Mensen die regelmatig een poging doen om af te vallen, klagen naderhand vaak over het jojo-effect: de afname in het gewicht is wel tijdelijk aanwezig, maar naderhand komen de kilo’s (en soms meer dan het startgewicht) er weer bij. Onderzoekers hebben hier eens grondig naar gekeken en ontdekten dat het lichaam bij een tekort aan calorieën overgaat op de spaarstand. Hierbij wordt de productie van warmte verlaagd, zodat er minder energie nodig is voor de overleving. Dit wordt adaptieve thermogenese genoemd. De conclusie is dat afvallen vrijwel altijd leidt tot een lager energiegebruik in rust en tijdens de slaap. De totale hoeveelheid energie die op een dag wordt gebruikt is daardoor lager, wat het afvallen dus contraproductief maakt. Juist mensen met overgewicht hebben veel calorieën nodig voor het onderhoud van het vetweefsel, waardoor zij nog sneller teruggaan in energieverbruik zodra ze de inname van calorieën verlagen. Met deze kennis in huis wordt duidelijk dat het langdurig sterk verminderen van de inname van calorieën niet verstandig is. Waarschijnlijk zijn andere maatregelen, zoals voldoende beweging, goede slaap, voedzaam eten en intermitterend vasten tezamen effectiever.
Originele samenvatting van de studie
Treedt adaptieve thermogenese op na gewichtsverlies bij volwassenen? Een systematische review
Adaptieve thermogenese (AT) is voorgesteld als een compensatie mechanisme respons die gewichtsverlies (WL) kan tegengaan en gewichtstoename kan bevorderen. Deze systematische review onderzocht het bestaan van AT bij volwassenen na een periode van negatieve energiebalans (EB) met of zonder een gewichtsstabilisatiefase. Studies gepubliceerd tot 15 mei 2020 werden geïdentificeerd uit PubMed, Cochrane Library, EMBASE, MEDLINE, SCOPUS en Web of Science. Inclusiecriteria waren statistisch significante WL, observationele met follow-up of experimentele studies, leeftijd > 18j, steekproefgrootte ≥10 deelnemers, interventieperiode ≥ 1 week, gepubliceerd in het Engels, objectieve metingen van totale dagelijkse energie-uitgaven (EE) (TDEE), rust EE (REE) en slaap EE(SEE). De systematische review werd geregistreerd bij PROSPERO (2020 CRD42020165348). In totaal werden drieëndertig studies met 2528 deelnemers geïncludeerd. AT werd waargenomen in zevenentwintig studies. Drieëntwintig studies toonden significante waarden voor AT voor REE (82-8 %), vier voor TDEE (80-0 %) en twee voor SEE (100 %). Er werd een grote heterogeniteit gerapporteerd in de methoden die werden gebruikt om AT te kwantificeren en tussen proefpersonen en tussen studies met betrekking tot de grootte van WL en/of van AT. Goed opgezette studies meldden lagere of niet-significante waarden voor AT. Deze bevindingen suggereren dat WL weliswaar kan leiden tot AT in sommige EE-componenten, maar dat deze waarden klein of niet-statistisch significant kunnen zijn wanneer methodologische ontwerpen van hogere kwaliteit worden gebruikt. Bovendien lijkt AT te worden afgezwakt, of onbestaande te zijn, na perioden van gewichtsstabilisatie/neutrale EB. Meer kwalitatief hoogstaande studies zijn gerechtvaardigd, niet alleen om het bestaan van AT aan het licht te brengen, maar ook om de klinische implicaties ervan voor gewichtsbeheersingsresultaten te begrijpen (bron).
