Wat je eet kan heel veel effect hebben op allerlei aspecten van je gezondheid, zoals op het risico dat je chronische ziektes krijgt, zoals hartziekte, diabetes en kanker. Vooral op het ontstaan van kanker blijkt je voedingspatroon grote invloed te kunnen hebben. Veel voeding bevat stoffen die goed voor je zijn en die kunnen bijdragen aan een lager risico op kanker. Er zijn ook verschillende studies die uitwijzen dat er een mogelijk verband is tussen een hogere inname van bepaalde soorten voeding en een lager risico op deze ziekte. In dit artikel wordt ingegaan op 13 voedingsmiddelen die mogelijk het risico op kanker zouden kunnen verlagen.
1. Broccoli
Broccoli bevat sulforafaan, een plantenstofje dat in kruisbloemige groenten wordt gevonden en dat mogelijk krachtige antikanker eigenschappen heeft. Bij een in-vitro onderzoek bleek dat inname van sulforafaan zorgde voor maximaal 75% minder kankercellen en afname van de grootte ervan (1). Een soortgelijk resultaat kwam uit een dierstudie met muizen; toediening van sulforafaan zorgde voor celdood van kankercellen en een afname van de tumorgrootte met meer dan 50% (2). Sommige studies constateerden ook dat een hogere inname van kruisbloemige groenten zoals broccoli gerelateerd zou kunnen zijn aan een lager risico op colorectale kanker (3). Het kan dus helpen om een paar keer per week broccoli te eten tegen kanker. Maar denk er wel om dat er geen onderzoek bestaat waarin direct onderzocht is hoe broccoli kanker bij mensen kan beïnvloeden. Er zijn slechts laboratorium-, dier- en observationele studies die of de effecten van kruisbloemige groenten onderzochten, of de effecten van een specifieke verbinding in broccoli. Er is dus meer onderzoek nodig.
Kortom: Broccoli bevat sulforafaan, een verbinding die ervoor blijkt te zorgen dat tumorcellen afsterven en de tumorgrootte afneemt in laboratorium- en dierstudie. Een hogere inname van kruisbloemige groenten zou ook gerelateerd kunnen zijn aan een lager risico op colorectale kanker.
2. Wortels
Verscheidene studies wijzen uit dat meer wortels eten samenhangt met een lager risico op bepaalde soorten kanker. De voedingspatronen van 1266 deelnemers met en zonder longkanker werden bijvoorbeeld geanalyseerd. Daaruit bleek dat mensen die op dat moment rookten en geen wortels aten drie keer zoveel kans liepen op longkanker als degenen die meer dan een keer per week wortels aten (6). Voeg eens een paar keer per week wat wortels toe aan je dieet als gezonde snack of gewoon als groente en misschien verlaag je daarmee het risico op kanker. Toch is het goed om te bedenken dat deze studies een verband tonen tussen het eten van wortels en kanker, maar dat andere factoren die ook een rol kunnen spelen buiten beschouwing zijn gebleven.
Kortom: Sommige studies zien een verband tussen het eten van wortels en een kleiner risico op prostaat-, long- en maagkanker.
3. Bonen
Bonen bevatten veel vezels, waarvan sommige studies hebben aangetoond dat ze bescherming bieden tegen colorectale kanker (7, 8, 9). Voor een studie werden 1905 mensen gevolgd met een geschiedenis van colorectale tumoren. Het bleek dat degenen die meer gekookte, gedroogde bonen aten ook vaker minder last hadden van de terugkeer van tumoren (10). Een dierstudie constateerde ook een afname tot 75% van de ontwikkeling van kankercellen bij ratten met darmkanker (11). Volgens deze bevindingen kan een paar keer per week wat bonen eten je vezelinname verhogen, wat kan helpen het risico op kanker te verlagen. Maar ook hier is het onderzoek tot nu toe beperkt tot dierstudies en studies die wel een verband aantonen, maar geen oorzakelijk verband. Er is meer onderzoek nodig specifiek bij mensen.
Kortom: Bonen bevatten veel vezels, die bescherming kunnen bieden tegen colorectale kanker. Studies met mensen en dieren constateren dat een hogere inname van bonen het risico op colorectale tumoren en darmkanker zou kunnen verlagen.
4. Bessen
Bessen bevatten veel anthocyaninen, plantenpigmenten die werken als antioxidanten en die geassocieerd worden met een mogelijk lager risico op kanker. In een onderzoek werden 25 mensen met colorectale kanker zeven dagen lang behandeld met bosbesextract, waarna bleek dat de groei van kankercellen met 7% was afgenomen (12). Bij een ander klein onderzoekje kregen mensen met mondkanker gevriesdroogde zwarte frambozen, wat leidde tot een afname van bepaalde markers die verband houden met de progressie van kanker (13). In een dierstudie kregen ratten gevriesdroogde zwarte frambozen, waarna het ontstaan van slokdarmtumoren afnam met 54% en het aantal tumoren afnam met 62% (14). Tevens bleek uit een andere dierstudie dat toediening van een bessenextract aan ratten zorgde voor vermindering van verschillende biomarkers voor kanker (15). Gebaseerd op deze bevindingen kan gesteld worden dat een of twee keer per dag bessen eten kan helpen tegen kanker. Bedenk wel dat het hier om dier- en observationele studies gaat en dat de effecten optreden bij een geconcentreerde dosis bessenextract. Er is ook meer onderzoek nodig op mensen.
Kortom: Sommige laboratorium- en dierstudies wijzen uit dat bepaalde stoffen in bessen de groei en uitzaaiing van bepaalde soorten kanker zouden kunnen tegengaan.
5. Kaneel
Kaneel staat erom bekend dat het gezond is, onder andere vanwege het vermogen om het bloedsuikerniveau te verlagen en ontstekingen te remmen (16, 17). Bovendien blijkt uit sommige laboratorium- en dierstudies dat kaneel de uitzaaiing van kankercellen kan helpen voorkomen. Uit een onderzoek bleek dat kaneelextract kon zorgen voor een afname van uitzaaiingen en dat het kankercellen kon doden (18). Uit een ander laboratoriumonderzoek bleek dat essentiële kaneelolie de groei onderdrukte van hoofd- en nekkankercellen en dat het tevens leidde tot significante afname van de tumorgrootte (19). Een dierstudie wees uit dat kaneelextract celdood teweegbracht in tumoren en dat het ook de groei en uitzaaiing van tumoren verminderde (20). Als je ½ tot een 1 theelepel (2-4 gram) kaneel per dag gebruikt in je eten zou dat een mogelijke anti-kankerwerking kunnen hebben. Tevens kan het andere voordelen opleveren, zoals een verlaging van je bloedsuikerniveau en afname van ontstekingen. Ook hier zijn echter meer onderzoeken nodig, om uit te zoeken hoe kaneel de ontwikkeling van kanker bij mensen kan beïnvloeden.
Kortom: Laboratorium- en dierstudies wijzen uit dat kaneelextract mogelijk kankerremmend kan werken en dat het de groei en verspreiding van tumoren zou tegengaan. Er is echter meer op mensen uitgevoerd onderzoek nodig.
6. Noten
Uit onderzoek blijkt dat het eten van noten verband zou houden met een lager risico op bepaalde vormen van kanker. Een onderzoek dat bijvoorbeeld keer naar het eetpatroon van 19.386 mensen stelde vast dat meer noten eten gerelateerd was aan een lager overlijdensrisico als gevolg van kanker (21). Een ander onderzoek, waarbij 30.708 mensen meer dan 30 jaar lang werden gevolgd, wees uit dat regelmatig noten eten gerelateerd was aan een lager risico op colorectale-, alvleesklier- en endometriumkanker (22). Ook zijn er studies die uitwijzen dat het eten van bepaalde soorten noten verband houdt met een lager kankerrisico. Paranoten bevatten bijvoorbeeld veel selenium, wat bij mensen met een laag seleniumgehalte zou kunnen bijdragen aan bescherming tegen longkanker (23). Zo wees ook een dierstudie uit dat de groeisnelheid van borstkankercellen met 80% afnam en het aantal tumoren met 60%, als muizen walnoten hadden gegeten (24). Deze resultaten suggereren dat een dagelijkse portie noten het risico op het ontstaan van kanker zou kunnen verlagen. Het is echter van belang dat er meer onderzoek komt op mensen om te kunnen bepalen of het wel de noten zijn waardoor dit komt, of dat er andere factoren in het spel zijn.
Kortom: Sommige studies wijzen uit dat een grotere inname van noten het risico op kanker zou kunnen verkleinen. Uit onderzoek blijkt dat er samenhang zou kunnen zijn tussen het eten van bepaalde soorten noten zoals paranoten en walnoten en een lager kankerrisico.
7. Olijfolie
Olijfolie zit vol met gezonde stoffen, dus het is wel logisch dat het een van de basisingrediënten is van het gezonde Mediterrane dieet. Verscheidene studies hebben uitgewezen dat meer olijfolie eten bescherming kan bieden tegen kanker. Een groot overzichtsonderzoek van 19 studies concludeerde dat mensen die de meeste olijfolie aten een minder kans liepen op borstkanker en kanker in het spijsverteringssysteem, dan degenen met de laagste inname (25). Een andere studie onderzocht de kankercijfers van 28 landen over de hele wereld en constateerde dat in gebieden met een hogere olijfolie-inname minder vaak colorectale kanker voorkwam (26). Een simpele manier om meer profijt te hebben van olijfolie is door gewoon andere soorten olie te vervangen door olijfolie. Je kunt het over salades sprenkelen en over gekookte groenten, of gebruik het in marinades voor vlees, vis of kip. Hoewel deze studies uitwijzen dat er een relatie zou zijn tussen het nuttigen van olijfolie en kanker, zijn er waarschijnlijk ook andere factoren die een rol spelen. Er is meer onderzoek nodig om de directe effecten van olijfolie op kanker bij mensen te onderzoeken.
Kortom: Verschillende studies hebben uitgewezen dat een hogere inname van olijfolie verband zou kunnen houden met een verminderd risico op bepaalde soorten kanker.
8. Kurkuma
Kurkuma is een specerij die bekend staat om de gezondheidsbevorderende eigenschappen. Curcumine, het actieve ingrediënt, is een stof met ontstekingsremmende, antioxidatieve en zelfs kankerremmende effecten. Bij een studie werd gekeken wat het effect van curcumine was op 44 patiënten met beschadigingen (laesies) in de darmen, die zich uiteindelijk tot kanker zouden kunnen ontwikkelen. Na 30 dagen lang 4 gram curcumine te hebben genomen was het aantal laesies afgenomen met 40% (27). Ook bij een labonderzoek bleek curcumine de uitzaaiing van darmkankercellen te verminderen, door een specifiek enzym te bestrijden dat gerelateerd is aan de groei van kankercellen (28). Een andere laboratoriumstudie toonde aan dat curcumine bijdroeg aan het doden van hoofd- en nekkankercellen (29). Verder bleek uit weer andere labonderzoeken dat het de groei van long-, borst- en prostaatkankercellen effectief afremde (30, 31, 32). Voor het beste resultaat dien je tenminste ½ tot 3 theelepels (1-3 gram) kurkumapoeder per dag te nemen. Gebruik het als specerij om smaak aan je eten te geven en combineer het met zwarte peper om de opname ervan te verhogen.
Kortom: Uit labonderzoek en onderzoek op mensen is gebleken dat het stofje curcumine uit kurkuma de groei van allerlei soorten kanker en laesies kan afremmen.
9. Citrusvruchten
In sommige studies zijn verbanden gevonden tussen het eten van citrusfruit – zoals citroenen, limoenen, grapefruits en sinaasappels – en een lager risico op kanker. Een groot onderzoek wees uit dat deelnemers die meer citrusvruchten aten minder kans liepen op het ontstaan van kanker in het spijsverteringsstelsel en de bovenste luchtwegen (33). Uit een overzichtsstudie van 9 onderzoeken bleek tevens dat een het eten van meer citrusfruit verband hield met een lager risico op alvleesklierkanker (34). Ten slotte wees een overzicht van 14 studies uit dat een hoge inname, ofwel ten minste drie porties per week, het risico op maagkanker verlaagde met 28% (35). Deze studies suggereren dat een paar keer per week citrusfruit eten het risico op het ontstaan van bepaalde soorten kanker zou kunnen verkleinen. Maar onthoud wel dat deze studies andere factoren die wellicht een rol spelen buiten beschouwing laten. Nader onderzoek is vereist om te bepalen wat de invloed van citrusfruit in het bijzonder is bij het al dan niet ontstaan van kanker.
Kortom: Uit studies blijkt dat het eten van meer citrusvruchten het risico op bepaalde soorten kanker zou kunnen verlagen, zoals alvleesklier- en maagkanker en kanker in het spijsverteringsstelsel en de bovenste luchtwegen.
10. Lijnzaad
Vanwege het feit dat lijnzaad zowel veel vezels als gezonde vetten bevat kan het gezond zijn om het in je eetpatroon op te nemen. Uit sommige onderzoeken blijkt dat het ook zou kunnen helpen tegen kanker. In een onderzoek kregen 32 vrouwen met borstkanker meer dan een maand lang elke dag een lijnzaadmuffin of een placebo. Aan het eind van de studie bleek de lijnzaadgroep minder biomarkers te hebben aan de hand waarvan tumorgroei kan worden gemeten en tevens waren er meer kankercellen afgestorven (36). Bij een andere studie kregen 161 mannen met prostaatkanker lijnzaad. Het bleek de groei en uitzaaiing van kankercellen te remmen (37). Lijnzaad bevat veel vezels, waarvan onderzoek heeft uitgewezen dat ze bescherming bieden tegen colorectale kanker (7, 8, 9). Je zou eens een eetlepel (10 gram) gemalen lijnzaad kunnen toevoegen aan bijvoorbeeld een smoothie; sprenkel het over yoghurt met muesli, of voeg het toe aan je favoriete baksels.
Kortom: Sommige studies wijzen uit dat lijnzaad de groei kan remmen van borst- en prostaatkanker. Het bevat ook veel vezels, wat kan zorgen voor verlaging van het risico op colorectale kanker.
11. Tomaten
Lycopeen, een stofje dat in tomaten zit, is verantwoordelijk voor de helderrode kleur van tomaten en voor de kankerremmende werking. Uit verscheidene studies is gebleken dat een hogere inname van lycopeen en tomaten het risico op prostaatkanker zou kunnen verlagen. Een overzichtsstudie van 17 studies wees ook uit dat een hogere inname van rauwe en gekookte tomaten en lycopeen gerelateerd is aan een lager risico op prostaatkanker (38). Een studie met 47.365 personen concludeerde dat vooral een hogere inname van tomatensaus samenhangt met een lager risico op het ontstaan van prostaatkanker (39). Om ervoor te zorgen dat je er meer van binnenkrijgt kun je elke dag een of twee tomaten eten door ze bijvoorbeeld op je brood te doen, of door ze in salades, sauzen en pastagerechten te verwerken. Ook hier is het goed om te bedenken dat deze studies alleen een mogelijke samenhang aantonen tussen het eten van tomaten en een kleinere kans op prostaatkanker, maar dat ze andere factoren die mogelijk van invloed zijn buiten beschouwing laten.
Kortom: Uit sommige onderzoeken blijkt er een mogelijke samenhang te zijn tussen het eten van tomaten en een verlaagd risico op prostaatkanker. Andere factoren die mogelijk invloed hebben worden echter buiten beschouwing gelaten.
12. Knoflook
De actieve component in knoflook is allicine, een stofje dat kankercellen blijkt te kunnen doden, zoals gebleken is uit meerdere laboratoriumstudies (40, 41, 42). Er blijkt volgens verschillende studies verband te zijn tussen de knoflookinname en een lager risico op bepaalde soorten kanker. Een studie met 543.220 deelnemers wees uit dat degenen die een heleboel groenten uit de Allium-familie aten, zoals knoflook, uien, prei en sjalotjes, een lager risico hadden op maagkanker dan degenen die ze nauwelijks aten (43). Een onderzoek onder 471 mannen wees uit dat meer knoflook eten verband hield met een lager risico op prostaatkanker (44). Uit een ander onderzoek bleek dat deelnemers die veel knoflook aten, plus fruit, diepgele groenten, donkergroene groenten en uien, minder vaak colorectale tumoren kregen. In deze studie werden de effecten van knoflook echter niet geïsoleerd van de andere genoemde voedingsmiddelen (45). Gebaseerd op deze bevindingen zou het toevoegen van een dagelijkse portie van 2-5 gram (ongeveer één teentje) verse knoflook aan je eten ervoor kunnen zorgen dat je profijt trekt van de gezondheidsbevorderende eigenschappen ervan. Hoewel de resultaten die een verband aantonen tussen knoflook en minder kans op kanker veelbelovend zijn, is er meer onderzoek nodig om te bepalen of ook andere factoren een rol spelen.
Kortom: Knoflook bevat allicine, een stofje dat volgens labonderzoek kankercellen blijkt te doden. Uit onderzoek is gebleken dat meer knoflook eten mogelijk kan bijdragen aan een lager risico op maag-, prostaat- en colorectale kanker.
13. Vette vis
Volgens sommige onderzoeken zou het toevoegen van enkele porties vis per week het risico op kanker kunnen verlagen. Een grote studie wees uit dat een hogere inname van vis gerelateerd was aan een lager risico op kanker in het spijsverteringskanaal (46). Een ander groot onderzoek, waarin 478.040 volwassenen werden gevolgd, wees uit dat meer vis eten het risico op het ontstaan van colorectale kanker verlaagde, terwijl het eten van rood vlees en bewerkte vleesproducten juist het risico verhoogde (47). Vooral vette vis – zoals zalm, makreel en ansjovis – bevat belangrijke voedingsstoffen die gerelateerd zijn aan een lager risico op kanker, zoals vitamine D en omega 3-vetzuren. De veronderstelling is bijvoorbeeld dat een toereikend niveau van vitamine D bijdraagt aan bescherming tegen kanker (48). Tevens wordt gedacht dat omega 3-vetten het ontstaan van de ziekte zouden kunnen verhinderen (49). Probeer twee porties vette vis per week te eten voor een goede dosis omega 3-vetten en vitamine D, om zo de mogelijke gunstige effecten van deze nutriënten ten volle te benutten. Toch is er wel meer onderzoek nodig om te achterhalen hoe de consumptie van vette vis het risico op kanker bij mensen precies beïnvloedt.
Kortom: Het eten van vis kan het risico op kanker wellicht verlagen. Vette vis bevat vitamine D en omega 3-vetzuren, twee voedingsstoffen waarvan men denkt dat ze bescherming bieden tegen kanker.
Conclusie
Naarmate er meer nieuwe onderzoeken verschijnen wordt het steeds duidelijker dat je voedingspatroon grote invloed kan hebben op het kankerrisico. Er zijn dus veel voedingsmiddelen die mogelijk het ontstaan en de uitzaaiing van kankercellen kunnen tegengaan, maar het onderzoek beperkt zich tot nu toe tot laboratorium-, dier- en observationele studies. Er is dus meer onderzoek nodig bij mensen, voor een beter begrip van de manier waarop deze voeding een direct effect zou kunnen hebben op de ontwikkeling van kanker bij de mens. In de tussentijd kun je wel veilig aannemen dat een voedingspatroon rijk aan volwaardige, onbewerkte voeding, gecombineerd met een gezonde levensstijl, je gezondheid op vele manieren ten goede zal komen (met toestemming vertaald).
