Een eetverslaving is een stoornis waarbij het meestal gaat om eetbuien, een sterke hunkering naar bepaald voedsel en een gebrek aan controle over voedsel (1). Hoewel eetverslaving niet wordt vermeld in de DSM-5, het diagnostisch en statistisch handboek voor psychische stoornissen, komen sommige symptomen wel overeen met andere verslavingen die wel in het handboek staan. Er zijn ten minste 8 veelvoorkomende symptomen van eetverslaving, maar iemand die af en toe onbedwingbare trek heeft of zich overeet, zal waarschijnlijk niet aan de criteria voor de stoornis voldoen. Hieronder vind je 8 veelvoorkomende tekenen en symptomen van eetverslaving.
1. Trek krijgen ondanks een vol gevoel
Het is niet ongewoon om ergens trek in te hebben, ook al heb je net een bevredigende, voedzame maaltijd gegeten. Bijvoorbeeld, na het eten van een diner met biefstuk, aardappelen en groenten, kunnen sommige mensen hunkeren naar ijs als dessert. Begeerte is echter niet hetzelfde als honger. Er is sprake van een hunkering of ‘cravings’ wanneer je een sterke drang ervaart om iets te eten, ondanks dat je al gegeten hebt of vol zit. Dit is vrij normaal en hoeft niet te betekenen dat iemand een eetverslaving heeft; bijna iedereen hunkert weleens naar bepaald voedsel. Als het verlangen echter vaak optreedt en het moeilijk wordt het te bevredigen of te negeren, kan het een aanwijzing zijn dat er iets anders aan de hand is (2). Dit verlangen heeft niets te maken met de behoefte aan energie of voedingsstoffen – het is de behoefte van de hersenen aan iets waardoor dopamine vrijkomt, een chemische stof in de hersenen die een rol speelt bij de beleving van genot (3).
Kortom: Cravings komen vaak voor. Hoewel dat op zichzelf niet wijst op een eetverslaving, kan het wel wijzen op een probleem als je vaak hunkert naar voedsel en het moeilijk is om het te negeren of eraan te voldoen.
2. Veel meer eten dan de bedoeling was
Voor sommige mensen bestaat er niet zoiets als een hap chocolade of een enkel stuk taart. Eén hap worden er 20, en één plakje cake wordt een halve cake. Deze alles-of-niets-benadering is gebruikelijk bij alle soorten verslaving. Er bestaat niet zoiets als matiging – dat lukt gewoon niet (4). Iemand met een eetverslaving vertellen dat hij junkfood met mate moet eten, is bijna hetzelfde als iemand met alcoholisme vertellen dat hij bier met mate moet drinken. Het is gewoon niet mogelijk.
Kortom: Wanneer iemand met een eetverslaving toegeeft aan een hunkering, kan hij veel meer eten dan de bedoeling was.
3. Eten tot je barstensvol zit
Mensen met een eetverslaving zullen, als ze toegeven aan een hunkering, niet stoppen met eten totdat de drang is bevredigd. Soms realiseren ze zich dan dat ze zoveel hebben gegeten dat ze bomvol zitten.
Kortom: Vaak of de hele tijd eten tot je barstensvol zit is een teken dat je last hebt van vreetbuien.
4. Je achteraf schuldig voelen, maar het toch snel weer doen
Proberen het eten van ongezond voedsel onder controle te houden en dan toch toegeven aan een craving kan leiden tot schuldgevoelens. Je kan het gevoel hebben iets verkeerd te doen of jezelf zelfs voor de gek te houden. Ondanks deze onaangename gevoelens zal iemand met een eetverslaving het patroon herhalen.
Kortom: Schuldgevoelens na een periode van vreetbuien komen vaak voor.
5. Smoesjes verzinnen
De hersenen kunnen zich vreemd gedragen, vooral met betrekking tot verslaving. Besluiten om weg te blijven van voedsel dat eetbuien triggert kan ertoe leiden dat iemand regels voor zichzelf maakt. Toch zijn deze regels vaak moeilijk te volgen. Het kan zijn dat iemand met een eetverslaving die naar voedsel hunkert, manieren vindt om de regels te omzeilen en toe te geven aan het verlangen. Deze manier van denken lijkt vaak op die van iemand die probeert te stoppen met roken. Die persoon kan zo redeneren dat als hij zelf geen pakje sigaretten koopt, hij geen roker is. Maar hij zou wel sigaretten kunnen roken uit het pakje van een vriend.
Kortom: Het stellen van regels rond eetpatronen en dan excuses verzinnen waarom het oké is om ze te negeren, komt vaak voor bij eetverslaving.
6. Herhaaldelijk falen bij het stellen van regels
Als mensen worstelen met zelfbeheersing, proberen ze vaak regels voor zichzelf op te stellen. Voorbeelden zijn: alleen uitslapen in het weekend, altijd meteen na school huiswerk maken, nooit meer koffie drinken na een bepaald tijdstip in de middag. De meeste mensen lukt het bijna nooit om zich aan deze regels te houden, en regels rond eten zijn geen uitzondering. Voorbeelden hiervan zijn één ‘cheat-maaltijd’ of ‘cheat-dag’ per week en alleen junkfood eten op feestjes, verjaardagen of feestdagen.
Kortom: Veel mensen hebben ten minste een voorgeschiedenis van moeite hebben met regels stellen als het gaat om eten.
7. Het verbergen van eten voor anderen
Mensen met een geschiedenis van regels stellen en zich daar vervolgens niet aan houden beginnen vaak hun consumptie van junkfood voor anderen te verbergen. Zij eten misschien liever alleen, als er niemand thuis is, alleen in de auto, of ‘s avonds laat als iedereen naar bed is.
Kortom: Eten als anderen het niet zien komt vrij vaak voor bij mensen die zich niet in staat voelen hun consumptie onder controle te houden.
8. Niet kunnen stoppen ondanks fysieke problemen
Je voedselkeuzes kunnen je gezondheid aanzienlijk beïnvloeden. Op korte termijn kan junkfood leiden tot gewichtstoename, acne, slechte adem, vermoeidheid, een slecht gebit, en andere veelvoorkomende problemen. Een leven lang junkfood eten kan leiden tot zwaarlijvigheid, diabetes type 2, hartziekten, alzheimer, dementie en zelfs sommige vormen van kanker. Iemand die een van deze problemen ondervindt door de inname van ongezond voedsel, maar niet in staat is het eetgedrag te veranderen, heeft waarschijnlijk hulp nodig. Voor het overwinnen van eetstoornissen wordt meestal een behandelingsplan aanbevolen dat is opgesteld door gekwalificeerde professionals.
Kortom: Zelfs wanneer ongezonde eetpatronen lichamelijke problemen veroorzaken, kan het moeilijk zijn ermee te stoppen.
Om te onthouden
De DSM-5 is een gids die door gezondheidswerkers wordt gebruikt om geestelijke stoornissen te diagnosticeren. De criteria voor middelenafhankelijkheid omvatten veel van de bovenstaande symptomen; ze passen in de medische definities van verslaving. De DSM-5 heeft echter geen criteria vastgesteld voor eetverslaving. Als je herhaaldelijk hebt geprobeerd te stoppen of minderen met eten van junk food, maar dat lukt niet, kan dat wijzen op een eetverslaving. Gelukkig kunnen bepaalde strategieën je helpen dit te overwinnen (met toestemming vertaald).
