Ik hoor je al denken: had ik twee weken geleden niet een artikel geplaatst met juist de 13 bewezen voordelen van koffie? Jep, helemaal waar. Daarna kreeg ik nogal wat feedback van mensen die het artikel onvolledig vonden, omdat koffie ook een nadelige kant heeft. Klopt helemaal. Het idee dat koffie ongezond is en zelfs ziekmakend, heeft veel aanhangers. Zelf dronk ik maar één kopje koffie per dag, omdat ik anders ga ‘stuiteren’.
Ik ben me de laatste week in de nadelen van koffie gaan verdiepen en eerlijk gezegd: die liegen er niet om! Het heeft me doen besluiten opnieuw een blog over dat onderwerp te schrijven. Helemáál toen mensen mij trots gingen mailen dat ze door de vorige blog nu heel veel koffie zijn gaan drinken, voor hun gezondheid. Het hebben van een blog over gezondheid betekent dus ook een grote verantwoordelijkheid…
Koffie vermindert de doorbloeding
En dan voornamelijk die van de hersenen (1). Een verminderde doorbloeding van de hersenen is niet wenselijk, want dan worden er zowel minder voedingsstoffen aangevoerd als minder afvalstoffen afgevoerd. Koffie mag dan in eerste instantie de concentratie doen toenemen, op de lange termijn kan het je hersenen schade toebrengen.
Door koffie kan het ‘slechte’ cholesterol (LDL) stijgen
Het LDL-cholesterol kan door bepaalde stoffen in koffie, diterpenen zoals kahweol en cafestol, hoger worden (2), waardoor het risico op hart- en vaatziekten toeneemt. Overigens kunnen deze diterpenen niet door een papieren filter, dus dit nadeel geldt alleen bij metalen filters.
Koffie kan een aanslag op je lever zijn
Onze lever wordt dagelijks geconfronteerd met tal van gifstoffen, waarvan koffie er één is. Enzymen in de lever hebben het druk met het onschadelijk maken van gifstoffen. Hoe ouder we worden, hoe minder leverenzymen we meestal hebben. Vooral bij ouderen, bij wie de enzymen dus verminderd aanwezig zijn, is koffie een aanslag op het lichaam. Het best kan in zo’n geval voor cafeïnevrije koffie gekozen worden, maar nog beter is helemaal geen koffie (3). Doorgaans levert gematigd koffiegebruik geen probleem op voor onze leverenzymen.
Koffie kan leiden tot bloedarmoede
In koffie zitten nogal wat polyfenolen. Deze chemische verbindingen, die vooral in planten voorkomen, interfereren met de opname van ijzer (4, 5). IJzer is weer onderdeel van de rode bloedcellen, dus een tekort aan ijzer kan weer zorgen voor bloedarmoede. IJzer wordt opgeslagen in de lever en een teveel hieraan kan kanker aanjagen. Koffie kan dus het risico op leverkanker verminderen (6), doordat het de opname van ijzer vermindert.
Koffie bevat het kankerverwekkende acrylamide
Vooral oploskoffie bevat acrylamide (7). Volgens de National Cancer Institute is acrylamide kankerverwekkend (8). Volgens de EFSA (de Europese voedselwaakhond) staan ‘namaak’- koffie, zoals cichorei en Bambu, helemaal stijf van de acrylamide (9). Dat komt omdat deze op granen zijn gebaseerd. Deze granen worden geroosterd. Acrylamide ontstaat natuurlijk bij verhitting van voedingsmiddelen. Het geeft het ‘aroma’ aan koffie, chips, vlees, brood en noten. Vergelijk maar eens een rauwe noot met een geroosterde noot: een wereld van verschil.
Koffie kan je bloeddruk verhogen
Volgens een onderzoek kan koffie je aderen acuut doen verstijven (10). De oorzaak van dit effect wordt vooral gezocht in de cafeïne. Je aderen horen mee te ‘golven’ op je hartslag. Kan dat niet, dan komt er meer druk op de aderen, met een verhoogde bloeddruk als gevolg.
Cafeïne kan je angstig maken
Mensen die gevoelig zijn voor psychische instabiliteit kunnen te maken krijgen met angsten, psychoses en mood swings (11). Het kan ook zijn dat dit komt door een verstoord slaapritme. Een ander onderzoek geeft juist aan, dat koffie de stemming kan verbeteren, hoewel het voor problemen kan zorgen bij mensen die gevoelig zijn voor cafeïne (12).
Koffie kan je hoofdpijn bezorgen
Het eerste puntje benoemde al dat koffie iets doet met de aderen in de hersenen. Laat hoofdpijn nu vaak het gevolg zijn van samentrekkende of ontspannende aderen! Veel mensen hebben last van zogenaamde weekendhoofdpijn. Doordeweeks drinken deze mensen veel koffie op kantoor, terwijl het weekend een stuk rustiger aan wordt gedaan. Dit resulteert meestal in een ontspanning van de aderen in het weekend met hoofdpijn tot gevolg (13, 14). Normaal gezien vermindert cafeïne juist hoofdpijn en daarom maakt dit regelmatig onderdeel uit van pijnstillers. Experts zijn het er niet helemaal over eens, maar het blijkt wel dat dit verhaal zeer individueel is (15).
Koffie bevat vaak kankerverwekkende aflatoxines
Aflatoxines zijn de afvalstoffen van schimmels, die we ook wel mycotoxines noemen. Tarwe, (koffie)bonen, rijst, soja, pinda’s en noten hebben hier regelmatig last van. Het Voedingscentrum noemt aflatoxines giftig en kankerverwekkend (16). Je kunt dus maar het best koffiebonen kopen van één boer, een blend heeft namelijk een hoger risico op contaminatie.
Koffie maakt je gestresster
Koffie kan de afgifte van het stresshormoon cortisol verhogen (17). Een langdurig hoog cortisolgehalte wordt in verband gebracht met diabetes en overgewicht. Niet bepaald wenselijk. Het cortisol hoort ’s avonds laag te zijn, zodat dan de tegenhanger melatonine ons slaperig kan maken. Melatonine is een van de sterkste lichaamseigen antioxidanten. Cortisol wordt door de bijnieren geproduceerd, als dit proces overmatig plaatsvindt kan dit zorgen voor een bijnieruitputting. Koffie kan dus bijdragen aan het krijgen van een bijnieruitputting: je voelt je vermoeidheid niet meer en dan ga je gemakkelijk over je grens.
Koffie is een drug
Cafeïne is voor veel mensen verslavend. Als je zonder zit, kun je ontwenningsverschijnselen zoals hoofdpijn en vermoeidheid krijgen (18). Bovendien heb je ook steeds meer nodig voor hetzelfde resultaat. Niet wenselijk, lijkt me.
De kwaliteit van je slaap holt achteruit
Nachtrust is erg belangrijk om te herstellen. We weten dat cafeïne krachtig inwerkt op de chemische boodschapper adenosine, een neurotransmitter (19). Adenosine is een rustgevende neurotransmitter, die slaap en rust in de hand werkt. Met dit evenwicht wil je eigenlijk niet rommelen.
Koffie vult je vochtgehalte niet aan
Veel mensen drinken in plaats van water een lekker ‘bakkie pleur’. Hoewel volgens recente wetenschappelijke studies koffie niet zorgt voor dehydratie (wat ik niet geloof), vult koffie je dagelijkse vocht ook niet echt aan (20). Water blijft het best. Als ik koffie drink, moet ik acuut water hebben anders krijg ik hoofdpijn.
Je ziet er zijn ook genoeg nadelen te vinden over koffie. Eigenlijk kun je over alle voedingsmiddelen goede en slechte dingen zeggen. Wat is nu de waarheid? Vaak worden wetenschappelijk studies naderhand herzien. Vertrouw op je eigen lichaam. Elk mens is anders. Hoe reageer jij op koffie? Hoe voelt het?
Ik ben nu sinds ruim een week de koffie aan het afbouwen. Gewoon voor de lol, als experiment. Ik doe dit door mijn twee scheppen koffie te vervangen door een schep mét cafeïne en een schep zonder. Het bevalt me nu al goed. Mijn energieniveau is constanter. Voorlopig ga ik lekker door met stoppen, maar of dit zo blijft weet ik nog niet. Voor nu bevalt me deze vermindering wel. Ik ben benieuwd wat er gebeurt als ik helemaal met koffie gestopt ben (en dus ook geen thee met cafeïne). Ik vind het wel jammer, want ik ben dol op de smaak van verse koffie. Maar ja, voor je gezondheid moet je wat over hebben toch?
