Dat alcohol niet goed is voor de hersenen, zal voor velen geen verrassing zijn. Dat alcohol schadelijk kan zijn voor het ongeboren kind ook niet, maar dat het extra schadelijk is voor het brein van 65-plussers zal voor velen nieuw zijn. Onderzoekers melden in de BMJ dat het brein dynamisch is en gedurende ons hele leven vele veranderingen ondergaat. Het nuttigen van veel alcohol op bepaalde sleutelmomenten kan dan extra hard aankomen. De hersenen van pubers in de latere adolescentie, de fase van 15 – 19 jaar, blijken ook bijzonder gevoelig voor de neurotoxische effecten van alcohol. Dat is zorgelijk, want juist in deze groep vloeit de alcohol op feestjes en in weekenden rijkelijk. Er is vaak zelfs sprake van coma-zuipen of bingedrinking. De onderzoekers gaven ook aan dat wereldwijd veel zwangere vrouwen de alcohol laten staan, maar dat er in bepaalde delen van Europa een flinke consumptiepiek onder deze groep is vastgesteld. Het bovenstaande baart de onderzoekers zorgen, want met de komst van het coronavirus en de lockdowns is het gebruik van alcohol aanzienlijk gestegen.
ScienceDaily meldt dat het bewijs voor de schadelijke effecten van alcohol op de gezondheid van de hersenen overtuigend is, maar dat deskundigen nu ook drie belangrijke perioden in het leven hebben aangewezen waarin de effecten van alcohol waarschijnlijk het grootst zijn.
Onderzoekers uit Australië en het VK, die vandaag in The BMJ schrijven, zeggen dat er aanwijzingen zijn voor drie perioden van dynamische hersenveranderingen die bijzonder gevoelig kunnen zijn voor de schadelijke effecten van alcohol: de zwangerschap (van conceptie tot geboorte), de latere adolescentie (15-19 jaar), en de oudere volwassenheid (ouder dan 65 jaar).
Ze waarschuwen dat deze belangrijke perioden “de gevoeligheid voor de effecten van omgevingsblootstellingen zoals alcohol kunnen verhogen” en zeggen dat beleid voor schadepreventie “op de lange termijn moet kijken”.
Wereldwijd gebruikt ongeveer 10% van de zwangere vrouwen alcohol, waarbij de percentages in Europese landen aanzienlijk hoger liggen dan het wereldgemiddelde, schrijven ze.
Zwaar alcoholgebruik tijdens de zwangerschap kan foetale alcohol spectrum stoornis veroorzaken, die gepaard gaat met wijdverspreide vermindering van het hersenvolume en cognitieve stoornissen. Maar de gegevens suggereren dat zelfs laag of matig alcoholgebruik tijdens de zwangerschap significant geassocieerd is met slechtere psychologische en gedragsmatige resultaten bij de nakomelingen.
Wat de adolescentie betreft, melden meer dan 20% van de 15-19-jarigen in Europese landen en andere hoge-inkomenslanden dat ze minstens af en toe aan binge drinken doen (gedefinieerd als 60 g ethanol bij één gelegenheid), voegen ze eraan toe.
Studies wijzen uit dat de overgang naar comazuipen in de adolescentie in verband wordt gebracht met een verminderd hersenvolume, een slechtere ontwikkeling van de witte stof (cruciaal voor een efficiënte hersenwerking), en kleine tot matige tekorten in een reeks cognitieve functies.
En bij ouderen werd onlangs aangetoond dat stoornissen in het gebruik van alcohol een van de sterkst modificeerbare risicofactoren zijn voor alle vormen van dementie (vooral vroeg ontstane), vergeleken met andere gevestigde risicofactoren zoals hoge bloeddruk en roken.
Hoewel stoornissen in het gebruik van alcohol bij oudere volwassenen betrekkelijk zeldzaam zijn, wijzen de auteurs erop dat zelfs matig drinken verband blijkt te houden met een klein maar aanzienlijk verlies van hersenvolume in de middelbare leeftijd, hoewel verdere studies nodig zijn om te testen of deze structurele veranderingen zich vertalen in functionele stoornissen.
Bovendien kunnen demografische trends het effect van alcoholgebruik op de gezondheid van de hersenen versterken, schrijven ze. Zo lopen vrouwen nu evenveel kans als mannen om alcohol te drinken en alcoholgerelateerde schade op te lopen, en de wereldwijde consumptie zal naar verwachting in het komende decennium verder stijgen.
De effecten van de covid-19 pandemie op alcoholgebruik en daarmee samenhangende schade zijn onduidelijk, maar alcoholgebruik nam op de lange termijn toe na andere grote volksgezondheidscrises, voegen ze eraan toe.
Als zodanig roepen ze op tot een geïntegreerde aanpak van schadebeperking op alle leeftijden.
“Op de bevolking gebaseerde interventies zoals richtlijnen over drinken met een laag risico, prijsbeleid voor alcohol, en lagere limieten voor rijden onder invloed moeten vergezeld gaan van de ontwikkeling van opleidings- en zorgtrajecten die rekening houden met de menselijke hersenen die het hele leven risico lopen,” besluiten ze (bron).
