Het ketogeen dieet is een koolhydraatarm, vetrijk dieet dat vaak wordt gebruikt voor gewichtsverlies. Het beperken van koolhydraten en het verhogen van de vetinname kan leiden tot ketose, een metabole toestand waarin je lichaam voornamelijk afhankelijk is van vet voor energie in plaats van koolhydraten (1). Het dieet brengt echter ook risico’s met zich mee waar je je bewust van moet zijn. Hieronder vind je zeven nadelen van het ketogeendieet die je zeker moet kennen.
1. Kan leiden tot de ketogriep
De inname van koolhydraten bij het ketodieet is meestal beperkt tot minder dan 50 gram per dag, wat een schok teweeg kan brengen in je lichaam (2). Terwijl de koolhydraten in je lichaam opraken en je lichaam begint over te gaan op het gebruik van ketonen en vet voor brandstof, kun je griepachtige verschijnselen ervaren. Het kan onder meer gaan om hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid, misselijkheid en constipatie – gedeeltelijk te wijten aan uitdroging en een disbalans in elektrolyten die optreedt als je lichaam zich aanpast aan ketose (3). Terwijl de meeste mensen die de keto griep ervaren zich binnen een paar weken beter voelen, is het belangrijk om deze symptomen gedurende het hele dieet in de gaten te houden, gehydrateerd te blijven en voedsel te eten dat rijk is aan natrium, kalium en andere elektrolyten (3).
Kortom: Als je lichaam zich aanpast aan het gebruik van ketonen en vetten als primaire energiebron, kun je aan het begin van het ketodieet griepachtige verschijnselen ervaren.
2. Kan je nieren belasten
Dierlijk voedsel met een hoog vetgehalte, zoals eieren, vlees en kaas, is een belangrijk onderdeel van het ketodieet, omdat er geen koolhydraten in zitten. Als je veel van deze voedingsmiddelen eet, loop je mogelijk een hoger risico op nierstenen. Dat komt omdat een hoge inname van dierlijk voedsel ervoor kan zorgen dat je bloed en urine zuurder worden, wat kan leiden tot een verhoogde uitscheiding van calcium in je urine (4, 5). Sommige studies suggereren ook dat het ketodieet de hoeveelheid citraat die vrijkomt in je urine vermindert. Aangezien citraat zich kan binden aan calcium en de vorming van nierstenen kan voorkomen, kan een verminderde hoeveelheid citraat ook het risico op de ontwikkeling ervan verhogen (5). Bovendien moeten mensen met een chronische nierziekte (CKD) keto vermijden, omdat verzwakte nieren mogelijk niet in staat zijn om de zuurophoping in je bloed te verwijderen, die het gevolg is van dit dierlijke voedsel. Dit kan leiden tot een toestand van acidose, die het voortschrijden van CKD kan versnellen. Bovendien wordt vaak een eiwitarm dieet aanbevolen voor personen met CKD, terwijl het ketodieet een matige tot hoge hoeveelheid eiwitten bevat (6).
Kortom: Het eten van veel dierlijk voedsel bij het ketodieet kan leiden tot meer verzuring en een hoger risico op nierstenen. Deze zure toestand kan ook het verloop van chronische nieraandoeningen verergeren.
3. Kan problemen met de spijsvertering en veranderingen in de darmbacteriën veroorzaken
Aangezien het ketodieet koolhydraten beperkt, kan het moeilijk zijn om aan je dagelijkse behoefte aan vezels te voldoen. Sommige van de rijkste bronnen van vezels, zoals koolhydraatrijk fruit, zetmeelrijke groenten, volle granen en bonen, worden weggelaten bij keto omdat ze te veel koolhydraten leveren. Als gevolg daarvan kan het ketodieet leiden tot spijsverteringsproblemen en verstopping. Een 10-jarig onderzoek bij kinderen met epilepsie op het ketogene dieet wees uit dat 65% constipatie noemde als een veelvoorkomende bijwerking (7). Bovendien voeden vezels de heilzame bacteriën in je darmen. Het hebben gezonde darmen kan helpen de immuniteit te verhogen, de geestelijke gezondheid te verbeteren en ontstekingen te verminderen (8). Een koolhydraatarm dieet dat geen vezels bevat, zoals keto, kan een negatief effect hebben op de darmbacteriën – hoewel de onderzoeksresultaten hierover vooralsnog gemengd zijn (8). Sommige keto-vriendelijke voedingsmiddelen met een hoog vezelgehalte zijn onder andere hennepzaad, chiazaad, kokosnoot, broccoli, bloemkool en bladgroen.
Kortom: Door de beperkte hoeveelheid koolhydraten is het ketodieet vaak vezelarm. Dit kan leiden tot constipatie en negatieve effecten op de darmgezondheid.
4. Kan leiden tot tekorten aan voedingsstoffen
Aangezien het ketodieet verschillende voedingsmiddelen beperkt, met name nutriëntenrijk fruit, volle granen en peulvruchten, kan het ervoor zorgen dat je de aanbevolen hoeveelheden vitaminen en mineralen niet haalt. Volgens sommige studies zou je bij het keto-dieet niet met name niet genoeg calcium, vitamine D, magnesium en fosfor binnenkrijgen (9). Een studie die de nutriëntensamenstelling van gewone diëten evalueerde, toonde aan dat een zeer koolhydraatarm eetpatronen zoals Atkins, dat vergelijkbaar is met keto, voor slechts 12 van de 27 vitaminen en mineralen die je uit voedsel moet halen voldoende hoeveelheden opleverde (10). Na verloop van tijd kan dit leiden tot tekorten aan voedingsstoffen. Met name in richtlijnen voor artsen die mensen begeleiden bij het afvallen op een zeer caloriearm ketodieet, wordt aangeraden om kalium, natrium, magnesium, calcium, omega-3-vetzuren, psylliumvezel en vitamine B, C en E aan te vullen (11). Houd er rekening mee dat de voedingswaarde van dit dieet afhankelijk is van het specifieke voedsel dat je eet. Een dieet dat rijk is aan gezonde koolhydraatarme voedingsmiddelen, zoals avocado’s, noten en zetmeelarme groenten, levert meer voedingsstoffen op dan vleeswaren en keto lekkernijen.
Kortom: Sommige studies suggereren dat keto onvoldoende vitaminen en mineralen bevat, waaronder kalium en magnesium. Na verloop van tijd zou dit kunnen leiden tot tekorten aan voedingsstoffen.
5. Kan gevaarlijk lage bloedsuikerspiegel veroorzaken
Er is aangetoond dat een laag koolhydraatgehalte, zoals bij keto, helpt bij het beheersen van de bloedsuikerspiegel bij mensen met diabetes. In het bijzonder suggereren sommige studies dat keto kan helpen het hemoglobinegehalte A1c, een maat voor de gemiddelde bloedsuikerspiegel, te verlagen (12, 13, 14). Mensen met diabetes type 1 lopen echter een groot risico om vaker last te krijgen van een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie), wat wordt gekenmerkt door verwarring, rillerigheid, vermoeidheid en zweten. Hypoglykemie kan leiden tot coma en de dood als het niet wordt behandeld. Een studie bij 11 volwassenen met diabetes type 1 die meer dan 2 jaar een ketogeen dieet volgden, toonde aan dat het mediane aantal voorvallen van lage bloedsuiker dicht bij 1 per dag lag (15). Individuen met diabetes type 1 krijgen doorgaans last van een lage bloedsuikerspiegel als ze te veel insuline nemen en niet genoeg koolhydraten verbruiken. Een koolhydraatarm keto-dieet kan dus het risico verhogen. Theoretisch zou dit ook kunnen gebeuren bij personen met diabetes 2 die insulinemedicijnen gebruiken.
Kortom: Hoewel is aangetoond dat een laag koolhydraatgehalte de beheersing van de bloedsuikerspiegel bij mensen met diabetes verbetert, kan het ook het risico op een lage bloedsuikerspiegel verhogen – vooral bij mensen met diabetes type 1.
6. Kan de gezondheid van de botten schaden
Het ketodieet wordt ook geassocieerd met een verminderde botgezondheid. Verschillende studies bij dieren koppelen het ketodieet aan een verminderde botsterkte, waarschijnlijk als gevolg van het verlies aan botmineraaldichtheid, wat kan optreden als je lichaam zich aanpast aan ketose (16, 17). Een 6 maanden durende studie bij 29 kinderen met epilepsie op het ketodieet vond aanwijzingen dat 68% lager scoorde op botdichtheid na het volgen van het dieet (18). Een andere studie bij 30 zeer gevorderde wandelaars stelde vast dat degenen die gedurende 3,5 week een ketodieet volgden significant hogere niveaus van bloedmarkers voor botafbraak hadden, in vergelijking met degenen die een koolhydraatrijk dieet volgden (19). Toch is er meer onderzoek nodig.
Kortom: Het ketodieet kan je botmineralendichtheid verminderen en in de loop van de tijd de afbraak van botten veroorzaken. Er is echter wel meer onderzoek nodig.
8. Kan je risico op chronische ziekten en vroegtijdig overlijden verhogen
Het effect van het ketogene dieet op je risico op chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten of kanker, is onderwerp van veel discussie en wordt niet helemaal begrepen. Er zijn aanwijzingen dat een hoog vetgehalte, een laag koolhydraatgehalte en een focus op dierlijk voedsel kan leiden tot een slechte uitkomst voor de gezondheid, terwijl diëten die de nadruk leggen op plantaardige bronnen van vetten en eiwitten voordelen bieden (20, 21). Een langetermijn observatiestudie bij meer dan 130.000 volwassenen vond verbanden tussen een op dierlijke voeding gebaseerd koolhydraatarm dieet en hogere sterftecijfers door hartziekten, kanker en alle oorzaken (21). Andersom werden plantaardige koolhydraatarme diëten in verband gebracht met een lager sterftecijfer door hartziekten en alle oorzaken (21). Een andere studie bij meer dan 15.000 volwassenen vond vergelijkbare resultaten, maar verbond zowel koolhydraatarme als -rijke diëten aan een hoger sterftecijfer door alle oorzaken, in vergelijking met diëten met een matige koolhydraatinname vam 50-55% van de totale dagelijkse calorieën (22). Wel is hiernaar meer uitgebreid onderzoek nodig.
Kortom: Hoewel de onderzoeksresultaten gemengd zijn, zijn er aanwijzingen dat een koolhydraatarm voedingspatroon met vooral veel dierlijke voeding kan leiden tot een hoger sterftecijfer door hart- en vaatziekten, kanker en alle andere oorzaken.
Conclusie
Terwijl het ketodieet samenhangt met gewichtsverlies en andere voordelen voor de gezondheid op de korte termijn, kan het na verloop van tijd leiden tot tekorten aan voedingsstoffen, spijsverteringsproblemen, slechte botgezondheid en andere problemen. Vanwege deze risico’s dienen mensen met een nierziekte, diabetes, hart- of botziekten of andere medische aandoeningen met hun zorgverlener te overleggen voordat ze het ketodieet proberen. Je kunt ook een diëtist raadplegen om evenwichtige maaltijden te plannen en je voedingsstoffenniveaus te controleren zolang je dit dieet volgt, om de risico’s op complicaties en tekorten aan voedingsstoffen tot een minimum te beperken (met toestemming vertaald).
