Hoe probiotica goed kunnen zijn voor je hersenen

Wist je dat ongeveer 40 miljard bacteriën in en op jou leven? De meeste van deze bacteriën wonen in je darmen en veroorzaken geen gezondheidsproblemen. Wetenschappers zijn er zelfs achter gekomen dat deze bacteriën essentieel zijn voor je fysieke gezondheid. Nieuw onderzoek heeft aangetoond dat deze bacteriën ook gunstig zijn voor je hersenen en mentale gezondheid. Dit artikel legt uit hoe je hersenen worden beïnvloed door darmbacteriën en welke rol probiotica daarin spelen.

Wat zijn probiotica?
Probiotica zijn levende micro-organismen, meestal bacteriën. Ze kunnen een bepaald gezondheidsvoordeel met zich meebrengen als er voldoende van wordt geconsumeerd  (1). Het woord probiotisch is afkomstig van de Latijnse woorden ‘pro’, wat promoten (bevorderen) betekent, en het woord ‘biotisch’, wat leven betekent. Om de term probiotisch te hebben moet er veel wetenschappelijk bewijs zijn om aan te tonen dat een bacteriesoort bevorderend is voor de gezondheid. Helaas wordt het woord te pas en te onpas gebruikt door voedsel- en farmaceutische bedrijven die sommige bacteriën als probiotisch bestempelde, zelfs als daar geen wetenschappelijk bewijs voor bestond. Dit heeft ertoe geleid dat de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) het woord ‘probiotisch’ heeft verbannen op alle voeding in de Europese Unie. Er is echter veel nieuw bewijs dat aantoont dat sommige bacteriesoorten echt gezondheidsvoordelen met zich meebrengen. Ze kunnen gunstig zijn voor mensen met aandoeningen zoals het prikkelbare darmsyndroom (PDS), eczeem, dermatitis, ongezonde cholesterolwaarden en leverziekte  (2, 3, 4, 5, 6). De meeste probiotica behoren tot een van de twee type bacteriën: Lactobacillen of Bifidobacteriën. Er zijn veel verschillende soorten en stammen binnen deze groepen en ze kunnen verschillende effecten hebben in het lichaam.

Kortom: Probiotica zijn levende micro-organismen die bewezen gezondheidseffecten hebben voor het lichaam.

Hoe zijn de darmen en hersenen verbonden?
De darmen en hersenen zijn fysiek en biochemisch verbonden. De fysieke connectie tussen de darmen en hersenen bestaat door het centrale zenuwstelsel, dat alle lichaamsactiviteiten reguleert. De nervus vagus is een grote zenuw die signalen stuurt tussen de darmen en hersenen (7). De hersenen zijn ook verbonden aan de darmen door darmmicroben. Moleculen die hier worden geproduceerd kunnen optreden als signalen die de hersenen kunnen detecteren (7). Voorheen schatten wetenschappers dat een persoon ongeveer honderd triljoen bacteriecellen in het lichaam heeft en slechts tien miljoen menselijke cellen, wat betekent dat je eigen cellen overtroffen zijn door tien op één (8). Recente schattingen wijzen er echter op dat een mens ongeveer dertig miljoen menselijke cellen bezit en veertig triljoen bacteriën. Dit is nog steeds vrij indrukwekkend en betekent dat je meer bacterie bent dan mens (9). De meerderheid van de bacteriën bevinden zich in de darmen en staat in direct contact met de cellen die je darmen bekleden met alles dat je lichaam betreedt. Dat geldt voor voeding, medicijnen en microben. Naast je darmbacteriën zijn er veel andere microben, zoals gist en schimmels. Deze microben staan bekend als de darmflora of microbioom (10). Al deze bacteriën kunnen verschillende stoffen produceren, zoals korte keten vetzuren, neurotransmitters en aminozuren. Veel van deze stoffen hebben invloed op de hersenen (11). Behalve de productie van stofjes die de hersenen beïnvloeden, kunnen darmbacteriën ook de hersenen en het centrale zenuwstelsel beïnvloeden door ontstekingen en de hormoonproductie te reguleren (12, 13).

Kortom: Er zijn duizenden verschillende soorten bacteriën in het menselijk lichaam, voornamelijk in de darmen. Deze bacteriën zijn in het algemeen goed voor je gezondheid en kunnen zelfs je hersengezondheid beïnvloeden.

Een aangetaste darmflora kan bijdragen aan verschillende ziektes
De term darmdysbiose houdt in dat de darmen en darmbacteriën in een zieke toestand zijn. Dit kan komen door de aanwezigheid van ziekmakende bacteriën, wat ook kan leiden tot chronische ontsteking. Een aangetaste darmflora is aangetroffen bij mensen met obesitas, hartziekte, type 2 diabetes en andere ziektes (14, 15, 16, 17). Sommige studies hebben aangetoond dat bepaalde probiotica de darmflora kunnen herstellen naar een gezonde toestand en de symptomen van deze ziektes verminderen (18, 19, 20, 21). Sommige onderzoeken hebben aangetoond dat mensen met bepaalde hersenafwijkingen ook een aangetaste darmflora hebben. Het is echter onduidelijk of dit de oorzaak is van de ziekte of een resultaat van het dieet en de leefstijl (22, 23, 24, 25). Aangezien de darmen en hersenen verbonden zijn, en de darmbacteriën stoffen produceren die de hersenen beïnvloeden, kunnen probiotica gunstig zijn voor de hersenen. Een aantal recente studies heeft dit onderzocht, maar voornamelijk bij dieren. Sommige hiervan hebben echter interessante resultaten opgeleverd bij mensen.

Kortom: Een aantal ziektes, waaronder hersenafwijkingen, is gelinkt aan een hoger aantal ziekmakende darmbacteriën. Sommige probiotica zouden de gezonde bacteriën kunnen herstellen om de symptomen te verminderen.

Het nemen van probioticasupplementen kan de symptomen van stress, angst en depressie verlagen
Stress en angst komen veel voor en depressie is een van leidende oorzaken van ziekte wereldwijd (26). Een aantal van deze aandoeningen, vooral stress en angst, is in verband gebracht met hoge cortisolwaarden, het menselijk stresshormoon (27, 28, 29). Slechts één studie heeft onderzocht hoe probiotica patiënten met een depressie beïnvloeden. Het nemen van een mix van drie Lactobacillen en Bifidobacteriestammen gedurende acht weken verminderde symptomen van depressie aanzienlijk in het onderzoek. De probiotica verminderde ook ontstekingen bij de patiënten (30). Een handjevol andere onderzoeken heeft onderzocht hoe probiotica invloed hebben op depressieve klachten bij gezonde mensen. Bij gezonde mensen kunnen bepaalde probiotica de volgende dingen verminderen:

  • Symptomen van angst (31, 32, 33)
  • Symptomen van depressie (34)
  • Psychologische aandoeningen (35)
  • Academische stress (36)

Kortom: Bepaalde probiotica kunnen symptomen van angst, stress en depressie verminderen bij gezonde mensen. Meer onderzoek is vereist naar de mogelijke voordelen voor mensen met klinisch gediagnosticeerde psychologische aandoeningen.

Het nemen van probioticasupplementen kan de symptomen van het Prikkelbare Darm Syndroom verminderen
Het Prikkelbare Darmsyndroom (PDS) is direct gelinkt aan de werking van de dikke darm, maar de ziekte wordt soms beschouwd als een psychologische aandoening (37, 38). Angst en depressie komen veel voor bij mensen met PDS. Mensen met PDS hebben vaak een aangetaste darmflora  (39, 40, 41). Veel onderzoeken hebben aangetoond dat bepaalde probiotica de symptomen van PDS kunnen verminderen, zoals pijn en een opgeblazen gevoel (42, 43, 44).

Kortom: PDS wordt vaak gelinkt aan een verhoogd gevoel van spanning en depressie. Probiotica lijken de symptomen te helpen verminderen.

Sommige probiotica kunnen het humeur verbeteren
Bij gezonde mensen zonder psychische aandoening kunnen sommige probiotica het humeur helpen verbeteren. Een onderzoek behandelde deelnemers dagelijks gedurende vier weken met een probiotisch mengsel met acht verschillende Lactobacillen en Bifidobacteriestammen. De onderzoekers ondervonden dat het nemen van de supplementen negatieve gedachten gelinkt aan een sombere stemming verminderden (45). Een ander onderzoek toonde aan dat het nemen van een zuiveldrankje met probiotica genaamd Lactobacillus casei gedurende drie weken het humeur verbeterde bij mensen met het slechtste humeur voor aanvang van de behandeling (46). Bij dit onderzoek bleek ook dat mensen iets lager scoorden bij een geheugentest na het nemen van de probiotica. Verder onderzoek is vereist om deze resultaten te bevestigen.

Kortom: Een aantal studies heeft aangetoond dat het nemen van bepaalde probiotica gedurende enkele weken het humeur kan verbeteren.

Bepaalde probiotica kunnen gunstig zijn na traumatisch hersenletsel
Bij een traumatisch hersenletsel belandt men meestal op de intensive care. Tijdens het verblijf op de intensive care wordt voeding meestal via een slangetje toegediend. In sommige gevallen ligt de patiënt ook aan de beademing, wat het risico op een infectie kan vergroten. Infecties bij mensen met een traumatisch hersenletsel kunnen tot complicaties leiden. Een aantal onderzoeken heeft ondervonden dat het toevoegen van bepaalde probiotica in sondevoeding het aantal infecties kan verminderen bij patiënten met een traumatisch hersenletsel en het verblijf op de intensive care kan verkorten (47, 48, 49). De effecten van de probiotica op deze uitkomsten kunnen te danken zijn aan de positieve invloed op de weerstand.

Kortom: Het toedienen van probiotica na een traumatisch hersenletsel kan het risico op infecties verminderen en het verblijf op de intensive care verkorten.

Andere positieve effecten van probiotica voor de hersenen
Een handjevol andere onderzoeken heeft aangetoond dat probiotica positieve invloeden kunnen hebben op de hersenen. Bij een intrigerend onderzoek werd gekeken naar hersenscans van vrouwen na de consumptie van een mix van Bifidobacteriën, Streptococcus, Lactobacillus en Lactococcusstammen. De consumptie van probiotica had invloed op delen van de hersenen die de emoties en het gevoel sturen (50). Andere studies hebben aangetoond dat bepaalde probiotica de symptomen van multiple sclerose en schizofrenie verminderen, maar hiernaar is meer onderzoek vereist (51, 52).

Kortom: Sommige probiotica kunnen invloed uitoefenen op de hersenfunctie en symptomen van multiple sclerose en schizofrenie. Dit onderzoek is echter zeer recent, waardoor de resultaten niet duidelijk zijn.

Moet je probiotica nemen voor je hersenen?
Momenteel is er onvoldoende bewijs om definitief te stellen dat probiotica gunstig zijn voor de hersenen. Daarom kunnen ze niet worden beschouwd als een behandeling voor hersenaandoeningen. Raadpleeg je huisarts als je een dergelijke aandoening wilt behandelen. Dat gezegd hebbende zijn er duidelijke bewijzen dat probiotica gunstig kunnen zijn voor andere gezondheidsaspecten, waaronder voor hartklachten, spijsvereringsaandoeningen, eczeem en dermatitis (3, 4, 5, 53). Tot zover toont wetenschappelijk onderzoek een duidelijk verband tussen de hersenen en darmen. Het is een spannend onderzoeksgebied dat in een snel tempo groeit. Een gezonde darmflora kan meestal worden verkregen door een gezond voedingspatroon en leefstijl. Sommige voedingsmiddelen, waaronder yoghurt, zuurkool, kefir en kimchi bevatten meestal goede bacteriën. Probioticasupplementen kunnen indien nodig het aantal gunstige darmbacteriën vergroten. Het nemen van probiotica is in het algemeen veilig en brengt weinig bijwerkingen met zich mee. Als je probiotica koopt, kies dan voor een product met wetenschappelijke onderbouwing. Lactobacillen GG (LGG) en VSL#3 zijn beide uitgebreid onderzocht en hebben een bewezen aantal gezondheidsvoordelen aangetoond.

Kortom: Probiotica zijn gunstig voor andere gezondheidsaspecten, maar er is nog onvoldoende bewijs om definitief te stellen dat probiotica positieve effecten hebben op de hersenen.

Tot slot
Hoewel de onderzoeken veelbelovend zijn is het te vroeg om probiotica aan te bevelen voor gezondere hersenen. De huidige bewijzen bieden echter voldoende hersenvoer om verder na te denken over hoe probiotica de hersengezondheid in de toekomst kan verbeteren (met toestemming vertaald).

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:
Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Word lid van onze nieuwsbrief en ontvang gratis meer dan 100 wetenschappelijke tips om af te vallen!

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.