De volgende ingrediënten zitten vaak in de verzorgingsproducten die we dagelijks gebruiken – shampoo, zonnebrandmiddel enzovoorts – maar wetenschappers zijn het erover eens dat je ze beter kunt vermijden.
1. Parabenen
Parabenen zijn synthetische antibacteriële conserveermiddelen die veel voorkomen in producten voor persoonlijke verzorging met een hoog watergehalte: shampoo, conditioner, lotion, huidreinigers en douchegel. Je komt ze ook tegen in producten zoals deodorant in vaste vorm. Ze staan vermeld als methyl-, ethyl-, butyl- of propylparabeen. Uit onderzoek is gebleken dat parabenen in het lichaam oestrogeen nabootsen, waardoor de normale hormoonfunctie wordt verstoord. Ze zijn ook gevonden in biopsies van borsttumoren.
Een groeiende bewustwording met betrekking tot parabenen heeft een aantal producenten ertoe aangezet om parabenen te weren en te vervangen voor veiligere conserveermiddelen. Sommigen verbannen parabenen uit de producten en accepteren een verminderde houdbaarheid als de prijs voor gezond zakendoen. Vaak staat op verzorgingsproducten vermeld ‘vrij van parabenen’ zodat je niet zo je best hoeft te doen de kleine lettertjes van het etiket te lezen in de winkel. Ondertekenaars van de ‘Compact for Safe Cosmetics’ hebben toegezegd om het gebruik ervan te vermijden. De lijst van deze bedrijven is te vinden op www.safecosmetics.org.
2. Ftalaten
Ftalaten zijn weekmakers die de geur in parfum en de kleur en cosmetica stabiliseren; ze zorgen er ook voor dat nagellak niet schilfert. Op de meeste etiketten worden ze niet vermeld, hoewel ze in bijna alle denkbare persoonlijke verzorgingsartikelen te vinden zijn, verborgen onder de naam ‘parfum’. (De bedrijfsformules voor producten worden wettelijk beschermd als informatie die niet hoeft te worden vrijgegeven.) Meerdere onderzoeken hebben ftalaten in verband kunnen brengen met onderdrukking van de normale schildklierfunctie en met geboortedefecten, waarbij het in het laatste geval vooral gaat om de invloed op de genitale ontwikkeling van jongens en het aantal zaadcellen in volwassen mannen.
Twee soorten ftalaten die vaak in cosmetica voorkwamen zijn sinds de recent ingestelde cosmetische veiligheidsrichtlijn in de EU verboden, waardoor internationale bedrijven gedwongen zijn om hun producten voor de Europese markt te herformuleren. Een aantal nagellakfabrikanten heeft het ‘giftige trio’ – dibutyl ftalaat, tolueen (een neurotoxisch oplosmiddel) en formaldehyde – uit hun nagellakformule gehaald. Toch is het nog steeds slim om met nagellak en andere nagelproducten heel voorzichtig te zijn, vooral als je zwanger bent. Een lak op waterbasis is de meest goedaardige optie.
3. Nanodeeltjes
Nanodeeltjes bestaan uit ultrakleine deeltjes van gewone ingrediënten en worden in van alles, van sportkleding tot autobanden, verwerkt. Je vindt ze vaak in zonnebrandmiddelen, om die transparant in plaats van wit te maken, of in antiverouderingsproducten, om ze in staat te stellen dieper in de huid door te dringen. Op etiketten staan ze vermeld als ‘microdeeltjes’. Deze ‘penetratiebevorderaars’ zijn zorgwekkend in samenhang met ftalaten en parabenen. En omdat het een nieuwe en behoorlijk krachtige technologie betreft, zijn milieu- en gezondheidsexperts ook bezorgd over de invloed op het milieu zodra ze terechtkomen in meren en rivieren. Hoewel de deeltjes zelf niet in verband worden gebracht met gezondheidsproblemen, raden veel experts toch aan te wachten met het gebruik tot er meer onderzoek naar is gedaan.
4. Sodium Laureth Sulfaat (SLS)
SLS is een synthetisch reinigingsmiddel en schuimmiddel waardoor huid- en oogirritaties kunnen ontstaan. Er is ook een koppeling met het bijproduct 1-4 dioxaan, een vermoedelijk kankerverwekkende verontreinigende stof die tot stand komt bij ethoxylering, een proces dat sommige ingrediënten iets minder hard maakt (Sodium lauryl sulfaat wordt bijvoorbeeld omgezet in sodium laureth sulfaat). Ethoxylering is één van de redenen waarom zoveel ‘zachtere’ producten – met een natuurlijke inslag of speciaal voor kinderen gemaakt – zulke verbazingwekkend hoge niveaus aan gifstoffen blijken te bevatten.
Volgens onderzoekers van de Organic Consumers Association, die in 2008 tests hebben gedaan met 1-4 dioxaan op honderden producten van 16 grote merken, waren maar 23 producten vrij van 1-4 dioxaan-verontreiniging. Veel bedrijven zijn gestopt met het gebruik van ge-ethoxyleerde ingrediënten zoals sodium lauryl sulfaat, om zowel 1-4 dioxaan verontreiniging als allergische reacties te vermijden. Volgens de norm van de ‘Whole Foods Premium Body Care Seal’ is het verboden. Zoek naar ‘-eth’ aan het eind van ingrediëntennamen om dit proces op te sporen.
5. Kunstmatige geurstoffen
Kunstmatige geurstoffen kunnen wel 200 ingrediënten bevatten die fabrikanten niet openbaar hoeven te maken. Tenzij duidelijk wordt aangegeven dat er geen synthetische stoffen in zitten, is de vermelding van ‘parfum’ – een veel voorkomend allergeen – op een etiket een betrouwbare aanwijzing dat het product ftalaten bevat. Sterkere parfums zijn de meest waarschijnlijke verdachten voor hoge concentraties van ftalaten. Sophie Uliano, een deskundige op het gebied van natuurlijke schoonheid en schrijfster van ‘Gorgeously Green: 8 steps to an earth-friendly life’ (Harper Collins, 2008), wijst erop dat ‘parfumvrij’ of ‘ongeparfumeerd’ niet altijd een betrouwbaar alternatief is, omdat producenten soms maskerende parfums gebruiken in plaats van identificeerbare geuren. Zoek naar producten waar expliciet op vermeld staat ‘geen synthetische geurstoffen’ of ‘uitsluitend natuurlijke essentiële olie en parfum’, of probeer bij bedrijven te kopen die de ‘Compact for Safe Cosmetics’ hebben ondertekend.
6. Diethanolamine (DEA) en Triethanolamine (TEA)
DEA en TEA zijn emulgatoren en schuimmiddelen die doorgaans in shampoo en douchegel te vinden zijn. Ze kunnen allergische reacties veroorzaken en, ironisch genoeg, ook droog haar en een droge huid. Ze horen tot de categorie van ‘nitrosamines’ (volgens onderzoek mogelijk kankerverwekkend) waartegen Uliano waarschuwt.
7. Diazolidinyl en Imidazolidinyl
Diazolidinyl en Imidazolidinyl Urea zijn veel gebruikte kunstmatige conserveringsmiddelen die contacteczeem kunnen veroorzaken en ervan worden verdacht formaldehyde-vrijmakers te zijn. Ze komen voor in zonnebrandmiddelen, lotion, shampoo – op dezelfde plekken als parabenen.
Hoeveel weet jij over gezondheid? Test je kennis over voeding in 30 vragen
