De gezondheidsvoordelen en toepassingen van kokosmelk

Kokosmelk heeft de afgelopen tijd flink aan populariteit gewonnen. Het is een smakelijk alternatief voor koeienmelk, dat ook nog eens een aantal gezondheidsvoordelen met zich meebrengt. Dit artikel gaat uitgebreid in op kokosmelk.

Wat is kokosmelk?
Kokosmelk is afkomstig van het vruchtvlees van volwassen bruine kokosnoten, het fruit van de kokosnotenboom. De melk heeft een dikke consistentie en een rijke, romige structuur. In de Thaise en andere Zuidoost Aziatische keukens wordt er veel gebruik van gemaakt. Ook is het populair in Hawaii, India en sommige Zuid-Amerikaanse en Caribische landen. Kokosmelk dient niet te worden verward met kokoswater, dat van nature voorkomt in jonge, groene kokosnoten. Kokosmelk komt niet van nature voor in vloeibare vorm, zoals bij kokoswater. Het vruchtvlees wordt vermengd met water om kokosmelk te maken, wat voor 50 procent uit water bestaat. Kokoswater bestaat daarentegen voor 94 procent uit water. Het bevat veel minder vet en minder voedingsstoffen dan kokosmelk.

Kortom: Kokosmelk is afkomstig van het vruchtvlees van volwassen bruine kokosnoten. Het wordt wereldwijd veel in traditionele keukens gebruikt.

Hoe wordt kokosmelk gemaakt?
Kokosmelk kan zowel een dikke of dunne structuur hebben, afhankelijk van de consistentie en manier waarop het bereid wordt.

  • Dik: Het vruchtvlees wordt fijn geraspt en gekookt of gesudderd in water. Het mengsel wordt vervolgens in een kaasdoek gedaan om dikke kokosmelk te krijgen.
  • Dun: Na het maken van de dikke kokosmelk wordt de overgebleven kokos uit de kaasdoek gesudderd in water. Het proces met de kaasdoek herhaalt zich om dunne melk te verkrijgen.

In traditionele keukens wordt de dikke kokosmelk gebruikt in toetjes en dikke sauzen. Dunne melk wordt in soepen en dunne sauzen verwerkt. De meeste ingeblikte melk bestaat uit een combinatie van dunne en dikke melk. Het is ook makkelijk om thuis zelf kokosmelk te maken, waarbij je de dikte naar wens kunt aanpassen.

Kortom: Kokosmelk wordt gemaakt door het raspen van het vruchtvlees van de bruine kokosnoot, het te laten weken in water en het uit te laten lekken in een kaasdoek om een melkachtige consistentie te verkrijgen.

Voedingsstoffen in kokosmelk
Kokosmelk bevat veel calorieën. Ongeveer 93 procent van de calorieën bestaat uit vet, waaronder verzadigde vetten, ook wel middellange keten triglyceriden (MCT’s). De melk is verder een goede bron van verschillende vitaminen en mineralen. Een portie van 240 gram bevat (1):

  • Calorieën: 552.
  • Vet: 57 gram.
  • Eiwitten: 5 gram.
  • Koolhydraten: 13 gram.
  • Vezels: 5 gram.
  • Vitamine C: 11% ADH.
  • Foliumzuur: 10% ADH.
  • IJzer: 22% ADH.
  • Magnesium: 22% ADH.
  • Kalium: 18% ADH.
  • Koper: 32% ADH.
  • Mangaan: 110% ADH.
  • Selenium: 21% ADH.

Verder zijn deskundigen van mening dat kokosmelk unieke eiwitten bevat die goed kunnen zijn voor de gezondheid. Hiernaar is echter meer onderzoek vereist (2).

Kortom: Kokosmelk bevat veel calorieën en verzadigde vetten genaamd middellange keten triglyceriden. Het bevat ook veel andere voedingsstoffen.

Invloed op gewicht en spijsvertering
Er zijn bewijzen dat de middellange keten triglyceriden (MCT’s) in kokosmelk kunnen helpen bij het afvallen, de lichaamssamenstelling en spijsvertering. Ongeveer de helft van het vet in kokosnoten is afkomstig van een middellange keten vetzuur genaamd laurinezuur. Kokosnoten bevatten ook kleine hoeveelheden van andere middellange keten vetzuren, waaronder caprinezuur en caprylzuur. In tegenstelling tot lange keten vetzuren, gaan middellange keten vetzuren vanuit het spijsverteringskanaal direct naar de lever en worden ingezet als energiebron of voor de productie van ketonen. Ze worden daardoor niet zo snel opgeslagen als vet (3). Onderzoek toont ook aan dat MCT’s, in vergelijking met andere vetten, het hongergevoel kunnen verminderen en de calorie inname verlagen (4567). Bij een klein onderzoek aten mannen met overgewicht 272 minder calorieën bij de lunch na het nemen van 20 gram MCT-olie bij het ontbijt, in vergelijking met degenen die maïsolie namen (7). Verder kunnen MCT’s in kokosnoten (tijdelijk) het calorieverbruik en de vetverbranding verhogen (8910). Een paar gecontroleerde onderzoeken bij obese mensen en mensen met hartziekte toonden aan dat het eten van kokosolie het lichaamsgewicht en buikvet verminderde. Markers voor de hartgezondheid verbeterden eveneens (111213). Hoewel geen onderzoeken hebben getest hoe kokosmelk het gewicht en de spijsvertering beïnvloedt, hebben meerdere onderzoeken de positieve werking van kokosolie en MCT’s aangetoond. Hetzelfde zou moeten opgaan voor kokosmelk, aangezien het dezelfde vetzuren bevat.

Kortom: De MCT’s in kokosmelk kunnen helpen het hongergevoel te verminderen, de spijsvertering versnellen en buikvet verminderen.

Invloed op cholesterol en hartgezondheid
Omdat kokosmelk zoveel verzadigd vet bevat, kun je je afvragen of het wel gezond is voor het hart. Er is weinig onderzoek gedaan naar specifiek kokosmelk, maar volgens een onderzoek is het gunstig voor mensen met normale of hoge cholesterolwaarden. Bij dit achtweekse onderzoek onder zestig mannen verlaagde het (slechte) LDL-cholesterol na het eten van havermout met kokosmelk meer dan havermout met sojamelk. De kokosmelkpap verhoogde ook het (goede) HDL-cholesterol met 18 procent. Bij de sojamelkpap was dit 3 procent (14). De meeste onderzoeken naar kokosolie of vlokken ondervonden ook verbeteringen in het LDL-cholesterol, HDL-cholesterol en/of triglyceridewaarden  (1112131516). Hoewel bij sommige onderzoeken de LDL-cholesterolwaarden verhoogden door kokosvet, verhoogde het HDL eveneens. Triglyceriden verlaagden in vergelijking met andere vetten (1718). Laurinezuur, het voornaamste vetzuur in kokosvet, kan het LDL-cholesterol verhogen door de werking te verlagen van receptoren die het LDL-cholesterol uit het bloed verwijderen (19). Resultaten van twee onderzoeken onder gelijkende bevolkingen tonen aan dat de invloed van laurinezuur op het cholesterol per individu verschilt. Het kan ook afhangen van de hoeveelheid ervan die wordt genomen. Bij een onderzoek onder gezonde vrouwen verhoogde het LDL-cholesterol met 16 procent door het vervangen van enkelvoudig onverzadigde vetten met laurinezuur. Bij een ander onderzoek had het vervangen van 4 procent enkelvoudig onverzadigde vetzuren met laurinezuur weinig effect op het cholesterol (1920).

Kortom: Over het algemeen zorgt de inname van kokosvet voor verbeterde cholesterol- en triglyceridewaarden. In de gevallen dat het LDL-cholesterol verhoogde, verhoogde het HDL eveneens.

Andere mogelijke gezondheidsvoordelen

Kokosmelk kan ook:

  • Ontstekingen verminderen: Dieronderzoeken hebben aangetoond dat kokosextract en kokosolie ontstekingen en zwellingen bij verwonde ratten en muizen verminderden (21,2223).
  • Vermindering maagzweergrootte: Bij een onderzoek verminderde kokosmelk de grootte van maagzweren bij ratten met 54 procent. Dit is vergelijkbaar met het effect van reguliere medicatie (24).
  • Tegen virussen en bacteriën: MCT’s in kokos, met name laurinezuur, verminderen virussen en bacteriën die ontstekingen veroorzaken. Dat geldt ook voor ontstekingen in de mond (25,2627).

Kortom: Kokosmelk kan ontstekingen verlagen, maagzweren verkleinen en virussen en bacteriën weren die ontstekingen veroorzaken.

Nadelige effecten
Tenzij je allergisch bent voor kokosnoten, is het onwaarschijnlijk dat kokosmelk nadelige effecten teweegbrengt. Een kokosallergie komt weinig voor in vergelijking met noten- en pinda allergieën (28). Sommige deskundigen op het gebied van spijverteringsproblemen adviseren mensen met een FODMAP-intolerantie om kokosmelk te beperken tot een 120 ml per keer. Veel geblikte varianten bevatten ook bisfenol A (BPA), een giftig stofje in het blik dat in voedselproducten kan lekken. BPA kan volgens onderzoek tot vruchtbaarheidsproblemen en kanker leiden (293031323334). Gelukkig gebruiken sommige merken BPA-vrije verpakkingen, wat aanbevolen is als je voor geblikte kokosmelk kiest.

Kortom: Kokosmelk is veilig voor de meeste mensen die geen kokosallergie hebben. Het beste kun je voor BPA-vrije verpakkingen kiezen.

Toepassingen voor kokosmelk
Hoewel kokosmelk voedzaam is, bevat het ook veel calorieën. Houd dit in gedachten als je het in gerechten verwerkt.

Ideeën om kokosmelk toe te passen

  • Een paar eetlepels in je koffie.
  • Als toevoeging in een smoothie of eiwitshake.
  • Over je fruit.
  • In de havermout of ontbijtgranen.
  • Als basis voor kerriesaus in de wok.

Hoe kies je de beste kokosmelk?

Hier volgen een aantal tips om de beste kokosmelk te kiezen:

  • Lees het etiket: Kies zo mogelijk voor een product met alleen kokos en water. Vermijd ingrediënten als carrageen.
  • Kies voor BPA-vrije blikjes: Koop kokosmelk van fabrikanten die BPA-vrije blikjes gebruiken.
  • Gebruik kokosmelk uit pak: Ongezoete kokosmelk uit pak bevat meestal minder vet en calorieën dan de geblikte variant. Let op merken zonder carrageen.
  • Kies voor light: Als je een caloriearme variant wilt, kies dan voor een light variant. Deze is dunner en bevat ongeveer 125 calorieën per 120 gram (35).
  • Maak je eigen kokosmelk: Voor de meest verse, gezonde kokosmelk maak je je eigen kokosmelk met dit simpele recept met kokossnippers.

Kortom: Kokosmelk kan in allerlei recepten worden verwerkt. Vermijd de varianten met verdachte ingrediënten, of maak je eigen kokosmelk.

Tot slot
Kokosmelk is een smakelijk, voedzaam en veelzijdig voedingsmiddel dat overal te krijgen is. Je kan het ook makkelijk zelf maken. Het toevoegen van bescheiden hoeveelheden kokosmelk in je voedingspatroon kan goed zijn voor je gezondheid (met toestemming vertaald).

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:
Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Word lid van onze nieuwsbrief en ontvang gratis meer dan 100 wetenschappelijke tips om af te vallen!

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.