Lijnzaad is een populair voedingsmiddel en onderdeel van veel gezonde diëten. Hoewel lijnzaad rijk is aan essentiële vetzuren en vezels, bevat het ook cyanide, een giftige verbinding die gevaarlijk kan zijn als het in grote hoeveelheden wordt ingenomen. In dit artikel onderzoeken we de mogelijke giftigheid van het eten van lijnzaad, inclusief de kans op cyanidevergiftiging.
Lijnzaad bevat amygdaline, een cyanogene glycoside, die tijdens de spijsvertering kan worden omgezet in waterstofcyanide, oftewel blauwzuur. Blauwzuur is een giftige stof die in grote hoeveelheden gevaarlijk kan zijn voor de gezondheid. De hoeveelheid blauwzuur die vrijkomt uit lijnzaad is relatief laag en de meeste mensen lopen geen risico bij het eten van een normale portie lijnzaad.
Het malen van lijnzaad kan de hoeveelheid blauwzuur die vrijkomt verhogen. Dit komt doordat het malen de celwanden van het zaad breekt en enzymen vrijkomen die de cyanogene glycosiden omzetten in blauwzuur. Daarom wordt het aangeraden om gemalen lijnzaad in beperkte hoeveelheden te consumeren en het niet te malen als je al een gemalen product hebt gekocht.
Het is veilig om 15 gram gebroken lijnzaad te eten, wat overeenkomt met ongeveer één eetlepel. Indien je tot 45 gram inneemt, wordt het aanbevolen om de hoeveelheid over de dag in drie porties te verdelen, in plaats van het in één keer te gebruiken. Het wordt sterk afgeraden om doorlopend meer dan 15 gram lijnzaad per dag te eten.
Kan ik lijnzaad aan mijn baby of peuter geven?
Lijnzaad is niet geschikt voor baby’s en peuters. Wetenschappers van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) hebben een rapport gepubliceerd waarin ze stellen dat het nuttigen van slechts een derde van een theelepel gemalen lijnzaad al gevaarlijk kan zijn voor kleine kinderen. Volwassenen kunnen ziek worden wanneer ze drie theelepels per keer nuttigen. Symptomen van cyanidevergiftiging zijn onder andere hoofdpijn, verwarring, agitatie, onregelmatige hartslag en ademhalingsmoeilijkheden. In ernstige gevallen kan dit dodelijk zijn. Herhaalde blootstelling kan leiden tot langdurige schade, zoals neurologische problemen. De EFSA stelt in haar rapport dat 1,3 gram gemalen lijnzaad, gelijk aan een derde van een theelepel, kan resulteren in gevaarlijk hoge cyanideniveaus in het lichaam van een peuter. Alle gegevens in het rapport zijn gebaseerd op een “worst case scenario”, waarbij men ervan uitgaat dat het lijnzaad rijk is aan cyanogene glycosiden. Het rapport waarschuwt dat, ondanks alle onzekerheden, het risico voor jongere leeftijdsgroepen niet uitgesloten kan worden als gemalen lijnzaad (bijvoorbeeld gemixt in een blender) wordt gegeten. De 1,3 gram waarde geldt voor peuters die kleiner zijn dan gemiddeld voor hun leeftijd. Ter vergelijking, een gemiddelde volwassene kan cyanidevergiftiging oplopen bij het consumeren van 10,9 gram gemalen lijnzaad – net geen drie theelepels – tijdens een maaltijd. Het EFSA-rapport, dat het potentiële cyanidegehalte in diverse voedingsmiddelen onderzoekt, noemt lijnzaad naast bittere amandelen als een van “de voedingsmiddelen met de hoogste waarden voor de aanwezigheid van cyanide”. De Zweedse autoriteiten raden mensen reeds af om gemalen lijnzaad te eten. Een overheidswebsite waarschuwt: “Het Nationaal Voedselagentschap ontraadt het nuttigen van gemalen lijnzaad ten zeerste.”
Slotwoord
Als conclusie kunnen we stellen dat het eten van 15 gram gebroken lijnzaad door een volwassen per dag geen problemen veroorzaakt. Een incidentele inname van 45 gram kan ook geen kwaad, maar desondanks is het raadzaam om grote hoeveelheden lijnzaad te vermijden en de inname ervan te beperken tot een bescheiden onderhoudsdosis. Voor baby’s en peuters is gebroken lijnzaad niet geschikt.
Bronnen:
- Abraham K, Buhrke T, Lampen A. Bioavailability of cyanide after consumption of a single meal of foods containing high levels of cyanogenic glycosides: a crossover study in humans. Arch Toxicol. 2016;90(3):559-574.
- Adams, S., 2019, Scientists warn too much of flaxseed “could cause cyanide poisoning,” – Mail Online.
- EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM), Schrenk D, Bignami M, et al. Evaluation of the health risks related to the presence of cyanogenic glycosides in foods other than raw apricot kernels. EFS2. 2019;17(4).
- Fan TW, Conn EE. Isolation and characterization of two cyanogenic beta-glucosidases from flax seeds. Arch Biochem Biophys. 1985;243(2):361-373.
- Cyanogenic glycosides in flaxseed. 2017 – AGES.
