subsidiëren. Er zijn wel onderzoeken gedaan naar onderdelen van kokosolie zoals laurinezuur. Laurinezuur laat inderdaad zoals het Voedingscentrum zegt het cholesterolgehalte stijgen, maar dit komt dan wel door een stijging van het gunstige HDL cholesterol en dat zeggen ze er niet bij. (Update: n.a.v. mijn feedback heeft het Voedingscentrum het artikel aangepast, mijn complimenten!)
Het Voedingscentrum heeft een moeilijke taak, want er zijn lastig goede persoonlijke adviezen te geven. Zoveel mensen als er zijn, zoveel diëten bestaan er. In elk lichaam gebeuren er per seconde duizenden chemische reacties, die bij iedereen net iets anders verlopen en zorgen voor andere behoeftes in de voeding.
Ik uit me nu fel tegen sponsoring, maar als ik eerlijk ben laat ik deze website tegenwoordig ook sponsoren door onder meer Google advertenties. De site zorgt voor de nodige onkosten en daarom moet de schoorsteen blijven roken. Het beste om problemen rondom de onafhankelijkheid op te lossen is waarschijnlijk het uitbannen van geld in de wereld. Zolang dit niet het geval is, zullen er altijd vraagtekens gezet kunnen worden bij de ‘onafhankelijkheid’.
Om af te sluiten: recent was ik op een gezondheidsevenement en sprak daar iemand die nauw is betrokken bij het Voedingscentrum. Ik vroeg hoe het toch kan dat er zoveel mensen werken met verstand van zaken die telkens maar de Unilever boodschap blijven uitdragen. Het antwoord was dat de werknemers het lang niet altijd eens zijn met de informatie waarmee er naar buiten wordt getreden, maar je hebt je te houden aan de visie van het Voedingscentrum en die biedt over je persoonlijke mening heen. Lekker dan…
