Ieders lichaam reageert anders op kou en sommige mensen hebben het vaker koud dan anderen. Dit heet koude-intolerantie. Vrouwen hebben het vaker dan mannen de hele tijd koud. Een van de redenen hiervoor is dat vrouwen een lagere ruststofwisseling hebben. Dit betekent dat ze van nature niet zoveel energie opwekken als mannen. Sommige mensen (vaak heel dunne vrouwen) verdragen geen koude temperaturen omdat ze maar weinig lichaamsvet hebben om hen warm te houden. En om redenen die nog steeds niet helemaal begrepen zijn, suggereert onderzoek dat vrouwen van nature een lagere kou-tolerantie hebben. Maar als je het steeds koud hebt, is het mogelijk dat je een onderliggende aandoening hebt die dit gevoel veroorzaakt. Hieronder staan enkele mogelijke redenen waarom je het altijd koud kunt hebben.
Symptomen van een permanent koud gevoel
Sommige mensen die een permanent koud gevoel hebben, hebben het gewoon overal koud. Anderen hebben symptomen door de onderliggende oorzaak. En sommigen hebben symptomen die onafhankelijk zijn van een mogelijke oorzaak voor een koud gevoel. Deze onafhankelijke oorzaken kunnen zijn:
- tintelingen of gevoelloosheid in je handen of voeten
- rillingen
- bijzonder koude handen of voeten
Oorzaken van een aanhoudend koud gevoel
Het altijd koud hebben heeft veel mogelijke oorzaken, die verschillende symptomen hebben. Sommige zijn kleine ergernissen, terwijl andere een teken kunnen zijn van een ernstige onderliggende aandoening.
Bloedarmoede
Bloedarmoede is wanneer je niet genoeg gezonde rode bloedcellen hebt. Dit kan zijn omdat je lichaam er niet genoeg van aanmaakt, omdat het ze vernietigt, of omdat je hevige bloedingen hebt. Bloedarmoede komt vaak voor, maar kan ernstig zijn, vooral als het lang aanhoudt.
IJzergebreksanemie is wanneer je lichaam niet genoeg ijzer heeft om voldoende gezonde rode bloedcellen aan te maken. Het is de meest voorkomende vorm van bloedarmoede. Oorzaken zijn onder andere:
- slechte voeding
- inflammatoire darmziekte
- bloedverlies
- zwangerschap
Symptomen van bloedarmoede hangen af van de onderliggende oorzaak en kunnen zijn:
- vermoeidheid
- zwakte
- koude handen en voeten
- kortademigheid
- bleke huid
- duizeligheid
- hoofdpijn
- pijn op de borst
Wat te doen: Misschien moet je ijzersupplementen nemen of je dieet veranderen. Lage gehaltes aan vitamine B-12 en foliumzuur kunnen tot bloedarmoede leiden, meestal door onvoldoende voedselopname. Je arts zal ook proberen een ziekte te behandelen die de bloedarmoede veroorzaakt.
Hypothyreoïdie
Hypothyreoïdie is wanneer je schildklier niet genoeg schildklierhormoon aanmaakt om je lichaam normaal te laten werken. Er is geen genezing, maar het kan goed onder controle gehouden worden met medicijnen. Het kan ernstig worden als het niet behandeld wordt.
Symptomen van hypothyreoïdie variëren, maar omvatten vaak:
- vermoeidheid
- droge huid
- vergeetachtigheid
- depressie
- constipatie
- gewichtstoename
Wat te doen: Een arts kan hypothyreoïdie vaststellen met een eenvoudige bloedtest. De behandeling bestaat vaak uit vervanging van schildklierhormonen. Als je al wordt behandeld met medicijnen, dan kan je vervangende schildklierhormonen voorgeschreven krijgen.
Atherosclerose
Atherosclerose is wanneer je bloedvaten vernauwen door de ophoping van plaque. Er zijn verschillende soorten, maar perifere slagaderziekte – de vernauwing van slagaders die bloed naar je ledematen, organen en hoofd vervoeren – veroorzaakt het vaakst een koud gevoel.
Symptomen zijn onder meer:
- pijn, gevoelloosheid en kramp in je benen, billen en voeten na activiteit
- zwakke polsslag in je benen en voeten
- wonden op benen en voeten genezen langzaam
- blauwachtige tint aan de huid
- verminderde haargroei op je benen
- afname van de groei van je teennagels
Wat te doen: Veranderingen in je levensstijl, waaronder dieet en lichaamsbeweging, worden aanbevolen. Stop met roken. Sommige mensen hebben ook een operatie nodig. Als je slagaderverstopping ernstig is, kan een operatie nodig zijn.
Ziekte van Raynaud
De ziekte van Raynaud is een zeldzame bloedvataandoening die ervoor zorgt dat je bloedvaten – meestal in je vingers en tenen – zich vernauwen als je het koud krijgt of gestrest bent. De getroffen plek wordt wit of blauw en voelt koud aan, omdat het bloed er niet komt. Als het bloed terugkomt, wordt de plek rood en gaat vaak kloppen.
De oorzaak van Primaire ziekte van Raynaud is onbekend. Secundaire ziekte van Raynaud is het gevolg van verwonding of een onderliggende ziekte.
De ziekte van Raynaud komt het meest voor bij:
- vrouwen
- mensen ouder dan 30
- mensen die in koude klimaten leven
- mensen met een familiegeschiedenis van de aandoening
Wat te doen: Veranderingen in je levensstijl om je warm te houden en stress te verminderen kunnen helpen. Koude temperaturen en stress kunnen episodes van Raynaud uitlokken. De behandeling bestaat uit het vermijden van triggers als dat mogelijk is en, voor sommige mensen, medicatie of een operatie. Houd je huis warm, draag warme kleren bij koud weer, vooral aan je handen en voeten, doe regelmatig aan lichaamsbeweging – dit helpt de bloedsomloop te verbeteren, probeer ademhalingsoefeningen of yoga om je te helpen ontspannen, eet een gezonde, evenwichtige voeding. Stop met roken als je rookt, want zo verbeter je je bloedsomloop en neem niet te veel cafeïne (zit in thee, koffie, cola en chocolade) – het kan de symptomen van Raynaud’uitlokken.
Diabetes
Diabetes kan problemen met de nieren en de bloedsomloop veroorzaken waardoor je het koud krijgt. Als het niet goed behandeld wordt, kan het ook zenuwbeschadiging veroorzaken waardoor je het koud krijgt, vooral in je voeten. Diabetes type 2 heeft meer kans dan diabetes type 1 om een koud gevoel te veroorzaken.
Andere symptomen van diabetes zijn o.a.:
- vaak plassen
- overmatige dorst of honger
- vermoeidheid
- wazig zicht
- snijwonden die langzaam genezen
De symptomen zijn vaak milder bij mensen met diabetes type 2.
Wat te doen: Je zult je bloedsuiker onder controle moeten houden met een gezond dieet en lichaamsbeweging. In sommige gevallen heb je misschien medicijnen nodig, zoals insuline. Je moet er ook voor zorgen dat je je voeten goed verzorgt, onder andere door ze warm te houden.
Anorexia
Anorexia is een eetstoornis die gekenmerkt wordt door een intense angst om aan te komen, een abnormaal laag lichaamsgewicht, en een vertekende waarneming van je eigen gewicht. Mensen met anorexia beperken hun voedselinname meestal ernstig.
Symptomen zijn o.a.:
- extreem gewichtsverlies
- slankheid
- vermoeidheid
- slapeloosheid
- duizeligheid
- zachte haargroei die je lichaam bedekt
- dunner wordend haar op het hoofd
- stoppen van de menstruatie
- droge of gele huid
- constipatie
- lage bloeddruk
- onregelmatige hartslag
- uitdroging
- emotionele en gedragsproblemen (kunnen o.a. intense angst voor gewichtstoename, vasten, prikkelbaarheid, overmatige lichaamsbeweging, en sociale terugtrekking zijn).
Wat te doen: Dit vereist vaak een intensieve behandeling, waaronder therapie en voedingszorg. Iemand kan baat hebben bij gesprekstherapie, naast medicatie en een voedingsplan. Veel mensen met anorexia hebben intramurale ziekenhuistherapie en voeding nodig
Laag lichaamsgewicht
Een laag lichaamsgewicht is een body mass index (BMI) lager dan 18,5. Als je een laag lichaamsgewicht hebt, is je lichaam niet geïsoleerd met vet, zodat het je niet zo warm kan houden. Soms is een laag lichaamsgewicht het gevolg van een onderliggende oorzaak, zoals hyperthyreoïdie. In deze gevallen zullen andere symptomen bij de oorzaak passen. Een laag lichaamsgewicht kan ook een verzwakt immuunsysteem veroorzaken, voedingstekorten, en vruchtbaarheidsproblemen, vooral bij vrouwen.
Wat te doen: Een voedingsdeskundige kan je helpen veilig aan te komen, met gezonde voeding en een aangepast bewegingsprogramma.
Slechte bloedsomloop
Van een slechte bloedsomloop is sprake als je een verminderde bloedstroom naar je ledematen hebt. Het wordt veroorzaakt door andere gezondheidsaandoeningen, zoals diabetes en hartkwalen.
Symptomen zijn onder meer:
- tintelingen
- gevoelloosheid
- pijn in de ledematen
- spierkrampen
Wat te doen: Je zult de onderliggende oorzaak moeten behandelen. In sommige gevallen kunnen zaken als steunkousen al voldoende zijn.
Vitamine B-12 tekort
B-12 is een vitamine die mensen meestal binnenkrijgen via het eten van dierlijke producten. Van een B-12 tekort is sprake als je B-12 niet kunt opnemen of er niet genoeg van binnenkrijgt via je voeding. Het komt het meest voor bij mensen die:
- een veganistisch dieet volgen
- ouder zijn dan 50
- een maag-darm operatie hebben ondergaan
- problemen hebben met de spijsvertering
Symptomen zijn onder andere:
- constipatie of diarree
- vermoeidheid
- kortademigheid
- verlies van eetlust
- bleek uiterlijk
- prikkelbaarheid
- kortademigheid
- bloedarmoede
- verlies van evenwicht
- tintelingen en gevoelloosheid in je ledematen
- zwakte
Wat te doen: Je kunt je dieet veranderen om meer B-12 op te nemen, of supplementen nemen.
Complicaties van medicijnen
Je de hele tijd koud voelen is een mogelijke bijwerking van bètablokkers. Deze medicijnen behandelen hoge bloeddruk en andere cardiovasculaire problemen. Andere symptomen zijn vermoeidheid, duizeligheid en misselijkheid.
Wat te doen: Werk samen met je arts om een alternatief medicijn te vinden.
Diagnose
Een arts kan vaststellen of je een medische aandoening hebt waardoor je het koud hebt, of dat je gewoon een intolerantie voor kou hebt.
Een arts zal een medische voorgeschiedenis afnemen. Ze zullen vragen stellen over:
- je symptomen en wanneer ze begonnen
- of je koude-intolerantie in de loop van de tijd veranderd is
- je dieet
- je algemene gezondheid
- of je onlangs met nieuwe medicijnen bent begonnen of andere veranderingen in je gezondheid hebt gehad
Dan doen ze een lichamelijk onderzoek, waaronder het meten van je lengte en gewicht. Afhankelijk van je andere symptomen kun je ook bloedonderzoek krijgen om je gehalte aan rode bloedcellen, bloedglucose, en schildklierhormoon te controleren.
Hoe je op te warmen
Als je het altijd koud hebt, kun je je tijdelijk opwarmen met een deken, meer kledinglagen toevoegen, of de verwarming hoger zetten. Maar als dat nog steeds niet werkt, kun je tijdelijk iets aan de onderliggende oorzaken doen, bijvoorbeeld:
- Als je denkt dat je misschien slaaptekort hebt, probeer dan een dutje te doen of eerder te gaan slapen.
- Als je denkt dat je misschien bloedarmoede hebt of een voedingstekort, zorg dan voor een gezond dieet met veel fruit, groenten, volle granen, en mager vlees.
- Stress verminderen als dat mogelijk is, is altijd een goed idee.
Hebben vrouwen het sneller koud dan mannen?
Volgens onderzoek is dit wel het geval. Onderzoek suggereert dat vrouwen het sneller koud hebben en daarbij meestal een hogere voorkeurstemperatuur hebben. De auteurs van een studie uit 2015 meldden dat de voorkeurstemperatuur in de kamer voor mannen 22°C is, terwijl die voor vrouwen 3°C hoger ligt, op 25°C. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat vrouwen een lagere stofwisseling in rust hebben dan mannen, wat betekent dat een vrouwenlichaam in rust minder energie kan verbruiken en er daardoor minder warmte vrijkomt. Dit leidt weer tot het ervaren van kou.
Wanneer naar een dokter gaan
Als je koude-intolerantie al lang aan de gang is, moet je je door een arts laten nakijken. Je moet ook naar een dokter gaan als je andere symptomen hebt bij je koudegevoel, zoals tintelingen in je handen of voeten, extreme vermoeidheid, en onverklaarbaar gewichtsverlies.
Als je symptomen hebt van diabetes, hypothyreoïdie, of bloedarmoede, moet je een arts bezoeken. Deze aandoeningen kunnen ernstig worden als ze onbehandeld blijven.
Om te onthouden
Als je het altijd koud hebt, kan het zijn dat je gewoon een lagere kou-tolerantie hebt. Maar het kan ook het teken zijn van een onderliggend probleem. Veel mogelijke oorzaken van het altijd koud hebben zijn te behandelen, dus negeer andere symptomen die samengaan met je koude gevoel niet. Ga naar de dokter als je koude-intolerantie langdurig is of als je andere symptomen hebt van ernstiger aandoeningen.
Bronnen:
- Kingma, B., van Marken Lichtenbelt, W. Energy consumption in buildings and female thermal demand. Nature Clim Change 5, 1054–1056 (2015).
- Why Do I Always Feel Cold, and Can I Treat It? Medically reviewed by Elaine K. Luo, M.D. — Written by Erica Hersh – Healthline.
- 5 causes of cold intolerance, Medically reviewed by Elaine K. Luo, M.D. — Written by Shannon Johnson, Medical News Today.
- Raynaud’s, NHS National Health Service (U.K.).
- Cold intolerance, MedlinePlus, National Library of Medicine.