De “5-seconden regel” is een populaire overtuiging. Het idee is dat voedsel dat op de grond is gevallen en snel wordt opgeraapt veilig is, omdat bacteriën tijd nodig hebben om zich te verspreiden. Maar klopt dit wel?
Wetenschappers van de Rutgers University-New Brunswick hebben dit eens nader bekeken in een studie onder leiding van Donald Schaffner, hoogleraar in voedingswetenschappen. De onderzoekers testten vier oppervlakken: keramische tegels, roestvrij staal, hout, tapijt, in combinatie met vier voedingsmiddelen: brood, watermeloen, brood met boter en kauwgomsnoepjes. Ook de contacttijden werden meegenomen in het onderzoek: 1, 5, 30 en 300 seconden. Om Enterobacter aerogenes (een niet-ziekmakend neefje van Salmonella dat van nature in het menselijke spijsverteringsstelsel voorkomt) te kweken, gebruikten ze tryptische sojabouillon en peptonbuffer.
De opzet van de studie
Elk oppervlaktetype, voedseltype en contacttijd werden geëvalueerd in overdrachtsscenario’s. Oppervlakken werden van micro-organismen voorzien en volledig gedroogd voordat voedselmonsters werden gedropt. Daarna liet men de oppervlakken een bepaalde tijd rusten. Elk van de 128 scenario’s werd 20 keer herhaald, wat maar liefst 2.560 metingen opleverde. De besmetting werd getest op voedsel- en oppervlakmonsters na het overbrengen.
De resultaten
Watermeloen was het meest verontreinigd, terwijl kauwgom snoepjes het minst. Vocht blijkt de belangrijkste factor bij het overbrengen van bacteriën van oppervlakken op voedsel. Dit komt doordat bacteriën met vocht mee komen. Hoe natter het voedsel, hoe groter het risico dat bacteriën worden overgebracht. Langere contacttijden met voedsel kunnen ertoe leiden dat meer bacteriën van voedseloppervlakken op voedsel worden overgebracht. Onverwacht is dat de overdrachtspercentages van tapijt veel lager zijn dan die van roestvrij staal en tegels, terwijl de overdracht van hout veranderlijker is. Bacteriële overdracht wordt zowel door het type materiaal van het oppervlak als door het voedsel wordt beïnvloed. De onderzoekers hebben aangetoond dat de vijf-seconden regel bij bacteriële overdracht weliswaar reëel is in die zin dat een langere contacttijd nodig is, maar dat andere factoren, zoals de aard van het voedsel en het oppervlak waarop het valt, even belangrijk of zelfs nog belangrijker zijn.
De conclusie van de onderzoekers
De vijf-seconden regel is een oversimplificatie van wat er gebeurt als bacteriën van een oppervlak op voedsel overgaan. Bacteriën kunnen voedsel onmiddellijk besmetten, want soms kunnen bacteriën in minder dan een seconde overgaan. Voedsel dat op de grond is gevallen is dus altijd een risico en sommige mensen moeten hier heel voorzichtig mee zijn.
Wie moet het voorzichtigst zijn?
Als je ervoor kiest om te gok te wagen met de 5-seconden regel, kun je er in bepaalde situaties mee wegkomen, vooral als je een gezonde volwassene bent. Er zijn echter groepen die een groter risico lopen complicaties te krijgen door voedsel van de vloer te eten. Hiertoe behoren:
- jonge kinderen
- oudere volwassenen
- zwangere vrouwen
- mensen met een gecompromitteerd immuunsysteem
Mensen uit deze risicogroepen moeten gevallen voedsel altijd in de vuilnisbak gooien in plaats van het op te eten.
Wat zijn de mogelijke complicaties?
Volgens de laatste cijfers van het Amerikaanse RIVM, de CDC, veroorzaken door voedsel overgedragen ziekten in de Verenigde Staten elk jaar ongeveer 76 miljoen ziektegevallen, 325.000 ziekenhuisopnamen en 5.000 sterfgevallen.
De CDC wijst er ook op dat risicogroepen veel meer kans hebben om een door voedsel overgedragen ziekte op te lopen.
De bacteriën en virussen die het vaakst door voedsel overgedragen ziekten veroorzaken zijn onder andere:
- norovirus
- Salmonella
- Clostridium perfringens (C. perfringens)
- Campylobacter
- Staphylococcus aureus (staph)
De meest voorkomende symptomen van voedselvergiftiging zijn:
- buikpijn en krampen
- diarree
- misselijkheid
- braken
- koorts
- rillingen
- hoofdpijn
Hoewel de meeste van deze symptomen waarschijnlijk vanzelf overgaan, zijn er momenten waarop een door voedsel overgedragen ziekte levensbedreigend kan zijn. Zorg dat je medische hulp krijgt als je symptomen ernstig zijn, of als ze na 3 tot 4 dagen niet beter worden.
Bronnen:
- Rutgers Researchers Debunk ‘Five-Second Rule’: Eating Food off the Floor Isn’t Safe, Rutgers, The State University of New Jersey
- Miranda RC, et al. (2016). Longer contact times increase cross-contamination of Enterobacter aerogenes from surfaces to food.
- The 5-Second Rule for Food: Fact or Fiction? Sara Lindberg, Medically reviewed by Deborah Weatherspoon, Ph.D., MSN.
