Enkele weken geleden zijn de resultaten gepubliceerd van een Nederlands onderzoek naar het effect van rauwe en gepasteuriseerde melkkefir op het immuunsysteem. De verschillen zijn volgens de onderzoekers aanzienlijk. De laatste jaren wordt kefir steeds populairder en kun je verschillende varianten in de supermarkt vinden. In dit artikel bespreken we wat de onderzoekers allemaal hebben ontdekt.
Wat is kefir ook alweer precies?
Kefir is een gefermenteerde drank die traditioneel wordt gemaakt van melk en kefirkorrels, een combinatie van levende bacteriën en gisten. Deze kefirkorrels zetten de lactose (melksuiker) in de melk om in melkzuur, koolzuurgas en een kleine hoeveelheid alcohol, waardoor een zure, licht bruisende en enigszins dikke drank ontstaat. Kefir heeft een vergelijkbare smaak en textuur als drinkyoghurt en wordt geprezen om zijn probiotische eigenschappen, die gunstig kunnen zijn voor de darmgezondheid en het immuunsysteem. Melkkefir bevat een scala aan voedingsstoffen, waaronder eiwitten, calcium, B-vitamines, vitamine D en K2, probiotica en enzymen. Klik hier voor nog veel meer informatie over de voedingswaarde en gunstige effecten van kefir op de gezondheid.
Wat hebben de onderzoekers ontdekt?
In eerste instantie keken onderzoekers van de Vrije Universiteit, Universiteit van Utrecht en Wageningen Universiteit naar de verschillen in samenstelling tussen beide kefirvarianten voor, tijdens en na het fermenteren. Zij ontdekten dat kefir op basis van rauwe melk veel meer verschillende microben bevat dan de startercultuur. Daarnaast waren er in de rauwe melkkefir unieke bacteriën en schimmels die niet in de gepasteuriseerde versie voorkwamen. Ook bevatte rauwe melkkefir een bredere variatie aan peptiden en meer bioactieve peptiden. Hierdoor bezit rauwmelkse kefir meer antioxidantkracht en kan het een gunstigere werking hebben op de gezondheid.
Nadat de onderzoekers de samenstelling van beide kefirs hadden bestudeerd, keken ze ook naar het effect van kefir op allergische reacties bij muizen. Muizen die rauwmelkse kefir kregen, hadden veel minder last van een uitgelokte allergische reactie dan muizen die gepasteuriseerde melkkefir kregen, of die het zonder beide moesten stellen. Hieruit concluderen de onderzoekers dat het verhitten van melk vóór het fermentatieproces de beschermende werking van kefir vermindert.
De nadelen van pasteuriseren
Melkproducten worden verplicht gepasteuriseerd om schadelijke bacteriën te doden en de voedselveiligheid te waarborgen. Toch kiezen sommigen voor het drinken van rauwe melk, omdat zij menen dat dit veel gezonder is. Er zijn inderdaad aanwijzingen dat de hoeveelheid van sommige vitamines door het pasteuriseren met 10 – 20% kan afnemen (1, 2). In rauwe melk zitten meer levende melkzuurbacteriën, die een gunstige uitwerking kunnen hebben op de menselijke darmflora (3). Dit kan weer een gunstig effect hebben op het gemoed (4). Kinderen die op een boerderij opgroeien hebben minder last van allergieën en volgens sommige onderzoekers zou de reden hiervoor wel eens het drinken van verse rauwe melk kunnen zijn (5). Er zijn aanwijzingen dat deze positieve effecten verdwijnen zodra je melk verhit (6). Sommige onderzoeken zeggen zelfs dat het pasteuriseren van melk allergieën kan aanjagen (7).
Rauwe melk kan relatief veel schadelijke bacteriën bevatten wanneer een boer niet hygiënisch te werk gaat (8). Wanneer een boer schoon en zuiver werkt, is het risico op besmetting zeer laag (9). Omdat het vaak niet bekend is hoe de boer werkt, wordt alle melk verplicht gepasteuriseerd. Er is gelukkig een oplossing voor dit probleem: fermentatie. Het fermenteren verhoogt de zuurgraad dusdanig, dat schadelijke bacteriën geen kans meer krijgen (10). Om deze reden is rauwe melkkefir ideaal: je hebt de voordelen van rauwe melk en het fermentatieproces en tegelijk niet de nadelen van gepasteuriseerde zuivel. Kefir is al gezond, maar kefir op basis van rauwe melk gaat nog een stap verder.
Veel mensen trappen nog steeds in de marketing van de ‘probiotische’ Yakult-drankjes, die slechts één bacteriesoort bevatten, aangevuld met heel veel suiker in de vorm van glucose-fructosesiroop, suiker en maltodextrine. Oerkefir op basis van rauwe melk is bij de meeste natuurwinkels in Nederland goed verkrijgbaar.
Het originele onderzoek vind je hier: Baars T, Esch B van, Ooijen L van, et al. Raw milk kefir: microbiota, bioactive peptides, and immune modulation. Food Funct. 2023;14(3):1648-1661.