Rooibosthee wint aan populariteit als lekkere en gezonde drank. In Zuid-Afrika wordt het al eeuwen gedronken, maar inmiddels drinken ook veel mensen uit andere delen van de wereld het graag. Het is een smakelijk, cafeïnevrij alternatief voor zwarte en groene thee. Bovendien heeft deze thee volgens de liefhebbers ervan ook krachtige gezondheidsvoordelen. Er wordt vaak gesuggereerd dat de antioxidanten die erin voorkomen een beschermende werking hebben tegen kanker, hartziektes en beroertes. Maar hoeveel van deze gezondheidsclaims kloppen ook echt? In dit artikel wordt uitgelegd wat rooibosthee is, wat de vijf voornaamste voordelen ervan zijn en welke mogelijke bijwerkingen het kan hebben.
Wat is rooibosthee?
Rooibosthee staat ook wel bekend als rode thee. Het wordt gemaakt met de bladeren van een struik genaamd Aspalathus linearis, die wordt gekweekt aan de westkust van Zuid-Afrika (1). Deze thee wordt eerder beschouwd als kruidenthee dan als gewone thee. Traditionele rooibos wordt gemaakt door de bladeren te fermenteren, waardoor de roodbruine kleur ontstaat. Groene rooibos is ook verkrijgbaar, die is niet gefermenteerd. Het is meestal duurder en smaakt wat grasachtiger dan de traditionele versie van de thee (2). Een extra pluspunt van de groene variant is dat er meer antioxidanten inzitten, vergeleken met de traditionele rode variant (3). Rooibosthee wordt meestal op dezelfde manier als zwarte thee gebruikt. Sommige mensen doen er melk en suiker in naar smaak. Sinds kort zijn in sommige landen ook ijsthee, espresso, latte en cappuccino van rooibos op de markt. In tegenstelling tot wat weleens wordt beweerd, is rooibos geen goede bron van vitamines of mineralen, behalve dat het koper en fluoride bevat (4). Er zitten echter wel veel krachtige antioxidanten in, die enkele gezondheidsvoordelen kunnen bieden.
Kortom: Rooibosthee is een traditionele drank gemaakt uit de bladeren van een struik uit Zuid-Afrika. Het wordt op dezelfde manier gebruikt als zwarte thee en het bevat veel antioxidanten.
1. Extra voordelen ten opzichte van zwarte en groene thee
Cafeïne is een natuurlijke stimulerende stof die in zowel zwarte als groene thee voorkomt. Het is meestal veilig om een bescheiden hoeveelheid cafeïne binnen te krijgen. Het kan zelfs een positief effect hebben op je prestaties, je concentratievermogen en je humeur (5). Overmatige consumptie ervan hangt echter samen met hartkloppingen, toename van onrust- en angstgevoelens, slaapproblemen en hoofdpijn (5). Daarom kiezen sommige mensen ervoor om geen of weinig cafeïnebevattende dranken te nemen. Omdat rooibos van nature cafeïnevrij is, is het een prima alternatief voor zwarte of groene thee (6). Een ander voordeel is dat er weinig tannine inzit, vergeleken met gewone zwarte of groene thee. Tannines zijn natuurlijke stoffen die in groene en zwarte thee worden gevonden. Ze hebben vaak een slechte reputatie omdat ze de opname van bepaalde voedingsstoffen, zoals ijzer, tegenwerken. Tot slot bevat rode rooibos, in tegenstelling tot zwarte en in mindere mate ook groene thee, geen oxaalzuur. Het consumeren van veel oxaalzuur kan het risico op nierstenen verhogen. Dat betekent dat de thee een goede keuze is voor mensen met nierproblemen.
Kortom: Vergeleken met gewone zwarte of groene thee, is het voordeel dat rooibos cafeïnevrij is, minder tannine bevat en minder oxaalzuur.
2. Het zit vol met antioxidanten, die goed kunnen zijn voor de gezondheid
Dat de populariteit van rooibos is toegenomen komt gedeeltelijk door het hoge gehalte aan antioxidanten, waaronder aspalathine en quercetine (7, 8). Ze kunnen de lichaamscellen beschermen tegen schade door vrije radicalen. Op den duur kunnen deze effecten ervoor zorgen dat het risico op ziektes zoals hartaandoeningen en kanker afneemt (9). Er is enig bewijs dat rooibos kan zorgen voor een toename van antioxidanten in het lichaam. Maar de gerapporteerde toename is steeds klein en duurt niet zo lang. Een onderzoek met 15 mensen wees uit dat de stijging van antioxidanten in het bloed 2,9% bedroeg als de deelnemers de rode rooibos dronken en met 6,6% als ze de groene soort dronken. Deze toename hield stand tot vijf uur nadat de deelnemers 500 ml thee gedronken hadden die gezet was met 750 mg rooibosthee (10). Uit een andere studie met 12 gezonde mannen bleek echter dat rooibosthee geen effect had op het antioxidantengehalte in het bloed, vergeleken met gewone thee (11). Dit kan liggen aan het feit dat antioxidanten in de thee misschien niet of niet efficiënt kunnen worden opgenomen door het lichaam (11, 12).
Kortom: Rooibosthee zit vol met gezondheidsbevorderende antioxidanten, die echter niet altijd goed opgenomen en gebruikt kunnen worden in het lichaam.
3. Rooibosthee kan gunstig zijn voor mensen met verhoogd risico op hartaandoeningen
Antioxidanten in de thee zijn in verband gebracht met hartgezondheid (13). Dit kan op verschillende manieren in zijn werk gaan (14). Ten eerste kan rooibosthee drinken goed zijn voor de bloeddruk, doordat het angiotensine-converterend enzym (ACE) wordt onderdrukt (15). ACE verhoogt indirect de bloeddruk, doordat het zorgt voor het samentrekken van de bloedvaten. Een studie met 17 deelnemers wees uit dat het drinken van rooibosthee ertoe leidde dat de ACE-activiteit 30 tot 60 minuten na inname werd geremd. Dit vertaalt zich echter niet in enige verandering in bloeddruk. Er is meer bewijs te vinden voor de stelling dat rooibos de cholesterolwaarde kan verbeteren. Een studie onder 40 mannen en vrouwen met overgewicht en met een verhoogd risico op hartziektes wees uit, dat zes weken lang dagelijks zes kopjes rooibosthee drinken, tot een afname van LDL-cholesterol leidde, dat bekend staat als ‘slecht’ cholesterol. Er was ook een samenhang met een kleine toename in HDL, ofwel ‘goed’ cholesterol (16). Hetzelfde effect werd echter niet gezien bij gezonde mensen. Gezonde cholesterolwaardes kunnen extra bescherming bieden tegen verschillende hartaandoeningen, waaronder hartaanvallen en beroertes.
Kortom: Rooibosthee kan de hartgezondheid ten goede komen doordat het de bloeddruk positief beïnvloedt. Het kan ook ‘slecht’ cholesterol verlagen en ‘goed’ cholesterol verhogen bij mensen die geen verhoogd risico lopen op hartaandoeningen.
4. Bepaalde antioxidanten in rooibosthee zouden risico op kanker verlagen
Uit laboratoriumstudies blijkt dat de antioxidanten quercetine en luteoline, die in rooibosthee gevonden worden, kankercellen kunnen doden en tumorgroei kunnen voorkomen (17, 18). De hoeveelheid quercetine in een kopje rooibos is echter maar een klein percentage van de totale hoeveelheid antioxidanten die erin zit. Het is daarom niet duidelijk of rooibos genoeg van deze twee antioxidanten bevat, en of ze wel efficiënt genoeg worden opgenomen in het lichaam om gunstige effecten te kunnen hebben. Er moet onderzoek onder mensen worden verricht om sterkere bewijzen te vinden voor de stelling dat rooibosthee tumorgroei kan tegengaan.
Kortom: Bepaalde antioxidanten in rooibosthee blijken kankercellen te doden en tumorgroei tegen te gaan. Er is echter geen onderzoek onder mensen gedaan dat dit kan bevestigen.
5. Stoffen in rooibosthee zouden goed zijn voor mensen met diabetes 2
Rooibosthee is een van de weinige bekende natuurlijke bronnen van de antioxidant aspalathine. Volgens dierstudies zou aspalathine een anti-diabetisch effect hebben (19). Uit een studie met muizen die diabetes 2 hadden bleek dat aspalathine helpt om het bloedsuikerniveau in balans te houden en insulineresistentie te verminderen. Dit is veelbelovend nieuws voor mensen met diabetes 2 of degenen die risico lopen om het te krijgen. Er is echter ook hier weer meer onderzoek nodig onder mensen om dit gunstige effect te kunnen bevestigen.
Kortom: Uit dierstudies blijkt dat specifieke antioxidanten in rooibos wellicht zouden kunnen helpen bij het in evenwicht houden van het bloedsuikergehalte en dat ze insulineresistentie kunnen verbeteren. Er is echter meer onderzoek nodig bij mensen.
Hoe zit het met andere mogelijke voordelen?
Er bestaat een heel scala aan gezondheidsclaims over rooibos, maar bij veel daarvan ontbreekt het bewijs dat de beweringen ondersteunt:
- Botgezondheid: Het bewijs voor een verbeterde botgezondheid door rooibos is zwak. Bovendien zijn er maar weinig studies die specifiek gericht zijn op rooibosthee (21).
- Verbeterde spijsvertering: De thee wordt vaak aanbevolen als manier om spijsverteringsproblemen aan te pakken, maar het bewijs hiervoor is zwak.
- Andere claims: Hoewel sommige mensen wel verbeteringen melden, is er geen sterk bewijs dat het kan helpen bij slaapproblemen, allergieën, hoofdpijn of buikpijn.
Natuurlijk betekent het gebrek aan bewijs niet dat de beweringen niet kloppen. Het kan best waar zijn, het is alleen nog niet onderzocht.
Kortom: Er is momenteel geen sterk bewijs dat rooibosthee de botgezondheid, spijsvertering, slaap, allergieën, hoofdpijn of buikpijn verbetert.
Zijn er ook negatieve effecten?
Deze thee is in zijn algemeenheid heel veilig. Maar hoewel negatieve bijwerkingen dus zeldzaam zijn, kunnen er wel een paar genoemd worden. Uit een casestudie kwam naar voren dat dagelijks grote hoeveelheden rooibosthee drinken in verband stond met een verhoging van leverenzymen, wat vaak duidt op leverproblemen. Dit betrof echter maar één complexe casus (22). Bepaalde stoffen in de thee blijken een oestrogene werking te hebben, wat betekent dat zij de productie van het vrouwelijke hormoon oestrogeen kunnen stimuleren (23). Daarom beweren sommige bronnen dat mensen met een hormoongevoelige aandoening, zoals borstkanker, misschien beter dit soort thee kunnen vermijden. Het effect is echter erg klein en het is waarschijnlijk dat je enorme hoeveelheden zou moeten drinken voordat er enig effect zou optreden.
Conclusie
Rooibosthee is een gezonde en lekkere drank. Het is cafeïnevrij, bevat weinig tannine en is rijk aan antioxidanten. Hoewel het klopt dat de antioxidanten een aantal gezondheidsvoordelen kunnen bieden, zijn beweringen over de gezondheid van de thee vaak gestoeld op anekdotisch bewijs en niet op wetenschappelijk bewijs. Het is nog niet duidelijk of de gunstige effecten van rooibosthee die in laboratorium- en dierstudies worden gehaald, ook echt van toepassing kunnen zijn op mensen.
(Met toestemming vertaald)
