Zwarte peper is wereldwijd een van de meest gebruikte specerijen. Het wordt gemaakt door peperkorrels, de gedroogde bessen van de klimplant Piper nigrum, te malen. Het smaakt wat scherp en licht pittig en past goed bij allerlei gerechten. Maar zwarte peper is meer dan alleen een basisingrediënt in de keuken. Het staat ook wel bekend als de ‘koning van de specerijen’. Al duizenden jaren wordt het in de oude Ayurvedische geneeskunde toegepast vanwege het hoge gehalte aan krachtige, gezonde plantenstoffen (1, 2). In dit artikel worden 11 wetenschappelijk onderbouwde gunstige effecten van zwarte peper besproken.
1. Veel antioxidanten
Vrije radicalen zijn onstabiele moleculen die schade aan de cellen kunnen toebrengen. Sommige vrije radicalen worden op natuurlijke wijze aangemaakt – bijvoorbeeld wanneer je sport en als je eten verteert. Er kan echter een overmaat aan vrije radicalen worden gevormd door blootstelling aan vervuiling, sigarettenrook en zonnestraling (3). Een dergelijke overmaat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Er is bijvoorbeeld een verband gevonden met ontsteking, voortijdige veroudering, hartziekte en bepaalde soorten kanker (4, 5, 6). Zwarte peper is rijk aan een plantenbestanddeel genaamd piperine, dat volgens laboratoriumstudies krachtige antioxidatieve eigenschappen blijkt te bezitten. Volgens onderzoek zou een dieet met veel antioxidanten de schadelijke effecten van vrije radicalen kunnen helpen voorkomen of vertragen (1, 7). Reageerbuis- en dierstudies stelden vast dat gemalen zwarte peper en supplementen met piperine schade door vrije radicalen kunnen verminderen (8). Ratten die 10 weken lang een vetrijk dieet kregen met daarin zwarte peper of een geconcentreerd zwarte-peperextract, vertoonden een significant lagere hoeveelheid biomarkers van vrije-radicalenschade in hun cellen dan ratten die alleen een vetrijk dieet kregen (9).
Kortom: Zwarte peper is rijk aan een krachtige antioxidant genaamd piperine, die vrije-radicalenschade in de lichaamscellen kan helpen voorkomen.
2. Heeft ontstekingsremmende werking
Chronische ontsteking kan bij allerlei aandoeningen een onderliggende factor zijn, zoals bij reuma, hartziekten, diabetes en kanker (10, 11). Veel laboratoriumstudies suggereren dat piperine – de belangrijkste actieve verbinding in zwarte peper – effectief werkt tegen ontsteking (12). Rattenstudies wijzen bijvoorbeeld uit dat een behandeling met piperine bij de dieren met artritis leidde tot afname van zwelling in de gewrichten en van ontstekingsmarkers in het bloed (13, 14). De ontstekingsremmende eigenschappen van zwarte peper en piperine zijn echter nog niet uitvoerig bestudeerd onder mensen.
Kortom: Zwarte peper bevat een actief bestanddeel dat blijkt te zorgen voor afname van ontsteking bij dieren. Het is echter nog onduidelijk of hetzelfde effect optreedt bij mensen.
3. Kan goed zijn voor de hersenen
Uit dierstudies blijkt dat piperine de hersenfunctie kan verbeteren. Het vertoonde vooral veel mogelijk heilzame effecten bij klachten die voorkomen bij degeneratieve hersenaandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer en Parkinson (17, 18). Een studie met ratten met alzheimer wees bijvoorbeeld uit dat piperine het geheugen verbeterde, doordat de toediening van piperine ervoor zorgde dat de ratten herhaaldelijk en met meer succes door een doolhof renden dan ratten die de stof niet hadden gekregen (19). Volgens een ander onderzoek met knaagdieren leek piperine-extract te zorgen voor afname van de vorming van amyloïde plaques, de ophopingen van schadelijke eiwitfragmenten in de hersenen, die verband houden met de ziekte van Alzheimer (20, 21). Er is nog wel meer onderzoek onder mensen nodig om te bevestigen of deze effecten ook buiten dierstudies te vinden zijn.
Kortom: Zwarte-peperextract verbetert de symptomen van degeneratieve hersenaandoeningen in dierstudies, maar er is meer onderzoek onder mensen nodig om de resultaten te bevestigen.
4. Kan de controle over de bloedsuikerspiegel verbeteren
Volgens studies kan piperine de bloedsuikerstofwisseling helpen verbeteren (22, 23, 24). Een rattenstudie wees uit dat de dieren die zwarte-peperextract kregen een kleinere piek in de bloedsuikerspiegel vertoonden na consumptie van glucose dan ratten uit de controlegroep (25). Bovendien bleken 86 mensen met overgewicht die 8 weken lang een supplement met piperine en andere bestanddelen namen een significante verbetering te ervaren in de insulinegevoeligheid – een maat voor hoe goed het hormoon insuline de glucose uit het bloed verwijdert (26). Het is echter onduidelijk of dezelfde effecten zouden optreden met alleen zwarte peper, want in deze studie werd een combinatie van allerlei actieve plantenstoffen gebruikt.
Kortom: Zwarte peperextract kan mogelijk zorgen voor een stabielere bloedsuikerspiegel, maar er is meer onderzoek nodig.
5. Mogelijk cholesterolverlagend
Een hoge cholesterolspiegel in het bloed houdt verband met een verhoogd risico op hartziekten, de belangrijkste oorzaak van sterfte wereldwijd (27, 28). Er zijn dierstudies gedaan om de mogelijke cholesterolverlagende effecten van zwarte-peperextract te onderzoeken (29, 30, 31). Een 42 dagen durende studie wees uit dat ratten na een vetrijk dieet met zwarte-peperextract een lager bloedcholesterolniveau hadden en dit gold ook voor het ‘slechte’ LDL-cholesterol. Deze effecten werden in de controlegroep niet gevonden (31). Bovendien denkt men dat zwarte peper en piperine de opname van voedingssupplementen met een mogelijk cholesterolverlagende werking versterkt, zoals kurkuma en rode-gistrijst (32, 33). Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat zwarte peper de opname van de actieve stof in kurkuma – curcumine – kan verbeteren met maximaal wel 2000 procent (34). Er is wel meer onderzoek nodig om te bepalen of de zwarte peper op zichzelf significante cholesterolverlagende effecten heeft bij mensen.
Kortom: Zwarte peper blijkt cholesterolverlagende effecten te hebben bij knaagdieren en men denkt dat het zorgt voor een verbeterde opname van supplementen die mogelijk cholesterolverlagend zijn.
6. Mogelijk kankerbestrijdende eigenschappen
Onderzoekers vermoeden dat de actieve stof in peper, piperine, kankerwerende eigenschappen zou kunnen hebben (35, 36). Hoewel er nog geen onderzoek onder mensen is gedaan blijkt uit reageerbuisstudies dat piperine zorgde voor vertraging van de deling van borst-, prostaat- en darmkankercellen en voor het afsterven van kankercellen (37, 38, 39, 40). Bij een ander labonderzoek werden 55 bestanddelen uit specerijen onderzocht, waaruit bleek dat piperine uit zwarte peper het meest hielp om de doeltreffendheid van een reguliere behandeling voor triple-negatieve borstkanker (de meest agressieve vorm van borstskanker) te vergroten (41). Bovendien melden labstudies veelbelovende resultaten met piperine voor wat betreft het terugdraaien van resistentie tegen kankermedicatie in tumorcellen – deze resistentie leidt tot ondermijning van de doeltreffendheid van chemotherapie (42, 43). Dit zijn veelbelovende resultaten, maar er is meer onderzoek vereist voor een beter begrip van potentiële kankerbestrijdende eigenschappen van zwarte peper en piperine.
Kortom: Zwarte peper bevat een actieve stof die de celdeling van tumorcellen remt en tumorceldood teweegbrengt. Er zijn echter nog geen humane studies gedaan naar deze effecten.
7 – 10. Andere heilzame effecten
Volgens verkennend onderzoek kan zwarte peper de gezondheid ook op allerlei andere manieren ten goede komen:
- Betere opname van voedingsstoffen. Zwarte peper kan de opname van essentiële voedingstoffen zoals calcium en selenium vergroten. Dit geldt ook voor sommige plantenstoffen, zoals die in groene thee en kurkuma (1, 44).
- Kan darmgezondheid bevorderen. De samenstelling van je darmbacteriën hangt samen met onder meer de immuunfunctie, stemming en chronische ziektes. Voorlopig onderzoek wijst uit dat zwarte peper kan zorgen voor toename van de goede bacteriën in je darmen (1, 45).
- Kan pijnverlichtend werken. Hoewel er nog onderzoek onder mensen nodig is, blijkt uit studies met knaagdieren dat de piperine in zwarte peper als natuurlijke pijnstiller kan werken (46, 47).
- Kan eetlustverlagend werken. Een klein onderzoek wees uit dat 16 volwassenen minder eetlust hadden na het drinken van een drank op basis van zwarte peper, vergeleken met water met een smaakje. Andere studies vonden dit effect echter niet (48, 49).
Kortom: Zwarte peper verhoogt de opname van essentiële voedingsstoffen en heilzame plantenstoffen. Voorlopig onderzoek wijst uit dat het ook de darmgezondheid kan bevorderen en dat het pijnstillend kan en eetlustverlagend kan werken.
11. Een veelzijdige specerij
Zwarte peper is tegenwoordig wereldwijd een basisingrediënt in de keuken. Met zijn subtiele pittigheid en rijke smaak is het een veelzijdige specerij die een goed past in bijna elk hartig gerecht. Een snufje gemalen zwarte peper kan lekker zijn over onder meer gekookte groenten en in pasta-, vlees-, kip- of visgerechten. Het gaat ook goed samen met andere gezonde smaakmakers, zoals kurkuma, kardemom, komijn, knoflook en citroenrasp. Probeer voor wat extra pit en een knapperig korstje eens tofoe, vis, kip of andere eiwitrijke voeding te voorzien van een laagje grofgemalen peperkorrels gemengd met andere smaakmakers.
Kortom: Zwarte peper heeft een mild pittige, rijke smaak die lekker is in bijna elk gerecht.
Conclusie
Zwarte peper en het actieve bestanddeel piperine lijken een krachtige werking te hebben als antioxidant en ontstekingsremmer. Volgens laboratoriumonderzoek zou zwarte peper kunnen bijdragen aan betere cholesterolniveaus, aan beheersing van de bloedsuikerspiegel en aan de hersen- en darmgezondheid. Dit zijn weliswaar veelbelovende bevindingen, maar er is meer onderzoek nodig onder mensen voor een precies begrip van de heilzame effecten van zwarte peper en de bijbehorende extracten. Hoe dan ook is deze veelzijdige smaakmaker het waard om aan je dagelijkse ingrediënten toe te voegen, want de lekkere, pittige smaak ervan past heel goed bij bijna elk gerecht (met toestemming vertaald).
