Verbod op kleurstof E-171 (titaniumdioxide) nabij

De afgelopen maand heeft de Europese Commissie aangegeven het veelgebruikte E-nummer E-171, oftewel titaniumdioxide, uiteindelijk te willen verbieden als voedseladditief. Hiermee volgt deze instantie de conclusie van een rapport van de Europese voedselwaakhond EFSA. Titaniumdioxide wordt zowel aan ons voedsel als aan cosmetica toegevoegd. In dit artikel bespreken we wat het is, waarom het wordt gebruikt en wat de risico’s zijn.

Wat is titaniumdioxide?
Titaniumdioxide (TiO2) is een geurloos poeder dat het vermogen heeft om voedsel en cosmetica witter te laten lijken doordat het heel goed licht kan weerkaatsen. Het zit voornamelijk in witte producten zoals koffiecreamer, sauzen, spreads, gebak, ijs, snoep, zonnebrand en tandpasta (1). Ook in verf, plastic en papier wordt titaniumdioxide gebruikt als witmaker. Opvallend is dat titaniumdioxide ook regelmatig aan supplementen wordt toegevoegd, zelfs grote merken gebruiken het in hun preparaten. Ook farmaceuten voegen titaniumdioxide soms toe aan medicijnen. Maximaal 1% van een pil mag uit de stof bestaan, dus een tablet van 500mg mag 5 mg titaniumdioxide bevatten.

Mogelijke bijwerkingen van titaniumdioxide:

De stof valt onder de inactieve toevoegingen; het zou daarom geen werking mogen hebben in het lichaam. Toch is dat volgens sommige onderzoeken wel het geval.

Mogelijk kankerverwekkend – de International Agency for Research on Cancer (IARC), een afdeling van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, geeft aan dat studies bij dieren aantonen dat titaniumdioxide kanker kan aanjagen wanneer het wordt ingeademd of in grote hoeveelheden wordt ingenomen (2, 3, 4). Deze organisatie zegt dat dit niet voldoende op mensen is getest en dat het daarom ook bij ons mogelijk kankerverwekkend is.

Kan voor ontstekingen in de darmen zorgen – een studie bij muizen wees uit dat de dunne darm ontstoken raakte na blootstelling aan titaniumdioxide (5). Hoewel de dosering vrij hoog was, is het toch een indicatie dat deze stof de gezondheid nadelig kan beïnvloeden.

Kan ophopen in het lichaam – bij ratten is vastgesteld dat titaniumdioxide zich in organen zoals de milt, lever, nieren en longen kan ophopen (6). De EFSA meldde in 2019 al dat 0,01% van de stof geabsorbeerd wordt via immuuncellen van het darmgeassocieerde lymfoïde weefsel (het ‘eigen’ immuunsysteem van de darm) en zich zo naar onze organen kan verplaatsen (7).

DNA-schade – volgens reageerbuis- en dierstudies blijkt titaniumdioxide te kunnen zorgen voor DNA-schade en celdood (8, 9, 10, 11). De onderzoekers noemen de stof toxisch voor lichaamscellen (12).

Hoewel de bovenstaande studies vaak zijn uitgevoerd met vrij hoge doseringen, kan volgens de EFSA niet met zekerheid worden gesteld dat de stof in lagere doseringen veilig is voor mensen.

Het doel van titaniumdioxide in voeding zit er louter en alleen in om een product witter te laten lijken, maar wat maakt het nu uit of een supplement of tandpasta gewoon wit is of heel wit. Het is toch ongelofelijk dat we een groot risico nemen voor een klein verschil in kleur.

Titaniumdioxide in zonnebrandcrèmes
Vanwege de sterk licht-weerkaatsende eigenschappen van titaniumdioxide, wordt ook voorkomen dat de huid wordt blootgesteld aan schadelijke UV-straling. Hierdoor wordt het vaak toegepast in zonnebrand en voor deze toepassing is het dus ook wel geschikt (13). Maar de ene vorm is de andere niet…

Nanodeeltjes
Titaniumdioxide is een natuurlijk element dat in onze aardkorst wordt gevonden (14). Hoewel je het dus beter niet inwendig kunt gebruiken, lijkt het uitwendig op de huid veilig. Het molecuul is te groot om opgenomen te worden in de huid, maar dat verandert mogelijk wanneer er titaniumdioxide wordt gebruikt in nanovorm (15, 16). Nanodeeltjes zijn extreem klein, ze kunnen 1000 keer kleiner zijn dan een menselijke haar. Onderzoekers zetten echter vraagtekens bij het gebruik van nanodeeltjes (17, 18). Daarbij zijn nanodeeltjes waarschijnlijk ook schadelijk voor het zeeleven, zoals de koraalriffen (19). Koop nooit vloeibare zonnebrandsprays, omdat het titaniumdioxide dan ingeademd kan worden (20). Titaniumdioxide is fotosensitief, waardoor het de productie van vrije radicalen kan stimuleren. Om dat te voorkomen, wordt titaniumdioxide in nanovorm vaak ingepakt in silicium of aluminium, waardoor de celschade vermindert, terwijl het tegelijkertijd wel kan beschermen tegen de zon (21). Zeker als deze ingepakte, ‘coated’ vorm in een lippenbalsem zit, kan het gemakkelijk in het lichaam komen en z’n weg naar onze organen vinden. Ga dus bij zonnebrandcrèmes op zoek naar non-nano zinkoxide en/of titaniumdioxide. Meestal herken je de niet-nano versies aan de vermelding “minerale zonnefilters” op de verpakking. Vermijd in ieder geval te allen tijde de chemische zonnebrandcrèmes; onderzoek heeft aangetoond dat de chemische stoffen via de huid in de bloedbaan terecht kunnen komen (22).

Kinderen
Titaniumdioxide zit in veel snoep die kinderen regelmatig eten, denk aan kauwgom en ijs bijvoorbeeld. Als de stof dan ook al in een zonnebrandspray en tandpasta zit, dan kan de stof steeds meer gaan ophopen (23, 24).

E-nummers toch niet zo veilig?
Het voedingscentrum meldt dat E-nummers goed zijn onderzocht en helemaal veilig zijn (25). Nieuwe wetenschappelijke informatie heeft aan het licht gebracht dat dit niet geldt voor E-171, titaniumdioxide. Jarenlang werd beweerd dat het volledig veilig was, terwijl dat dus helemaal niet bewezen was. De vraag is dus hoe veilig de andere E-nummers nu werkelijk zijn.

Wanneer een product vele E-nummers bevat, is dat een indicatie dat het sterk is bewerkt. De vraag is van welke E-nummers in de toekomst de schadelijkheid nog meer aan het licht gaat komen. Om elk risico uit te sluiten, kun je maar beter kiezen voor producten met zo min mogelijk E-nummers. Better safe than sorry!

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.