Een hardnekkige bewering op internet stelt dat dennennaalden vijf keer meer vitamine C bevatten dan sinaasappels. Deze claim verdient een zorgvuldige wetenschappelijke analyse, want de werkelijkheid blijkt genuanceerder te zijn.
Allereerst is het belangrijk onderscheid te maken tussen dennennaalden en dennenspruiten. Spruiten zijn de jonge, lichtgroene scheuten die in het voorjaar verschijnen, terwijl naalden de oudere, donkergroene bladeren zijn. Uit onderzoek blijkt dat deze twee delen sterk verschillen in hun voedingswaarde. De verse spruiten van de fijnspar (Picea abies) bevatten ongeveer 407 mg vitamine C per 100 gram drooggewicht, terwijl de oudere naalden slechts 183 mg per 100 gram drooggewicht bevatten.
Drooggewicht versus versgewicht: een belangrijk onderscheid
Deze getallen lijken indrukwekkend, maar het is wel belangrijk om dit te nuanceren en in perspectief te plaatsen. Deze waarden zijn namelijk gemeten in gedroogd materiaal. Verse dennennaalden en -spruiten bestaan voor ongeveer 85% uit water. Als we dit omrekenen naar vers gewicht, bevatten de spruiten ongeveer 61 mg vitamine C per 100 gram en de naalden ongeveer 27 mg per 100 gram. Ter vergelijking: een verse sinaasappel bevat gemiddeld 53 mg vitamine C per 100 gram. Dat zet de bewering in een heel ander daglicht. De meeste mensen hebben niet de beschikking over de kiemen en moeten het doen met gedroogde naalden, waardoor het in de praktijk anders ligt.
Interessant is ook dat het vitamine C-gehalte varieert met het seizoen. Onderzoek van Radulescu toont aan dat de concentraties verschillen tussen lente, zomer en herfst. Bij de fijnspar werden de hoogste waarden gemeten in de herfst, met ongeveer 302 mg per 100 gram drooggewicht. Dit patroon verschilt per dennensoort; de zwarte den (Pinus nigra) bevat bijvoorbeeld 231 mg per 100 gram drooggewicht.
De bewaring en verwerking hebben grote invloed op het vitamine C-gehalte. Vriesdroogmethoden behouden ongeveer 30% meer vitamine C dan vers materiaal, terwijl normale droogmethoden leiden tot een sterke afname. Bij het maken van thee komt slechts een deel van de vitamine C in het water terecht, waarbij de exacte hoeveelheid afhangt van de bereidingswijze.
De bewering dat dennennaalden vijf keer meer vitamine C bevatten dan sinaasappels blijkt dus niet correct te zijn. Hoewel vooral de spruiten een goede bron van vitamine C zijn, met waarden vergelijkbaar met citrusvruchten, is de vergelijking tussen droog- en versgewicht misleidend. Dennennaaldenthee kan zeker bijdragen aan de vitamine C-inname, maar moet niet gezien worden als een superieure bron van deze vitamine.
Meer dan alleen vitamine C
Naast vitamine C bevatten dennenspruiten ook hoge concentraties kalium, fosfor en magnesium, terwijl de naalden juist rijker zijn aan calcium. Beide bevatten ook kleine hoeveelheden folaat (vitamine B9) en bètacaroteen (een voorloper van vitamine A). Naast vitamine C bevatten dennennaalden een breed spectrum aan beschermende stoffen. Wetenschappers hebben verschillende antioxidanten geïdentificeerd, waaronder flavonoïden en andere plantaardige verbindingen die ontstekingsremmend werken.
Is dennennaaldthee gezond?
Hoewel dennennaaldenthee vaak wordt aangeprezen als vitamine C-bron, blijkt dit in de praktijk niet de meest effectieve manier om deze vitamine binnen te krijgen. Vitamine C is zeer temperatuurgevoelig en breekt snel af bij verhitting. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de afbraak van vitamine C al significant is bij temperaturen tussen 40 en 60°C, en nog sneller verloopt bij hogere temperaturen. Aangezien thee wordt gezet met heet water, zal een groot deel van de vitamine C verloren gaan tijdens de bereiding. Bovendien is de hoeveelheid vitamine C in de gebruikelijke portie thee relatief beperkt. Voor je vitamine C-inname kun je daarom beter vertrouwen op verse groenten en fruit. Desondanks blijft dennennaaldenthee waardevol vanwege de aanwezigheid van andere bioactieve stoffen, vooral antioxidanten, die wel goed bestand zijn tegen hogere temperaturen. De flavonoïden en andere beschermende verbindingen maken de drank tot een gezonde aanvulling op een gevarieerd voedingspatroon.
Naast losse thee worden dennennaalden ook verwerkt in voedingssupplementen en andere producten. Hierbij is de kwaliteit van het uitgangsmateriaal doorslaggevend. Laboratoriumtests tonen aan dat gevriesdroogde producten de meeste werkzame stoffen behouden, maar deze zijn wel duurder dan conventioneel gedroogde alternatieven.
Waarschuwing: blijf verre van commerciële kerstbomen
wie dennennaaldenthee wil maken, kan het beste verse naalden of spruiten gebruiken en deze niet te lang en niet te heet laten trekken om zoveel mogelijk voedingsstoffen te behouden. Gebruik hiervoor uitsluitend wilde dennen, geen commerciële kerstbomen die behandeld kunnen zijn met vlamvertragers of pesticiden.
Gezondheidsvoordelen volgens wetenschappelijk onderzoek
Een recent wetenschappelijk onderzoek uit Korea brengt een breed spectrum aan bioactieve stoffen in dennennaalden aan het licht. Deze naalden, die ongeveer 40% van het bergachtige gebied in Korea bedekken, blijken een rijke bron van waardevolle componenten te zijn. Ze bevatten essentiële oliën zoals α-pineen, β-pineen en kamfeen, maar ook flavonoïden, pinitol, chlorofyl en diverse vitaminen en mineralen. De gezondheidsbevorderende effecten van dennennaalden blijken verrassend veelzijdig. Laboratoriumstudies tonen aan dat ze het cholesterolgehalte in het bloed kunnen verlagen en ontstekingsremmende eigenschappen bezitten. Een bijzonder interessante bevinding is dat de toevoeging van slechts 5% dennennaaldenpoeder aan het dieet al meetbare effecten heeft op de vetstofwisseling. Het verlaagt de concentratie van triglyceriden en beïnvloedt het HDL-cholesterol. Bij een lagere dosering van 2-4% werd zelfs een afname van buikvet waargenomen. Nog opmerkelijker zijn de resultaten van experimenten die aantonen dat dennennaalden mogelijk bescherming bieden tegen verschillende ziekteprocessen. Ze blijken de activiteit van belangrijke antioxidanten zoals Cu,Zn-SOD te beïnvloeden en vertonen anti-tumor, anti-mutatie en ontstekingsremmende eigenschappen. Ook zijn er aanwijzingen voor een beschermend effect tegen aderverkalking.
Conclusie
Samenvattend kan gesteld worden dat dennennaalden een interessante bron van voedingsstoffen en bioactieve verbindingen zijn, maar dat enkele populaire beweringen over hun gezondheidswaarde nuancering verdienen. Met name de claim over het vitamine C-gehalte blijkt in de praktijk minder spectaculair dan vaak wordt gesuggereerd. Hoewel vooral de jonge scheuten relatief rijk zijn aan vitamine C, zijn de waarden in verse naalden vergelijkbaar met die van citrusvruchten. Toch laat recent wetenschappelijk onderzoek zien dat dennennaalden een breed spectrum aan waardevolle componenten bevatten, van antioxidanten tot ontstekingsremmende stoffen, die mogelijk bijdragen aan de gezondheid. Voor wie dennennaaldenthee wil proberen, is het belangrijk om uitsluitend wilde dennen te gebruiken en niet te heet water te gebruiken bij de bereiding. Commerciële kerstbomen zijn absoluut ongeschikt vanwege de mogelijke aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen en vlamvertragers. Hoewel dennennaaldenthee zeker een interessante aanvulling kan zijn op een gezond voedingspatroon, is meer onderzoek nodig om de precieze gezondheidseffecten van deze traditionele drank volledig te begrijpen.
Bronnen:
- Chung HS, Lee JH. Comparative evaluation of physicochemical properties of pine needle powders prepared by different drying methods. Preventive Nutrition and Food Science. 2015;20(2):143.
- Seo H, Lee NH, Ryu S. Antioxidant and antiapoptotic effects of pine needle powder ingestion and endurance training in high cholesterol-fed rats. Journal of Exercise Nutrition & Biochemistry. 2014;18(3):301.
- Jyske T, Järvenpää E, Kunnas S, et al. Sprouts and needles of norway spruce (Picea abies (l. ) karst.) as nordic specialty—consumer acceptance, stability of nutrients, and bioactivities during storage. Molecules. 2020;25(18):4187.