Er leven veel soorten schimmels in en op het menselijke lichaam, waaronder ook een gist genaamd candida. Kleine hoeveelheden candida worden vooral gevonden in de mond en de darmen en op de huid. Als de hoeveelheid onder een bepaald niveau blijft is het geen probleem. Maar als candida echter ongecontroleerd begint te groeien kan het een infectie veroorzaken genaamd candidiasis. Een candida-infectie is zelfs de vaakst voorkomende schimmelinfectie bij mensen (1, 2). Normaal gesproken houden de gezonde bacteriën in je lichaam de candidagroei onder controle. Maar als de niveaus van gezonde bacteriën verstoord zijn of als het immuunsysteem niet goed werkt, kan candida te veel gaan groeien. Een aantal van de factoren die kunnen leiden tot candida-overgroei zijn (3, 4, 5, 6, 7, 8):
- Antibioticagebruik
- Veel suikers en geraffineerde koolhydraten eten
- Veel alcohol drinken
- Een verzwakt immuunsysteem
- Orale anticonceptiemiddelen
- Diabetes
- Een hoog stressniveau
Als candida te veel groeit kan het leiden tot verschillende gezondheidsproblemen. Dit artikel gaat in op 7 symptomen van candida-overgroei en hoe je het kan behandelen.
1. Spruw
Candidiasis die zich in de mond of keel ontwikkelt wordt ‘spruw’ genoemd. Het komt vooral veel voor bij baby’s, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem (9). Mensen met een slechte mondhygiëne of een kunstgebit lopen ook meer risico (10). Meestal zie je bij mensen met spruw witte, bobbelige plekjes op de tong, aan de binnenkant van de wang, op het tandvlees, de amandelen of in de keel (11). Die plekjes kunnen pijnlijk zijn en soms gaan ze wat bloeden als je er overheen schraapt. Bij spruw is ook vaak sprake van roodheid of pijn aan de tong en in de mond (12). In zeer ernstige gevallen kan het zich naar de slokdarm verspreiden en pijn en moeite met slikken veroorzaken.
Kortom: Als er te veel candida in de mond zit, kan het zorgen voor het ontstaan van witte, bobbelige plekjes en roodheid en pijn in de mond en de keel. Dit staat bekend als spruw.
2. Vermoeidheid
Een van de vaakst voorkomende symptomen van candida is vermoeidheid. Hoewel er geen bewijs is dat candida vermoeidheid veroorzaakt, kan het er op bepaalde manieren wel aan bijdragen. Ten eerste wordt candidiasis vaak vergezeld door nutriëntentekorten, zoals van vitamine B6, essentiële vetzuren en magnesium (13). Vooral van magnesiumgebrek is bekend dat het vermoeidheid kan veroorzaken (14). Ten tweede komen candida-infecties vaak voor als het immuunsysteem verzwakt is. Een onderzoek suggereert dat langdurige candidiasis zelfs een mogelijke oorzaak zou kunnen zijn van het chronische vermoeidheidssyndroom (15).
Kortom: Candidiasis komt het vaakst voor bij mensen met een zwak immuunsysteem, met daarbij vaak ook een gebrek aan verschillende voedingsstoffen. Dit kan zorgen voor een gevoel van vermoeidheid en uitputting.
3. Terugkerende genitale- of urineweginfecties
Candida wordt bij de meeste vrouwen in de vagina gevonden. Een overgroei ervan kan leiden tot candidiasis in de vagina, wat ook bekend staat als een schimmelinfectie. Naar schatting 75% van alle vrouwen zal in haar leven ten minste één keer een vaginale schimmelinfectie oplopen en de helft daarvan krijgt het minstens nog een keer opnieuw (16). Mannen kunnen ook genitale schimmelinfecties krijgen maar dat komt veel minder vaak voor. Symptomen van vaginale candidiasis zijn onder andere roodheid, zwelling, jeuk, pijn bij het vrijen en een dikke, witte afscheiding uit de vagina. Hoewel het minder vaak voorkomt, kan candida ook een urineweginfectie veroorzaken. Een candida-gerelateerde urineweginfectie (blaasontsteking) komt het meest voor bij ouderen, mensen die opgenomen zijn in het ziekenhuis of mensen met een zwak immuunsysteem (17). Symptomen van een blaasontsteking zijn een brandend gevoel als je plast, vaak aandrang voelen om te plassen, troebele, donkere of vreemd ruikende urine en pijn of druk in je onderbuik. Meestal wordt een blaasontsteking echter door andere bacteriën veroorzaakt, zoals E. coli. Als je echter vaak terugkerende infecties hebt en denkt dat die kunnen komen door candida-overgroei, kun je je urine laten testen om daar achter te komen.
Kortom: Candida kan genitale- en urineweginfecties veroorzaken, die beide kunnen leiden tot pijn en ongemak.
4. Spijsverteringsproblemen
De gezondheid van je spijsverteringsstelsel hangt erg af van een goede balans tussen de ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën die in je darmen leven. De ‘goede’ bacteriën die daar normaal leven zijn belangrijk voor je spijsvertering, want ze helpen bij het verwerken van zetmelen, vezels en sommige suikers. Als het bacteriële evenwicht in je darmen verstoord raakt kun je spijsverteringsproblemen krijgen, zoals obstipatie, diarree, misselijkheid, gasvorming, krampen en opgeblazenheid. Recente studies wijzen uit dat een candida-overgroei gerelateerd is aan verscheidene maagdarmaandoeningen, zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn (18).
Kortom: Een kleine hoeveelheid candida in je darmen is normaal. Als het echter te veel gaat groeien kan het tot verschillende darmklachten leiden.
5. Bijholteontsteking (sinusitis)
Een chronische sinusinfectie of bijholteontsteking treft een op de acht Amerikaanse volwassenen (19). Veelvoorkomende symptomen zijn een loopneus, neusverstopping, verlies van reukvermogen en hoofdpijn. Terwijl een kortdurende sinusitis vaak wordt veroorzaakt door bacteriën denkt men dat de langer durende, chronische sinusinfecties veroorzaakt worden door een schimmel. In een studie van de Mayo Clinic werd een groep van 210 mensen met chronische bijholteontsteking onderzocht en bij 96% van hen bleek het slijm schimmels te bevatten (20). Meestal worden antibiotica ingezet om sinusitis te behandelen, wat kan werken bij acute bacteriële sinusitis, maar niet bij de chronische vorm veroorzaakt door schimmels. Behandeling van chronische sinusitis met antibiotica kan het dan zelfs erger maken. Als je een bijholteontsteking hebt die langer dan een maand duurt, kan het de schuld zijn van candida.
Kortom: Men denkt dat veel chronische bijholteontstekingen veroorzaakt worden door schimmels. Als je een sinusinfectie hebt die langer dan een maand duurt, kan het komen door candida.
6. Schimmelinfecties van de huid en nagels
Net als in je darmen, leven er ook bacteriën op je huid die ervoor zorgen dat candida niet ongecontroleerd kan gaan groeien. Verschillende bacteriën gedijen in verschillende omstandigheden, afhankelijk van temperatuur, vochtgehalte of zuurgraad. Dat is de reden waarom een verandering in het milieu van jouw huid ervoor kan zorgen dat candida te veel gaat groeien. De huidgesteldheid kan veranderen door cosmetica, zeep en vochtinbrengers, vooral de antibacteriële soorten. Candidiasis op de huid kan overal op het lichaam voorkomen, maar het zijn vooral plekken die warm en vochtig zijn, zoals de oksels en de schaamstreek, die er gevoelig voor zijn. Jeuk en een zichtbare uitslag zijn de twee vaakst voorkomende symptomen van schimmelinfecties. Een overgroei van candida kan aandoeningen veroorzaken zoals voetschimmel, ringworm en schimmelnagels aan de voeten (21). Hoewel ze niet levensbedreigend zijn, kunnen huidschimmelinfecties een erg vervelende aanslag vormen op de kwaliteit van leven.
Kortom: Een overgroei van candida op de huid kan aandoeningen veroorzaken zoals voetschimmel, ringworm en schimmelnagels.
7. Gewrichtspijn
Als een candida-infectie zich via de bloedbaan door je lichaam verplaatst kan het de gewrichten aantasten en artritis veroorzaken (22). Dit gebeurt bijna uitsluitend na een operatieve ingreep, of als een candida-overgroei lange tijd onbehandeld blijft. De verschijnselen bij artritis door candida zijn pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten. De heupen en knieën worden het meest geïnfecteerd. Ook kan candida botinfecties veroorzaken, ofwel osteomyelitis, wat pijn en gevoeligheid kan veroorzaken in het geïnfecteerde gebied (23).
Kortom: Als een overgroei van candida niet wordt behandeld kan het de bloedbaan binnen gaan en zich door het hele lichaam verspreiden. Als dit het geval is, kan candida botten en gewrichten infecteren, met als gevolg pijn, stijfheid en zwelling.
Wat je kan doen aan candidiasis
De beste manier om candidiasis te behandelen en toekomstige infecties te voorkomen is door het aanpakken van de onderliggende oorzaak. Het voedsel dat je eet speelt een belangrijke rol in de handhaving van het evenwicht tussen ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën in je darmen. Geraffineerde suikers, koolhydraten en zuivel met veel lactose kunnen de groei van candida en andere ‘slechte’ micro-organismes stimuleren (24). Als je te veel van dit soort voeding eet kan de infectie worden aangewakkerd als je een verzwakt immuunsysteem hebt. Aan de andere kant blijken bepaalde voedingsmiddelen juist specifiek de groei van ‘goede’ bacteriën te stimuleren en de groei van candida te remmen. De volgende voedingsmiddelen blijken te helpen in de bestrijding van candidiasis:
- Knoflook: Knoflook bevat allicine, een schimmelwerende stof die werkt tegen candidaschimmels, zo is gebleken uit dier- en laboratoriumstudies (25, 26).
- Kokosolie: Kokosolie bevat veel laurinezuur, wat volgens meerdere laboratoriumstudies candida-infecties blijkt te kunnen bestrijden (27, 28).
- Curcumine: Reageerbuisonderzoek wijs uit dat curcumine candida kan doden, of in ieder geval de groei ervan kan remmen (29, 30, 31, 32).
- Xylitol: Een laboratoriumstudie wees uit dat xylitol helpt candida te bestrijden, doordat het zorgt voor vermindering van het vermogen van candida om zich te hechten aan een oppervlak en daar een infectie te veroorzaken.
- Aloë Vera: Een gel met aloë-vera kan candidagroei in de mond remmen en een infectie voorkomen (34).
- Granaatappel: een laboratoriumstudie wees uit dat de plantenverbindingen in granaatappel goed zijn tegen candidaschimmels (35).
- Kombucha: Kombucha-thee is rijk aan polyfenolen en azijnzuur; beide blijken candida te doden volgens laboratoriumstudies (36).
- Probiotica: Probiotica zoals Lactobacillus kunnen candidagroei remmen en bescherming bieden tegen infecties (37).
Helaas zijn voedingsaanpassingen niet altijd voldoende en in dat geval is antischimmelmedicatie de aangewezen vorm van behandeling. Candida is meestal niet levensbedreigend, maar als het onbehandeld blijft kan het zich verspreiden en uiteindelijk de bloedbaan bereiken. Als het eenmaal in het hele lichaam circuleert kan het vitale organen aantasten, zoals de hersenen en het hart, en meer ernstige complicaties geven, uiteindelijk leidend tot de dood (38, 39).
Kortom: Candida-overgroei kan worden tegengegaan door de inname van geraffineerde suikers en koolhydraten te verminderen. Bij een infectie kunnen bepaalde voedingsmiddelen, probiotica en antischimmelmedicijnen helpen.
Conclusie
Candida is de vaakst voorkomende oorzaak van een schimmelinfectie bij de mens. Bepaalde kernsymptomen kunnen je helpen bepalen of je last hebt van een overgroei van candida. De vaakst voorkomende tekenen dat je geïnfecteerd bent zijn spruw, steeds terugkerende genitale schimmelinfecties, spijsverteringsproblemen en schimmelinfecties van de huid en nagels. Het is belangrijk om candidiasis snel te behandelen om te voorkomen dat het zich verspreidt en voor ernstigere complicaties gaat zorgen (met toestemming vertaald).
