Is alcohol een stimulerend middel?

Het is algemeen bekend dat alcohol je hersenfunctie beïnvloedt, maar je kunt je afvragen hoe het precies werkt. Sommige mensen zien alcohol als een stimulerend middel dat je hartslag kan verhogen, je energie kan geven en je remmingen kan verminderen. Dit is echter niet het hele verhaal. Alcohol heeft eerst een aantal stimulerende effecten, maar toch is het voornamelijk een verdovend middel – wat betekent dat het je lichaam vertraagt. Hoe het je beïnvloedt hangt af van je lichaamschemie, de hoeveelheid alcohol die je ineens binnenkrijgt en je alcoholtolerantie. Dit artikel geeft een overzicht van de effecten van alcohol, als stimulerend en als dempend, verdovend middel.

Stimulerende vs. verdovende middelen
Stimulerende en verdovende middelen beïnvloeden zowel je zenuwstelsel als je hersenfunctie, zij het op tegengestelde wijze. Stimulerende middelen prikkelen je zenuwstelsel. Ze kunnen je bloeddruk en hartslag verhogen en je meer energie geven. In hoge doses kunnen ze slapeloosheid veroorzaken en je zenuwachtig en impulsief maken (1). Voorbeelden van stimulerende middelen zijn onder andere milde middelen, zoals cafeïne, maar ook veel sterkere voorgeschreven amfetaminen of illegale drugs zoals cocaïne. Aan de andere kant vertragen verdovende middelen je door je hartslag en bloeddruk te verlagen. Ze kunnen je helpen je ontspannen te voelen en je in het uiterste geval volledig te verdoven (2). Benzodiazepinen zijn een klasse van antidepressiva die worden gebruikt om slapeloosheid en angst te behandelen en voorgeschreven opiaten zijn krachtige producten uit deze categorie. Sommige verbindingen kunnen kenmerken van beide hebben. Voorbeelden hiervan zijn nicotine, hoewel het het meest gekarakteriseerd wordt als een stimulerend middel, en alcohol, dat vooral een verdovend en deprimerend effect heeft maar ook enkele stimulerende effecten (34). Alcohol en stimulerende of verdovende drugs moet je niet mengen, vanwege het risico op ernstige bijwerkingen.

Kortom: stimulerende middelen prikkelen je zenuwstelsel en kunnen je energie geven, terwijl verdovende middelen je zenuwstelsel vertragen en je ontspannen. Sommige stoffen hebben zowel stimulerende als kalmerende effecten.

Stimulerende effecten van alcohol
De eerste doses alcohol geven je hersenen het signaal om dopamine, het zogenaamde ‘gelukshormoon’, vrij te geven, waardoor je je opgewekt en energiek kunt voelen (3). Bovendien kan alcohol je hartslag verhogen en kan het leiden tot een verhoogde agressie bij sommige personen, die beide typisch zijn voor stimulerende middelen. Stimulerende effecten treden op wanneer de alcoholconcentratie in het bloed (BAC; blood alcohol concentration) in de buurt komt van 0,05 mg/L, maar er komen meer depressieve effecten voor in de plaats zodra je BAC 0,08 mg/L bereikt – het niveau waarop je in de meeste gebieden volgens de wet niet meer mag autorijden (3). Een belangrijk punt om op te merken is dat de effecten van alcohol sterk verschillen per individu, afhankelijk van een aantal factoren, waaronder je lichaamschemie, geslacht, gewicht, alcoholtolerantie en de hoeveelheid ingenomen alcohol. Om een globaal inzicht te krijgen in hoeveel drankjes je nodig hebt om deze BAC-niveaus te bereiken, zijn er veel rekenmethodes online beschikbaar. Bovendien ervaren sommige mensen meer stimulerende effecten van alcohol, terwijl anderen meer verdovende effecten ervaren. Onderzoekers denken dat mensen die meer stimulerende effecten en minder kalmerende effecten ervaren een hoger risico op alcoholisme lopen (4). Hoewel het enige stimulerende effecten heeft – vooral in lage doseringen – is alcohol echter vooral een verdovende stof.

Kortom: alcohol heeft een eerste stimulerend effect in lagere doseringen. Het kan je hartslag, agressie en impulsiviteit verhogen en een stijging van het dopaminegehalte veroorzaken.

Dempende effecten van alcohol
Na de eerste stimulerende effecten vertraagt alcohol je centrale zenuwstelsel, waardoor je bloeddruk, hartslag en mentale helderheid minder worden (3). Mensen die grote hoeveelheden alcohol hebben ingenomen, hebben een tragere reactietijd en kunnen slaperig, gedesoriënteerd of verdoofd lijken. Bovendien kunnen hogere doses alcohol de dopamineproductie onderdrukken, waardoor je je verdrietig of lusteloos kunt voelen (3). Depressieve effecten van alcohol treden op wanneer je BAC ongeveer 0,08 mg/L bereikt. Zodra je BAC 0,2 mg/L of hoger wordt, kunnen de verdovende effecten op je ademhalingssysteem zo krachtig worden dat ze coma of de dood veroorzaken (3).

Kortom: in grotere hoeveelheden schakelt alcohol over van een stimulerend middel naar een verdovend middel. Het vertraagt je zenuwstelsel, bloeddruk en hartslag, wat leidt tot mentale verdoving, slaperigheid en gebrek aan coördinatie.

Om te onthouden
Alcohol is een verdovend middel met enkele stimulerende effecten. In kleine hoeveelheden kan het je hartslag, agressie en impulsiviteit verhogen. Echter, in grotere doses veroorzaakt alcohol meestal traagheid, desoriëntatie en tragere reactietijden, omdat het je mentale scherpte, bloeddruk en hartslag verlaagt. Hoe alcohol je persoonlijk beïnvloedt, hangt af van je lichaamschemie, hoeveel je drinkt en je alcoholtolerantie. Merk op dat wanneer het gaat om alcohol, matiging de sleutel is tot het vermijden van negatieve gezondheidseffecten. Matig drinken wordt gedefinieerd als één drankje per dag voor vrouwen en twee voor mannen (5) (met toestemming vertaald).

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:
Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Word lid van onze nieuwsbrief en ontvang gratis meer dan 100 wetenschappelijke tips om af te vallen!

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.