Sinds een aantal maanden ben ik helemaal verliefd op mijn nieuwe multicooker. Deze heeft namelijk een hogedrukstand, waardoor het voedsel pijlsnel klaar is en ook nog eens heel erg smaakvol. Veel verkopers van dit soort apparaten beweren dat het bereiden van voedsel in een hogedrukpan gunstig is voor de voedingswaarde van het eten. Ik vroeg mij af of dit echt zo is en ben dit gaan uitzoeken in de medische literatuur. In dit artikel lees je daarom alles over de voor- en nadelen van het koken met een snelkookpan.
Een snelkookpan wordt in het Nederlands vaak een hogedrukpan genoemd en in het Engels een pressure cooker. Deze pan biedt ontzettend veel voordelen waarvan veel mensen nog niet op de hoogte zijn. Laten we eerst eens kijken hoe zo’n pan precies werkt.
Hoe werkt een snelkookpan?
Een snelkookpan werkt door de druk in de pan te verhogen, waardoor de kooktemperatuur van water stijgt en voedsel sneller gaar wordt. Dit type pan heeft een afgesloten deksel en veiligheidsventiel om de opgebouwde stoomdruk te regelen. De ophoping van stoom verhoogt de druk in de pan, waardoor het kookpunt stijgt tot 115 – 120 °C. Door deze hogere temperatuur gaat het kookproces sneller dan normaal, wat de kooktijd flink verkort. De stoom zorgt ook nog eens voor efficiënte warmteoverdracht, wat resulteert in gelijkmatig en snel koken. De hoge druk dwingt bovendien ook het vocht en de sappen in het voedsel te blijven, waardoor bijvoorbeeld taai vlees lekker mals en sappig wordt.
Wat zijn de voordelen?
De snelkookpan biedt heel veel voordelen en is onmisbaar in de gezonde en milieubewuste keuken:
- Besparing van tijd, energie en geld: Snelkookpannen verkorten de kooktijd aanzienlijk door de hogedrukomgeving die het kookpunt van water verhoogt, waardoor voedsel sneller gaar wordt (1). Hierdoor verbruiken deze pannen veel minder energie en bespaar je aanzienlijk op je stroom- of gasrekening.
- Verbeterde smaak: Koken onder hoge druk verbetert de textuur en smaak van voedingsmiddelen (2). Door koken onder druk stijgt het aandeel zoete en umami aminozuren en daalt het aandeel bittere aminozuren, met als resultaat dat er meer aroma-actieve verbindingen worden gevormd (3). Deze manier van koken is ook effectief in het malser maken van vlees en het behouden van smaken (4, 5).
- Afname anti-nutriënten: Het koken onder hoge druk kan niet alleen de verteerbaarheid van de eiwitten sterk verbeteren, ook vermindert het antinutriënten zoals fytaten, tannines en trypsineremmers beter dan andere kookmethodes (6, 7). Als een van de weinige bereidingsmethoden is koken onder hoge druk in staat om ontstekingsbevorderende lectines in ons voedsel af te breken (8, 9, 10, 11). Ook is er een verband tussen lectines en auto-immuunziektes, daarom kan een snelkookpan voor sommige mensen een onmisbare hulp zijn (12).
- Minder oxidatie: Koken onder druk in een snelkookpan leidt tot minder oxidatie van cholesterol dan andere kookmethoden, zo is gebleken uit een studie naar het bereiden van vlees in een hogedrukpan (13).
- Veiligheid en sterilisatie: De hoge druk en temperatuur inactiveren ziekteverwekkende micro-organismen, wat de veiligheid en houdbaarheid kan verlengen (14, 15).
Hoe zit het met de voedingswaarde?
Verkopers van hogedrukpannen zeggen vaak dat deze manier van koken gunstig is voor behoud van vitamines. Na het lezen van tientallen studies ben ik erachter gekomen dat dit niet zo simpel ligt. Het is heel moeilijk om aan te tonen dat de ene bereidingsmethode altijd beter is dan de andere, omdat elk voedingsmiddel en de duizenden nutriënten hierin anders op elkaar inwerken. Bovendien kunnen de nutriënten soms beter worden behouden, maar wordt de opneembaarheid verlaagd, omdat bijvoorbeeld de vezels niet zacht genoeg worden. Volgens de meeste studies is stomen voor het behoud van nutriënten de beste manier om je voedsel te bereiden, in vergelijking met bereidingswijzen zoals koken (in water), roerbakken, grillen, blancheren, stoven, frituren en koken in een stoompan (16, 17, 18). Het koken in een stoompan staat in veel studies op de tweede plek, maar dan gaat het vaak over hogedrukkoken in water. Je kunt in een hogedrukpan ook stomen met behulp van een stoomnetje en dan heb je het beste van twee werelden. Het stomen in een hogedrukpan is gunstig omdat het voedsel door de kortere kooktijd, lagere blootstelling aan zuurstof en minder contact met water meer voedingsstoffen behoudt. Het helpt fenolverbindingen en andere vitale antioxidanten te behouden die goed zijn voor de gezondheid (19, 20, 21).
Wat kun je in een snelkookpan bereiden?
Een snelkookpan is zeer veelzijdig en ideaal voor het snel bereiden van uiteenlopende gerechten. Taaie stukken vlees, zoals stoofvlees, worden in een half uur tot een uur mals en sappig, terwijl rijst en pasta in slechts 5 minuten gaar zijn. Peulvruchten koken duurt circa 30 minuten, en soepen en stoofschotels smaken na minder dan een uur alsof ze urenlang hebben geprutteld. Daarnaast kun je in korte tijd groenten stomen, kipgerechten bereiden, hardgekookte eieren maken, aardappelen garen, rijke curry’s bereiden, stoofperen maken, visgerechten klaarmaken en zelfs desserts zoals pudding en cakes bereiden.
Nadelen van de snelkookpan
Hoewel snelkookpannen efficiënt en veelzijdig zijn, hebben ze ook nadelen. Zo duurt het enkele minuten voordat de pan op druk is, dus groenten met korte kooktijd profiteren niet van deze manier van koken. Bovendien zijn niet alle groenten geschikt voor de hoge druk, want sommige zachte groenten kunnen snel overgaar worden als je deze te lang kookt. Omdat de pan tijdens het koken niet opengemaakt kan worden, is het lastig om de gaarheid te controleren. Daarom is het heel belangrijk om de kooktijden strikt te volgen. Daarnaast is het ontluchten na het koken wat lawaaiig en is het slim om de pan wat ruimte te geven zodat de stoom kan ontsnappen. Ook vereisen deze pannen om de paar jaar wat onderhoud. Voor beginners kan het gebruik even wennen zijn. Uiteraard nemen snelkookpannen ook wat ruimte in beslag, dus bij een kleine keuken is het wel weer een extra pan.
Veiligheid
Vroeger hadden snelkookpannen de reputatie gevaarlijk te zijn door slecht ontworpen ventielen die gemakkelijk verstopt raakten. Als de druk te hoog opliep, kon dit leiden tot ongelukken. Tegenwoordig zijn snelkookpannen gelukkig uitgerust met verschillende veiligheidsmechanismen om de druk onder controle te houden. Ze hebben meerdere ventielen, dubbele drukregelaars en speciale sloten. Hierdoor kunnen ze veilig gebruikt worden als je de gebruiksinstructies goed opvolgt (22). Belangrijk is om voor gebruik altijd even de handleiding goed door te nemen, zo kom je tijdens het gebruik niet voor verrassingen te staan.
De multicooker is echt een aanrader
Wat mij betreft hoort de hogedrukpan zeker thuis in de bewuste en gezonde keuken. Allereerst worden de antinutriënten efficiënter afgebroken en wordt de verteerbaarheid verbeterd. Er vindt minder oxidatie plaats en antioxidanten blijven goed bewaard. Als je de stoomfunctie gebruikt blijven alle nutriënten ook nog behouden. Ondertussen verbruik je minder energie en bespaart het ook nog eens veel tijd. Om je een handje te helpen hebben we op de klassieke BK-snelkookpan in onze webshop nu tijdelijk ruim 20% korting. Maar ik raad je liever de Espressions multicooker aan. Deze heeft een RVS binnenpan en geeft dus geen gifstoffen af. Ook komt er geen enorm elektromagnetisch stralingsveld vrij bij het bereiden van voedsel, iets dat bij de steeds meer gebruikte inductietechniek wel het geval is. Deze pan kan je eten ook automatisch klaarmaken door middel van een programma, zodat je er geen omkijken naar hebt. Verder kan deze pan naast koken en stomen onder druk je voedsel sauteren of slowcooken. In een mum van tijd kook ik hele maaltijden in deze pan, zodat ik mijn inductiekookplaat uit kan zetten (zat helaas al in ons huis ingebouwd). Het fijne is dat er een stoommandje bij dit apparaat zit, zodat het helemaal compleet is. De komende week geven we bij deze Espressions multicooker een gratis receptenboek, zodat je meteen aan de slag kunt! Klik hier voor meer informatie of om te bestellen.
