Het was mij ook opgevallen dat het zinnetje ‘Wist u dat de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid eigenlijk het minimum is’ in de reclame van Swisse onjuist is. Toch zijn veel mensen hiervan overtuigd, doordat fabrikanten deze mantra al jaren herhalen. Teun van de Keuken vindt dat het nu afgelopen moet zijn met deze leugens en diende een klacht in bij de Reclame Code Commissie.
De Reclame Code Commissie weigert de zaak echter in behandeling te nemen, omdat de reclame al is voorgelegd en goedgekeurd. Dit voorleggen gebeurt bij dezelfde instantie als waar je de klacht indient. De slager keurt zijn eigen vlees. De slager gaat niet zeggen dat ze het vlees niet goed hebben gekeurd. En dus staat Teun met lege handen. Het laatste woord is hier niet over gezegd, hij gaat dit aanvechten ‘tot het bittere eind’.
Wat is de ADH?
De Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) is beslist geen minimum. Het is een hoeveelheid die garandeert dat 98% van de bevolking voldoende heeft aan een bepaald nutriënt. Dit omdat als men de Gemiddelde behoefte (GB) zou adviseren, 50% van de bevolking een tekort zou ontwikkelen. Bij sommige stoffen is er nog geen ADH vastgesteld. In dat geval spreekt men over een Adequate inname (AI).
Verschil minimum, Gemiddelde behoefte (GB) en Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH):
Argumenten van supplementenverkopers:
‘Onze voeding is verarmd’
Verkopers van supplementen zeggen dat onze groente en fruit zo arm zijn, dat we de noodzakelijke nutriënten niet meer binnen kunnen krijgen via onze voeding. Dat is volstrekt onwaar. Het klopt dat de nutriënten met 5 – 40% zijn gedaald de afgelopen 50 jaar, maar dat is gemakkelijk op te vangen door meer groente en fruit eten (1). Het advies van 250 gram groente per dag is hier ook op afgestemd. Helaas haalt slechts 5% van Nederland deze hoeveelheid. Daar zit het ware probleem.
‘ADH is scheurbuikniveau’
Ook wordt vaak gezegd dat de ADH niet de optimale waardes vertegenwoordigt en dat het enkel is om gebreksziektes te voorkomen. Ook dit is niet juist. De Aanbevolen dagelijkse hoeveelheden worden wereldwijd door duizenden hooggekwalificeerde wetenschappers opgesteld (2, 3, 4). Ook de EU heeft een comité die adviezen uitbrengt (5). Dit advies is gebaseerd op honderden verschillende rapporten van getalenteerde vooruitstrevende wetenschappers.
Het is ook logisch dat we niet een AHD nodig hebben van 10.000 keer van een stof. Waarom zouden we 10.000 keer meer nodig hebben dan wat natuurlijke voeding ons biedt? Vroeger konden zeemannen scheurbuik voorkomen door een paar sinaasappels of een beetje zuurkool op reis mee te nemen. Zuurkool is heel lang houdbaar door het fermentatieproces en een ideale kandidaat om mee te nemen op de lange boottochten. Ons lichaam is extreem efficiënt en gebouwd om bestand te zijn tegen schaarste. Het kan uit weinig veel halen.
Om er even wat anekdotisch bewijs aan toe te voegen: mijn overgroot oma is met de Hollandse pot bijna 100 geworden. Mijn opa wordt volgend jaar 90 zonder supplementen. Dat allemaal in goede gezondheid. Dit zou volgens de verkopers van supplementen onmogelijk zijn als ik hen moet geloven.
Vaak wordt gedacht dat vitamines altijd veilig zijn en dat het principe ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ hier altijd voor opgaat. Dat is niet juist, daarom is er ook voor veel vitamines een ‘Aanvaardbare bovengrens’ vastgesteld.
Enkele voorbeelden van nutriënten waarbij een overdosis schadelijk kan zijn (er zijn er nog veel meer):
Vitamine A: deze vitamine is bij een teveel ronduit giftig (6, 7). Hypervitaminosis A kan zorgen voor symptomen zijn onder meer gebrek aan eetlust, verminderd gezichtsvermogen, hoofdpijn, misselijkheid, vermoeidheid, duizeligheid, spierpijn, oogafwijkingen, haarverlies en/of roodheid en schilferen van de huid (8).
Vitamine B6 (pyridoxine): ik krijg heel veel mail van mensen met extreem hoge bloedwaardes B6. Vaak nog vergezeld van neuropathische klachten. Dat vitamine B6 in de vorm van pyridoxine tot polyneuropathie kan leiden is inmiddels door wetenschappers vastgesteld (9, 10, 11, 12). De vorm Pyridoxaal-5-fosfaat (P5P) geeft doorgaans minder klachten.
Vitamine C: wanneer je hiervan meer dan 2000 mg per dag binnenkrijgt, kun je last krijgen van diarree en misselijkheid (13). Vitamine C stimuleert de opname van ijzer. Dit kan leiden tot een teveel aan ijzer (14, 15).
Vitamine D: meer dan 10.000 IE per dag voor langere tijd kan leiden tot vermoeidheid, vergeetachtigheid, misselijkheid, braken en onduidelijke spraak (16, 17). Te veel vitamine D innemen kan leiden tot extreem hoge calciumspiegels in het bloed, dat tot wel één jaar kan duren voor het weer normaal is (18, 19).
IJzer: ijzeroverschot komt vaak voor bij gebruik van suppletie (20, 21). Dit kan leiden tot hemochromatose. Het ijzer kan gaan stapelen in de organen en weefsels, waardoor op termijn klachten kunnen ontstaan zoals infecties, artritis, kanker, leverproblemen, diabetes en hartfalen (22, 23).
Omega 3: te veel omega 3 nemen kan je bloed te dun maken en zorgen voor bloedingen (24, 25). Levensgevaarlijk als je medicijnen slikt zoals bloedverdunners (26).
Betacaroteen: rokers die veel betacaroteen suppleren hebben een verhoogd risico op het ontstaan van longkanker (27).
Andere overwegingen
Onderzoekers maken daarbij melding dat een overmaat aan synthetische B-vitamines kunnen leiden tot het ontwikkelen van overgewicht (28). De dosering op supplementen klopt vaak niet, waardoor er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan (29, 30). Er zijn zelfs onderzoeken die nadelige effecten van een multivitaminepil hebben vastgesteld (31, 32).
Conclusie
Teun van de Keuken geef in het item aan geen expert te zijn op het gebied van vitamines en mineralen. Dat klopt. Zijn bewering dat er in Nederland geen vitaminetekorten bestaan is dan ook bewezen onjuist. Ouderen, veganisten, vegetariërs en zwangere vrouwen hebben zonder twijfel een verhoogde behoefte aan onder meer vitamine B12 en vitamine D (33, 34, 35, 36). Ook stress, toxines en medicijngebruik verhogen de behoefte aan vitamines en mineralen (37). In Nederland wordt het minste fruit gegeten van heel Europa. Ruim 70% van de producten in de supermarkt zijn sterk bewerkt en aan 50% is suiker toegevoegd (38). Daar ligt waarschijnlijk het werkelijke probleem. Vitamine D is wereldwijd de nummer 1 als het om tekorten bij mensen gaat (39). Zeker in de winter is dit in Nederland geen overbodige luxe. Vitamine B12 en omega 3 hebben veel Nederlanders ook tekort. Zo zie je maar, het leven is niet zwart-wit!
