Wat is boterzuur en is het goed voor je gezondheid?

Boterzuur is een vetzuur dat ontstaat wanneer de goede bacteriën in je darmen voedingsvezels afbreken. Het wordt ook aangetroffen in dierlijke vetten en plantaardige oliën. De hoeveelheid boterzuur die in voedingsmiddelen zoals boter en ghee zit is echter klein in vergelijking met de hoeveelheid die in je darmen wordt aangemaakt. Tot op heden is er nog maar weinig onderzoek gedaan, vooral weinig onder mensen, om tot een beter begrip te komen van de positieve effecten van boterzuur. Het voorlopige bewijs ziet er echter veelbelovend uit. Onderzoekers blijven kijken naar het potentieel dat boterzuur heeft om de darmgezondheid te verbeteren. Lees verder om meer te weten te komen over de mogelijke voordelen van boterzuur en wat onderzoekers er tot nu toe over hebben ontdekt.

Wat is boterzuur precies?
Boterzuur is een vetzuur met een korte keten, dus: een korteketenvetzuur (short chain fatty acid; SCFA). Het is een van de drie meest voorkomende SCFA’s in onze darmen, samen met azijnzuur en propionzuur. Deze drie vetzuren vormen tussen 90 en 95 procent van de SCFA’s in de darmen. SCFA’s zijn verzadigde vetzuren die ontstaan wanneer vriendelijke bacteriën voedingsvezels afbreken. Het belangrijkste gezondheidsvoordeel van boterzuur en andere SCFA’s is hun vermogen om de cellen van de dikke darm van energie te voorzien. Boterzuur voorziet de dikkedarmcellen van ongeveer 70 procent van hun totale energiebehoefte. Boterzuur staat ook bekend onder de naam butyraat.

Wat zijn de voordelen van boterzuur?
Je hebt waarschijnlijk gehoord dat het eten van vezels goed is voor je spijsvertering. Een van de redenen waarom het eten van meer vezels je darmgezondheid kan verbeteren, is omdat het ervoor zorgt dat je dikke darm meer boterzuur aanmaakt. Hoewel er maar beperkt klinisch bewijs is, suggereert voorlopig onderzoek dat boterzuur verschillende voordelen kan hebben, zoals hieronder uiteengezet.

Prikkelbaredarmsyndroom en de ziekte van Crohn
Sommige onderzoeken suggereren dat het nemen van boterzuursupplementen zou kunnen werken als behandeling voor het prikkelbare darm syndroom (PDS) en de ziekte van Crohn. In een dubbelblinde, gerandomiseerde placebo-studie kregen 66 volwassenen met PDS een dagelijkse dosis van ofwel 300 milligram natriumbutyraat of een placebo. Na 4 weken rapporteerden deelnemers aan de boterzuurgroep significant minder buikpijn. In een andere studie gaven onderzoekers 13 patiënten met de ziekte van Crohn 8 weken lang 4 gram boterzuur per dag. Aan het einde van de behandeling hadden 9 van de 13 deelnemers verbeterde symptomen.

Darmkanker
Het meeste onderzoek naar het vermogen van boterzuur om darmkanker te voorkomen of te behandelen, is gedaan bij dieren of geïsoleerde cellen. In één onderzoek werd ontdekt dat natriumbutyraat de groei van dikkedarmkankercellen blokkeerde. Uit dezelfde studie bleek ook dat het de snelheid van celdood verhoogde. Het vermoeden is dat een hogere inname van voedingsvezels, die kunnen zorgen voor de aanmaak van meer boterzuur in de darmen, het risico op darmkanker kan helpen verminderen. Er zijn echter meer menselijke studies nodig om dit te onderzoeken.

Insulinegevoeligheid
Mensen met diabetes type 2 hebben vaak lage hoeveelheden boterzuurproducerende bacteriën in hun darmen. Dierstudies hebben aangetoond dat het verhogen van de inname van voedingsvezels de insulinegevoeligheid kan verbeteren en het risico op obesitas kan verlagen. Op dit moment zijn er ook al enige aanwijzingen die doen vermoeden dat een toename van boterzuur bij mensen hetzelfde effect heeft op de insulinegevoeligheid.

Waarin vind je boterzuur?
Het meeste boterzuur in je lichaam is afkomstig van de bacteriën in je darmen. De hoeveelheid boterzuur in voedsel is klein in vergelijking met de hoeveelheid die je darmbacteriën produceren. Boterzuur in de voeding vind je in de volgende voedingsmiddelen:

  • ghee
  • koeienmelk
  • boter
  • schapenmelk
  • geitenmelk
  • moedermelk
  • Parmezaanse kaas
  • rood vlees
  • plantaardige oliën
  • zuurkool

Boter is een van de beste bronnen van boterzuur. Ongeveer 11 procent van het verzadigde vet in boter is afkomstig van SCFA’s en boterzuur vormt daarvan ongeveer de helft. Je kunt boterzuur ook als supplement gebruiken. Natriumbutyraat is een van de meest voorkomende vormen van het supplement. Je kan het bij de meeste gezondheidswinkels of online kopen. Houd er echter rekening mee dat de voordelen van butyraatsupplementen op dit moment nog niet goed worden begrepen. Bespreek de voor- en nadelen met je arts. Verhoging van je inname van voedingsvezels is een andere manier om te zorgen voor meer boterzuurproductie in je darmen. De bacteriën in je darmen voeden zich voornamelijk met vormen van resistent zetmeel die je lichaam niet kan afbreken. Dit resistente zetmeel vind je in fruit, volle granen, peulvruchten en groenten, zoals:

  • artisjokken
  • knoflook
  • uien
  • asperges
  • aardappelen
  • bananen
  • appels
  • abrikozen
  • wortels
  • haverzemelen

Resistent zetmeel is ook te vinden in koolhydraten die worden gekookt en vervolgens gekoeld, zoals:

  • haver
  • bonen
  • rijst
  • aardappelen

Hoeveel boterzuur heb je nodig?
Op dit moment zijn er geen richtlijnen over hoeveel boterzuur je nodig hebt. Het verhogen van je vezelinname is waarschijnlijk de beste manier om de hoeveelheid boterzuur in je darmen te verhogen. Zelfs de rijkste voedselbronnen bevatten relatief weinig van dit vetzuur in vergelijking met de hoeveelheid die je darmbacteriën aanmaken.

Zijn er bijwerkingen van boterzuur?
Tot nu toe is er beperkt klinisch bewijs over de veiligheid van boterzuur. In de eerder genoemde studie die vaststelde dat suppletie met boterzuur PDS-symptomen kan verbeteren, meldden de onderzoekers geen bijwerkingen bij een dosis van 300 mg per dag. Als je echter zwanger bent of borstvoeding geeft, is het wellicht beter om suppletie met boterzuur vermijden. Een dierstudie wees uit dat het geven van natriumbutyraat aan zwangere en zogende ratten leidde tot insulineresistentie en verhoogde vetopslag bij hun nakomelingen.

Conclusie
Er is tot nu toe slechts beperkt onderzoek bij mensen gedaan om een beter begrip te krijgen van de positieve effecten van boterzuur. Het onderzoek dat tot nu toe is gepubliceerd, suggereert echter dat boterzuur gunstig kan zijn voor de spijsvertering. Op basis van wat we momenteel weten, is het innemen van meer voedingsvezels de beste manier om dit vetzuur in je systeem te verhogen. Vers fruit, groenten, peulvruchten, noten, zaden en volle granen zijn allemaal uitstekende bronnen van vezels. Andere voedingsmiddelen zoals ghee, boter en melk bevatten ook wat boterzuur. De niveaus zijn echter laag in vergelijking met wat er wordt geproduceerd wanneer de vriendelijke bacteriën in je darmen voedingsvezels afbreken en fermenteren (met toestemming vertaald).

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.