Dat een bal koppen niet goed is voor de hersenen was al bekend – bij jeugdtrainingen wordt er daarom nauwelijks meer op geoefend. Maar recent Amerikaans onderzoek brengt aan het licht dat de schade nog veel groter is dan wetenschappers tot nu toe vermoedden.
Bij koppen veranderen spelers met hun hoofd de richting en snelheid van de bal. Vooral bij verre voorzetten of uittrappen van de keeper kan dit flink doordreunen in de hersenen. De laatste jaren tonen steeds meer studies een verband aan tussen herhaaldelijk hersenletsel bij sport en het ontstaan van hersenaandoeningen zoals chronische traumatische encefalopathie (CTE). Dit zien we niet alleen bij voetbal, maar ook bij boksen, American Football en ijshockey.
Dit sluit aan bij eerder onderzoek naar hersenschade bij boksen, waarbij bleek dat ongeveer 20% van profboksers chronisch hersenletsel ontwikkelt tijdens hun carrière. Bij gepensioneerde profboksers loopt dit zelfs op tot 40% met chronische hersenschade.
“De gevolgen van herhaalde klappen tegen het hoofd bij bepaalde sporten zijn veel heftiger dan we dachten, en we zien de impact in dezelfde hersengebieden waar ook CTE voorkomt”, zegt hoofdonderzoeker Michael Lipton, professor radiologie aan Columbia University. “Dit is zeer zorgwekkend en roept vragen op over de langetermijngevolgen.”
Eerdere studies toonden al schade aan in de witte stof van de hersenen bij voetballers. Dr. Lipton en zijn team gingen verder door gebruik te maken van geavanceerde diffusie-MRI scans. Hiermee analyseerden ze microstructuren dicht bij het hersenoppervlak. Ze vergeleken hersenscans van 352 mannelijke en vrouwelijke amateurvoetballers tussen 18 en 53 jaar met scans van 77 sporters die geen kopbewegingen maken, zoals hardlopers.
Het onderzoek maakt duidelijk dat spelers die vaak koppen afwijkingen vertonen in de witte stof nabij de hersensulci (groeven). Vergelijkbare afwijkingen zijn te zien bij ernstig traumatisch hersenletsel. De veranderingen waren het duidelijkst zichtbaar in de frontale kwab, een hersengebied dat vaak beschadigd raakt bij koppen.
Daarnaast bleek dat hoe vaker spelers kopten, hoe slechter ze presteerden bij verbale testen. “Onze analyse toont een duidelijk verband aan tussen koppen en afwijkingen in de witte stof. De herhaalde impact op het hoofd tijdens het sporten leidt uiteindelijk tot verminderde cognitieve prestaties”, concludeert Lipton.
De meeste deelnemers aan de studie hadden nooit een hersenschudding of ernstig hersenletsel gehad. Dit maakt duidelijk dat herhaalde lichte klappen op het hoofd, zelfs zonder directe blessure, aanzienlijke schade kunnen veroorzaken. Het onderzoek onderstreept de noodzaak om de risico’s beter te begrijpen en het bewustzijn te vergroten over mogelijke gevolgen voor de hersengezondheid op lange termijn.
Bronnen:
- Donnelly RR, Ugbolue UC, Gao Y, Gu Y, Dutheil F, Baker JS. A systematic review and meta-analysis investigating head trauma in boxing. Clinical Journal of Sport Medicine. 2023;33(6):658.
- Soccer heading linked to measurable decline in brain function. (2023, November 28). EurekAlert!
- Hersenscans maken duidelijk: koppen bij voetbal zorgt voor veel meer schade dan gedacht. 28 november 2024, Jeannette Kras. Scientias.
