Voedingswaardetabel van vossenbessen / rode bosbessen per 100 gram:
| Per 100 g | Vossenbessen | ADH* |
| kcal | 54 | 2,70% |
| Kj | 228 | 2,71% |
| Water (g) | 85,6 | 4,28% |
| Eiwit (g) | 0,8 | 1,43% |
| Koolhydraten (g) | 12,8 | 4,92% |
| Suiker (g) | 10,3 | |
| Vet (g) | 0,5 | 0,71% |
| Cholesterol (mg) | 0 | |
| Transvet (g) | 0 | |
| Vezels (g) | 2,5 | 7,14% |
| A (mg) | 0 | 0,00% |
| B1 (mg) | 0,05 | 4,55% |
| B2 (mg) | 0,04 | 2,67% |
| B3 (mg) | 0,5 | 3,13% |
| B5 (mg) | 0,12 | 2,40% |
| B6 (mg) | 0,013 | 0,87% |
| B11 / Foliumzuur (ug) | 2 | 0,67% |
| B12 (ug) | 0 | 0,00% |
| C (mg) | 11 | 14,67% |
| D (ug) | 0 | 0,00% |
| E (mg) | 1,6 | 16,00% |
| Vitamine K (ug) | 9 | 7,50% |
| Natrium (mg) | 2 | 0,20% |
| Kalium (mg) | 89 | 2,54% |
| Calcium (mg) | 20 | 2,00% |
| Fosfor (mg) | 16 | 2,00% |
| IJzer (mg) | 0,4 | 5,00% |
| Jodium (ug) | 0,15 | 0,10% |
| Magnesium (mg) | 9 | 3,00% |
| Koper (mg) | 0,07 | 7,78% |
| Selenium (ug) | 0,1 | 0,18% |
| Zink (mg) | 0,18 | 1,20% |
Bron: Nevo, USDA, Pubmed, Frida, Fenili
* Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
Over vossenbessen / rode bosbessen
De rode bosbes is een fruitsoort die behoort tot de familie van de Ericaceae. Deze bessen zijn klein, rond en rood van kleur. Ze groeien aan een struik die inheems is in Europa. Wij Nederlanders noemen vossenbessen zo, omdat vossen dol zouden zijn op deze besjes (1). In werkelijkheid heten ze in het Nederlands rode bosbessen, lingonberry in het Engels, preiselbeere in het Duits en puolukka in het Fins. Hoewel de Scandinavische landen beroemd zijn om hun rijke aanbod aan deze bes, komen ze overal op het noordelijk halfrond voor. Ze komen ook voor in Canada, Groenland, Alaska, Polen en… Nederland! Op de Veluwe of de Sallandse Heuvelrug kun je ze in het wild tegenkomen. In de periode eind september tot oktober zijn ze rijp en kun je ze zelf plukken (2). In Nederland krijg je overigens een boete als je meer dan 250 gram aan bessen plukt (3, 4), maar volgens de Finse Everyman’s rights wet mag je in Finland de bessen overal plukken (5).
De voedingswaarde
De rode bosbes bevat kleine beetjes van de meeste vitamines en mineralen zoals vitamine B, C en E, kalium, fosfor, mangaan en magnesium. De ware kracht van deze bessen ligt bij de enorme verscheidenheid aan actieve plantenstoffen zoals flavonolen, anthocyanidines, catechines, die allen een grote antioxidantkracht bezitten (6, 7, 8, 9). Onderzoekers hebben vastgesteld dat het eten van deze rode bossen de hoeveelheid quercetine in het bloed flink kan laten stijgen (10). Quercetine staat bij onderzoekers al langer in de belangstelling vanwege aanwijzingen dat deze antioxidant ons mogelijk kan beschermen tegen vele soorten ziekten (11, 12, 13, 14). Antioxidanten kunnen het lichaam helpen beschermen tegen schade door vrije radicalen.
De gezondheidsvoordelen
Als we specifiek kijken naar wat onderzoekers hebben ontdekt, dan is het eerste dat opvalt dat het eten van deze bessen gunstig kan zijn voor de darmbacteriën en daarnaast laaggradige ontstekingen kan laten verminderen (15, 16, 17, 18, 19). Met name bij proefdieren met diabetes bleken de ontstekingswaarden sterk te dalen door rode bosbessen (20, 21, 22). Veelbelovend zijn ook de vele aanwijzingen dat deze bes beschermend kan werken op de neuronen van het brein (23, 24, 25). Verkennende reageerbuis- en dierstudies laten zien dat deze rode bosbessen verspreiding van kanker kunnen tegengaan en tumorgroei kunnen remmen (26, 27, 28, 29, 30, 31). Rode bosbessen kunnen het enzym lipase verminderen, wat kan bijdragen aan gewichtsvermindering (32). Er zijn ook aanwijzingen dat deze bes gunstig kan zijn voor de bloedsuikerspiegel en mogelijk effectief kan zijn tegen diabetes (33, 34, 35, 36, 37). Verkennende studies noemen ook een gunstige werking op het cardiovasculaire stelsel (38, 39, 40, 41). Ook kunnen vossenbessen volgens onderzoek de retina beschermen tegen UV-licht van de zon en blauwlicht van beeldschermen (42, 43). Verder waren er nog wat kleine onderzoeken die noemen dat rode bos bessen zouden kunnen werken tegen tandvleesontsteking (44, 45, 46), nierproblemen (47), virale infecties (48) en blaasontsteking (49, 50). Deze laatste is niet opmerkelijk, want vossenbessen zijn verwant aan cranberries, die ook als heilzaam bij blaasontsteking bekend staan (51, 52).
Wat kun je met vossenbessen?
De bessen zijn vrij stevig, dus je kunt ze prima een tijdje in de koelkast bewaren. Ze zijn ook uitstekend geschikt om voor langere tijd in te vriezen. De enorme hoeveelheid actieve plantenstoffen en fruitzuren die vrijkomen als je de bessen kneust, werken sterk antimicrobieel, wat een conserverende werking heeft (53, 54). Je kunt er dus prima een jam van maken, waar je weer alle kanten mee op kan. De bessen hebben een licht zure, wat wrange smaak. Hierdoor zijn ze los niet echt lekker, maar in een lichtzoete jam of saus kunnen de meeste mensen ze erg waarderen. De bessen doen het uitstekend in een smoothie, yoghurt, havermoutpap of salade. Ook kun je ze goed verwerken in wafels, pannenkoeken, cakes, taart of muffins, die daardoor een stuk gezonder worden. In Scandinavische landen worden de bessen meestal bij (wild)vlees gegeten door ze te verwerken in een zoete saus.
Verkrijgbaarheid
De bessen zijn in Nederland lastig vers te verkrijgen, maar via de groenteboer zijn ze soms diepgevroren te bestellen. In de vorm van een jam maak je meer kans. Vanwege de wetgever mogen we geen namen en merken noemen, maar een grote Zweedse meubelfabrikant (iets met blauw en geel) verkoopt deze bessen als jam en limonade. In Zweden heten vossenbessen lingon en jam sylt (55).
Zie voor meer informatie over voedingsmiddelen ook het boek:
