Regelmatig krijg ik de vraag wat ik van de airfryer vind. In vele reclamefolders worden de apparaten aangeprezen als een gezonder alternatief voor het traditionele frituren. Is het pure marketing of is deze manier van frituren echt gezonder? In dit artikel zoeken we het uit!
Wat is een airfryer?
Een airfryer is eigenlijk een kleine, mini heteluchtoven. Deze werkt door hete lucht door de oven te laten circuleren. Het is eigenlijk een combinatie van een ventilator en een grill. Door de slimme constructie van deze oven kun je nagenoeg hetzelfde resultaat bereiken als met een friteuse op basis van vet. Het voedsel bevat uiteindelijk 80% minder vet, maar wordt wel knapperig en bruin.
Het Maillard-effect
De bruine en knapperige structuur komt doordat suikers en eiwitten veranderen onder invloed van warmte. Er komen dan geuren en smaken vrij die voor velen niet te weerstaan zijn. Denk bijvoorbeeld aan vers afgebakken brood of een stuk mals vlees. Ook koffie, chocolade, pindakaas en bier danken hun smaak aan de Maillard-reactie. Het effect is in 1912 door de Franse arts en chemicus Louis Camille Maillard ontdekt.
Acrylamide
Wanneer voedsel te heet wordt of te lang verhit, kan het Maillard-effect doorslaan. Er kan dan acrylamide ontstaan (1). De wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemt de stof ‘mogelijk kankerverwekkend’ (2). Er zijn inderdaad studies die een link vinden tussen acrylamide en een toegenomen kans op nier-, baarmoeder en eierstokkanker (3). Volgens een onderzoek produceren airfryers 90% minder acrylamide dan traditionele friteuses op basis van olie (4).
Andere stoffen
Tijdens het lang verhitten kunnen er in voeding ook andere stoffen ontstaan. Vooral de barbecue is berucht, omdat er stoffen zoals aldehydes, heterocyclische aminen en polycyclische aromatische koolwaterstoffen kunnen ontstaan. Het voedsel wordt dan zwart en is dan eigenlijk aan het verkolen. Gelukkig zie je dit goed met het blote oog. Deze stoffen zijn zeer ongezond.
Glycemische index
Volgens een studie zijn de suikers in friet uit de airfryer minder afgebroken dan uit de friteuse, waardoor ze een lager scoren op de glycemische index (5). Dit betekent dat de bloedsuiker minder snel stijgt en er minder insuline hoeft aangemaakt te worden (6).
Minder vet
Voor het frituren met een airfryer heb je per keer slechts één of twee lepels olie nodig. Dit is veel minder dan normaal. Het ware voordeel zit in het feit dat je nu altijd verse olie kunt gebruiken van de beste kwaliteit. Wanneer je olie gebruikt in een normale friteuse, is regelmatig vervangen van het vet een dure hobby. Eigenlijk zou dat wel moeten, want vetten oxideren snel (zeker plantaardige olie). Je kunt als alternatief frituren in het bij warmte stabiele kokosolie, maar ook daar kunnen na een paar keer frituren al schadelijke stoffen in ontstaan. Daarom ben ik een voorstander van verse olie.
Minder oxidatie
Een Egyptisch onderzoeksinstituut heeft eens goed gekeken naar de verschillen in frituren en airfryen (7). Al snel werd duidelijk dat de vetten uit de airfryer minder last hadden van oxidatie dan bij frituren. De peroxide-waarde, een belangrijke oxidatiemarker, lag een heel stuk lager.
Frituren nu wel of niet gezond?
Andere wetenschappers zagen bij het frituren van vis in de airfryer dat de kwaliteit van de aanwezige vetzuren achteruitging (8). Dat is logisch, want omega 3- en 6-vetzuren houden niet zo van warmte. Ook cholesterol kan gaan oxideren door de hitte. De onderzoekers ontdekten dat door het toevoegen van kruiden zoals peterselie en bieslook oxidatie van het cholesterol aanzienlijk verminderde. Nog een extra reden om kruiden tijdens het koken aan je maaltijden toe te voegen!
Snacks zijn altijd ongezond
Hoewel frituren in de airfryer gezonder is dan frituren, hangt het er maar net vanaf wat je erin bereidt. Als je alsnog vlammetjes, kroketten of kaassoufflés erin maakt, schiet je er niet veel mee op. Gelukkig biedt de airfryer nog vele andere mogelijkheden. Je kunt uiteraard zelfgemaakte patat maken, maar ook geroosterde amandelen, gebakken ei (airsmijter), bietenburgers, cakes, havermout appelkoek, te veel om op te noemen. Er zijn duizenden gerechten denkbaar. In dit filmpje laat ik zien hoe ik zelf in de airfryer altijd heerlijke frietjes maak van zoete aardappel:
Onder de maat
Volgens de consumentenbond deugen de helft van de airfryers niet (9). Sommige zijn zelfs gevaarlijk. Er zijn airfryers die aan de buitenkant zo heet worden, dat brandwonden onvermijdelijk zijn. Vooral de goedkope types van vage merken zijn een risico.
Teflon
Helaas zijn bijna alle friteuses voorzien van een dikke laag teflon. Vooral die van Philips. Dampen van teflon kunnen vogels acuut doen overlijden, gezond is dat dus beslist niet (10, 11, 12). Dus het is zoeken naar een airfryer met een keramische laag. Die bleken er gelukkig te zijn! Na lang zoeken ben ik uitgekomen bij de keramische Multifry van DeLonghi en de actifry van Tefal. Deze hebben ook nog eens vele andere voordelen. Je kunt er veel meer in maken dan in een normale airfryer (zoals de Philips). De DeLonghi en Tefel hebben een scheparm waardoor groente kan worden omgeschept, zodat het gelijkmatig gaar wordt. Ook kun je er bijvoorbeeld een gezonde haver-appel ontbijttaart in maken. Om te zien hoe je eten ervoor staat, moet je bij de meeste airfryers het proces onderbreken en het apparaat openen: de DeLonghi Multifry heeft een BPA-vrij doorkijkvenster, zodat je ziet of het eten al klaar is om op te eten. Deze heeft daarom mijn voorkeur.
