De afgelopen week ben ik 40 geworden. Uit studies heb ik begrepen dat je tot je 40e bulletproof bent, maar dat het herstelvermogen van het lichaam daarna terugloopt. Hierdoor wordt het des te belangrijker om goed voor jezelf te zorgen. Eén van de hulpmiddelen die mij een steuntje in de rug geeft, is mijn smartwatch.
Hulp bij het sporten
Mijn ‘slimme horloge’ heb ik jaren geleden aangeschaft om mijn sportprestaties bij te kunnen houden. Ik mag graag lange stukken fietsen en vind het leuk om de routes dan achteraf terug te kunnen bekijken. Maar het bijhouden van de locatie bleek niet het enige dat dit apparaatje kan. Het kan ook de hartslag en je fitheid in de vorm van VO2max meten. Deze laatste geeft aan hoeveel zuurstof je lichaam kan gebruiken bij cardiovasculaire inspanningen en is een indicator van je conditie. Hierdoor word ik verder aangespoord om mijn conditie te verbeteren. Ook kan het horloge aangeven wanneer je weer bent hersteld van een training.
Inzicht in je slaap
Mijn horloge houdt ook alles rond mijn slaappatroon bij. Hoe laat ik gemiddeld ga slapen, hoe lang ik wakker lig en wanneer ik weer opsta. Ook de diepte van mijn slaap wordt gemeten. Na enkele weken krijg ik goed inzicht in mijn slaappatronen en de slaapkwaliteit. Wanneer ik wat later op de dag een kopje koffie drink, dan zie ik meteen mijn slaapkwaliteit achteruit hollen. Het genieten van een biertje of wijntje wordt ook bestraft, want de volgende dag zie ik dat mijn diepe slaap hierdoor sterk is afgenomen.
Stappenteller
Het wordt ook duidelijk hoeveel stappen je per dag zet. Veel onderzoekers raden aan om dagelijks 10.000 stappen te zetten. Ik zit regelmatig achter de computer om mailtjes te beantwoorden, artikelen te schrijven of studies te lezen. Dan is het best een uitdaging om dagelijks aan voldoende stappen te komen. Mijn smartwatch waarschuwt mij tussentijds, waardoor ik er sneller op uittrek en een extra wandeling inlas. Hierdoor zit het met mijn stappen en lichamelijke activiteit vrijwel altijd helemaal goed.
HRV
Ik wil in de toekomst nog eens een hele nieuwsbrief aan HRV wijden, maar in het kort komt het hierop neer: HRV staat voor Heart Rate Variability, oftewel de variatie in je hartslag. Veel variatie in de tijd tussen je hartslagen is een indicatie dat je hart flexibel en ontspannen is (1). Als je hart als een robot gelijkmatig klopt, is er volgens veel onderzoeken meestal veel stress, waardoor ziektes als depressie, mentale klachten en hartproblemen op de loer liggen (2, 3, 4, 5). Het laat zien hoe hoog je stressniveau is, of je lichaam in de vecht- of vluchtstand staat (6). Voor de kenners: het geeft inzicht in of je parasympathisch of sympathisch zenuwstelsel aan het roer is. Ten tijde van rust en herstel hoort de ontspannende parasympathicus actief te zijn. Op mijn horloge zie ik het effect van een massage, de sauna, vakantie, knuffelen of een wandeling direct terug in de vorm van een hogere HRV. Hoe hoger de HRV, hoe beter. Een glas alcohol, koffie, de file of het nieuws over de oorlog zorgen weer aantoonbaar voor een lage HRV. Gelukkig zie ik de HRV weer toenemen door het nemen van magnesiumcitraat, dus daarom heb ik deze altijd paraat staan.
Andere functies
Veel smartwatches kunnen ook bijhouden aan hoeveel decibellen je blootgesteld bent en of dit wel gezond was voor je oren. Wij konden zo vaststellen dat de kerkklok aan de overkant te hard stond en dat de nieuwe droger een stuk stiller is. Een andere leuke functie die nieuwere slimme horloges bieden, is het meten van de zuurstofsaturatie. Zo kun je zien hoeveel zuurstof er in je bloed zit. Dit kan bij bijvoorbeeld coronapatiënten in korte tijd ongemerkt sterk teruglopen. Verder meten de apparaatjes de dagelijks verbruikte energie in calorieën en ondersteunen ze met het doen van ademhalingsoefeningen. Op dit moment wordt er gewerkt aan horloges die ook doorlopend het bloedsuikergehalte aan de hand van zweet kunnen meten. Ik ben benieuwd of het de fabrikanten lukt om de betrouwbaarheid van deze functie te waarborgen.
Wat zegt de wetenschap?
Volgens een recente studie kan een smartwatch daadwerkelijk bijdragen aan het verhogen van de lichamelijke activiteit en daarmee de gezondheid ondersteunen (7). In sommige gevallen kan het apparaat zelfs levens redden door te waarschuwen dat er een hartaanval op komst is (8). Al meermaals zijn er levens gered door op tijd een niet-opgemerkt hartprobleem aan het licht te brengen (9, 10, 11, 12, 13). De betrouwbaarheid laat bij sommige (goedkope) modellen te wensen over en de techniek heeft nog ruimte voor verbetering in de toekomst (14). Het bijhouden van de slaap kan voor zowel gezonde mensen als mensen met een aandoening ondersteunend werken (15, 16, 17). Een verkennende studie kon beginnende Parkinson via slaapanalyse met een smartwatch opsporen (18). Een uitgebreide studie stelde vast dat slimme horloges de slaapkwaliteit en leefstijl positief kunnen beïnvloeden, maar dat de meetgegevens voor sommigen ook overweldigend kunnen zijn (19). Een andere recente studie stelde vast dat fitnesstrackers hun dragers stimuleren om dagelijks tot 40 minuten meer te bewegen. Dit nieuwe grote onderzoek, waarbij meer dan 160.000 mensen betrokken waren, bracht aan het licht dat degenen die fitnesstrackers droegen tot 40 minuten per dag meer liepen, dat zich vertaalt naar 1800 extra stappen. Dit resulteerde weer in een gemiddeld gewichtsverlies van bijna 1 kilo over 5 maanden. Daarbij zijn er aanwijzingen dat fitnesstrackers de bloeddruk en het cholesterolgehalte kunnen helpen verlagen bij mensen met cardiovasculaire aandoeningen.
Straling en de smartwatch
Door gezondheidsfanaten ben ik vaak op het gevaar van straling uit smartwatches gewezen. Om de data op je mobiel of in de ‘cloud’ te kunnen bekijken, zal er toch draadloze communicatie moeten plaatsvinden. Ik gebruik zelf een Apple Watch en deze kan ik in vliegtuigmodus zetten. Gelukkig gaat dit apparaat ook in de vliegtuigstand gewoon door met meten en bijhouden. Met mijn stralingsmeters heb ik eens onderzocht of er in deze stand straling vrijkomt, wat gelukkig niet het geval bleek. Ik zet de horloge één keer per dag even kort uit de vliegtuigmodus om alle gegevens naar mijn telefoon te verzenden, om het daarna snel weer in te schakelen. Nu zijn er vele soorten smartwatches en bij sommige is het wel mogelijk om Wifi- of Bluetoothstraling uit te zetten, maar bij anderen weer niet. Check dus altijd vooraf goed of dit mogelijk is. Een bijkomend voordeel is dat de batterij vele malen langer meegaat in vliegtuigmodus.
Wordt niet obsessief
Het bijhouden van alle gegevens kan een obsessie worden, waardoor je in de kramp kan schieten. Dit is ook weer niet gezond. Voor mij werkt de smartwatch ondersteunend, maar is niet allesbepalend. De smartwatch is meer een steuntje in de rug die me bewust maakt van gewoontes en het stimuleert mij op een prettige manier om iets vroeger naar bed te gaan en iets vaker de wandelschoenen te pakken.
De keuze is reuze
Er zijn honderden verschillende soorten slimme horloges op de markt, met allemaal net weer andere voor- en nadelen. Mijn Apple Watch moet één keer per twee dagen opgeladen worden, maar een Garmin gaat weer weken mee. De Apple werkt vooral heerlijk als je al met Apple werkt. Een Samsung zal mogelijk weer fijner zijn als je een Samsung telefoon hebt. Voor liefhebbers van gezondheid is er ook de betaalbare Fitbit, maar deze biedt weer geen mogelijkheden om de straling uit te zetten helaas. Bij sommige Garmin types is dat wel weer mogelijk en bij de Samsung horloges ook. Andere gevestigde namen die je kunt overwegen zijn Polar, Fossil en Suntoo.
Slotwoord
Zoals je ziet, kan een smartwatch je gezondheid positief beïnvloeden. Mij helpt het in ieder geval wel om de wandelschoenen vaker aan te trekken, iets vroeger naar bed te gaan en op te passen met koffie en alcohol. Ook het inzicht in je stressniveau kan heel verhelderend zijn. Ik zou daarom niet meer zonder willen. Hopelijk heb ik je met deze nieuwsbrief wat meer inzicht gegeven in de voordelen. En je kunt natuurlijk ook altijd zonder een slim horloge door het leven. Meestal weet je wel of je te weinig beweegt en te veel koffiedrinkt. Bovendien: de rekening van het nachtbraken dient zich meestal onherroepelijk aan, daar heb je geen smartwatch voor nodig.