Het Pesticide Action Network Netherlands (PAN-NL) heeft de eerste Nederlandse tegenhanger van de Amerikaanse ‘Dirty Dozen’-lijst gepubliceerd. De nieuwe ‘PesticidenEetwijzer’ is gebaseerd op maar liefst 3.000 metingen van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) over de periode 2021-2023.
Meest vervuilde producten in kaart gebracht
Uit het onderzoek blijkt dat vooral citrusfruit in Nederlandse supermarkten zwaar belast is met bestrijdingsmiddelen, met gemiddeld 4,2 verschillende soorten pesticiden per product. Aardbeien volgen op de tweede plaats met gemiddeld 3,7 soorten bestrijdingsmiddelen, terwijl kersen de derde plaats innemen met 3,5 verschillende middelen.
Bij de groenten staat kropsla bovenaan de lijst, met gemiddeld 3,6 verschillende bestrijdingsmiddelen per monster. Paksoi en paprika delen de tweede plaats met elk gemiddeld 2 pesticiden. Over het algemeen bevatten fruitsoorten meer bestrijdingsmiddelen (gemiddeld 2,7 soorten) dan groenten (gemiddeld 1,4 soorten). Ook druiven en appels scoren hoog met respectievelijk 3,4 en 3,2 soorten bestrijdingsmiddelen.
Schone alternatieven beschikbaar
Er is ook goed nieuws: kiwi’s en watermeloenen komen als schoonste fruit uit de test, met gemiddeld slechts 0,6 verschillende bestrijdingsmiddelen. Bij de groenten scoren pompoenen en rode kool (0,4), witlof (0,2) en rode bieten (0,1) opvallend goed. De absolute winnaar is de asperge, waarop helemaal geen pesticiden werden aangetroffen.
PFAS en hormoonverstoorders
De cijfers tonen aan dat één op de vijf groente- en fruitproducten PFAS-pesticiden bevat. Daarnaast werden op 16% van de producten hormoonverstorende bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Dit is vooral zorgwekkend omdat pesticiden de placenta kunnen passeren en een potentieel risico vormen voor ongeboren kinderen.
Biologisch versus conventioneel
Uit recent onderzoek van PAN-NL blijkt dat biologische telers veel minder bestrijdingsmiddelen gebruiken. Waar in de gewone landbouw ongeveer 240 verschillende pesticiden zijn toegestaan, mogen biologische boeren maar 10 werkzame stoffen gebruiken. Ook mogen ze alleen spuiten als laatste redmiddel bij plagen, niet preventief zoals in de gangbare landbouw.
De metingen van de NVWA (2021-2023) laten dit duidelijk zien. Bij biologisch fruit vinden ze gemiddeld 0,2 residuen per monster, terwijl dit bij niet-biologisch fruit 2,8 is. Bij biologische groente is het verschil vergelijkbaar: 0,1 residuen tegenover 1,4 bij niet-biologische groente.
Als je de stof bromide (die van nature voorkomt) niet meetelt, zijn biologische producten meestal helemaal residuvrij. Soms worden er kleine hoeveelheden pesticiden gevonden, maar dit komt meestal door overwaaien vanaf gangbare akkers of door vervuild oppervlaktewater.
Cocktaileffect baart zorgen
Hoewel de meeste metingen binnen de wettelijke limieten vallen, zijn er toch redenen tot zorg. Recent onderzoek linkt pesticiden aan ernstige gezondheidsproblemen, zoals de ziekte van Parkinson, borst- en prostaatkanker, verminderde vruchtbaarheid, obesitas en suikerziekte. Een belangrijk punt van zorg is het ‘cocktaileffect’: de mogelijk schadelijke wisselwerking tussen verschillende pesticiden waarvan we de effecten nog niet goed kennen. Bij de toelating van bestrijdingsmiddelen wordt hier geen rekening mee gehouden.
Internationale vergelijking
De nieuwe Nederlandse PesticidenEetwijzer toont duidelijke parallellen met de Amerikaanse Dirty Dozen-lijst van de Environmental Working Group (EWG). Aardbeien, druiven en kersen staan hoog op beide lijsten, terwijl producten zoals avocado’s, asperges en kiwi’s als ‘schoon’ worden aangemerkt. Deze overlap is logisch vanwege de mondiale handel in groenten en fruit, waarbij veel producten uit dezelfde exportlanden komen.
PAN-NL benadrukt dat deze lijst niet bedoeld is om je bang te maken waardoor je minder groente en fruit gaat eten, integendeel zelfs. Volgens hen zijn de gezondheidsvoordelen van voldoende groente en fruit eten onomstreden. Daarom is de PesticidenEetwijzer puur bedoeld om je gezondere keuzes te laten maken, zodat je juist meer groente en fruit kunt eten.
De complete PesticidenEetwijzer vind je op de website van PAN Nederland. De organisatie werkt met de meest recente NVWA-metingen en actualiseert de gegevens regelmatig. Voor wie graag een printbare versie wil hebben: wij hebben een overzichtelijke PDF-versie beschikbaar gesteld op onze website.