De afgelopen week ging in het nieuws rond dat María Branyas Morera, de op acht na oudste persoon ooit, op 117-jarige leeftijd is overleden. Volgens Guinness World Records is de in Amerika geboren Spaanse vredig in haar slaap heengegaan. Ondanks gehoor- en mobiliteitsproblemen had ze geen grote gezondheidskwalen. Er is haar een aantal keren gevraagd naar haar ‘geheimen’ waardoor ze zo gezond oud is geworden. In dit artikel bespreken we haar inzichten en lessen. Ook kijken we naar de vijf meest voorkomende spijtbetuigingen die verpleegkundige Bronnie Ware bij stervenden observeerde.
Mevrouw Morera heeft een opmerkelijk lang leven geleid. Ze is in 1907 geboren in San Francisco en verhuisde op 7-jarige leeftijd naar Spanje. In haar lange leven heeft ze twee wereldoorlogen, de Spaanse Burgeroorlog en twee pandemieën meegemaakt. Op 113-jarige leeftijd liep ze COVID-19 op, maar herstelde snel na milde symptomen. Een leuk weetje is dat ze in haar leven ook Nederland heeft bezocht. Kort voor haar dood had ze al een voorgevoel en zei dat haar leven spoedig tot een einde zou komen.
Ze schreef haar exceptioneel lange leven toe aan verschillende factoren. Orde, rust, hechte familiebanden, contact met de natuur en emotionele stabiliteit waren volgens haar de sleutels. Ze benadrukte ook het belang van een positieve instelling, het vermijden van zorgen en het wegblijven van negatieve mensen. Daarnaast geloofde ze dat ook geluk en goede genetica een rol speelden in haar hoge leeftijd. In interviews vertelde ze dat het vermijden van spijt ook een belangrijk onderdeel was om tot het einde voldoening te vinden in het leven.
De top 5 spijtbetuigingen op het sterfbed
Niet iedereen sterft zoals mevrouw Branyas zonder spijt, want veel mensen blijken aan het einde van hun leven vaak spijt te hebben van bepaalde keuzes. Bronnie Ware, een verpleegkundige die werkte in de palliatieve zorg, zag dit bij haar eigen stervende patiënten. Om anderen te behoeden voor sterfbedspijt schreef ze een boek over de levenswijsheid van deze patiënten. Ze ontdekte dat vijf spijtbetuigingen het meest voorkwamen:
- Ik zou willen dat ik de moed had gehad om een leven te leiden dat trouw was aan mezelf, niet aan de verwachtingen van anderen: Veel mensen realiseren zich pas te laat dat ze hun eigen dromen en verlangens opzij hebben gezet om aan de verwachtingen van anderen te voldoen. Dit kan leiden tot een gevoel van onvervuldheid en gemiste kansen.
- Ik zou willen dat ik niet zo hard had gewerkt: Hoewel hard werken vaak wordt gezien als een deugd, komt het op het sterfbed vaak naar voren dat mensen te veel tijd hebben besteed aan hun werk en te weinig aan hun persoonlijke leven en dierbaren. Dit kan leiden tot spijt over gemiste momenten met familie en vrienden.
- Ik zou willen dat ik de moed had gehad om mijn gevoelens te uiten: Veel mensen houden hun ware gevoelens voor zichzelf uit angst voor afwijzing of conflicten. Op hun sterfbed realiseren ze zich dat het uiten van hun emoties en het delen van hun innerlijke wereld hen zou hebben geholpen om eerlijker en authentieker te leven.
- Ik zou willen dat ik contact had gehouden met mijn vrienden: Het onderhouden van vriendschappen kan moeilijk zijn in de drukte van het dagelijks leven, maar op het sterfbed komt de waarde van deze relaties naar voren. Mensen voelen vaak spijt dat ze niet actiever hebben geprobeerd om hun vriendschappen te onderhouden.
- Ik zou willen dat ik mezelf had toegestaan gelukkiger te zijn: Veel mensen beseffen te laat dat geluk een keuze is en dat ze zichzelf te veel hebben laten beperken door angst, onzekerheid of vastgeroeste gewoonten. Het spijt hen dat ze niet meer hebben genoten van de kleine dingen in het leven en niet meer hebben geprobeerd om hun geluk te vinden.
Neem de tijd voor wat écht belangrijk is, voordat het te laat is. Vraag jezelf af wat je anders zou doen als je wist dat je nog maar kort te leven had. Sta stil bij je eigen keuzes en reflecteer regelmatig op je leven om ervoor te zorgen dat je zo leeft dat je later geen spijt zult krijgen.
Doe wat je graag wil doen en neem je gezondheid serieus
Een wetenschappelijk onderzoek onder ouderen laat zien dat zij vooral spijt hebben van de dingen die ze niet hebben gedaan in en meestal niet van wat ze wel hebben gedaan. Daarnaast hebben veel ouderen er spijt van dat ze in hun jonge jaren onvoldoende oog hebben gehad voor hun gezondheid. Dit inzicht komt meestal voort uit de confrontatie met gezondheidsproblemen op latere leeftijd door een ongezonde leefstijl op jongere leeftijd.
Wel inspireren, niet bekeren
Ik realiseer mij dat de bovenstaande lessen achteraf makkelijker gezegd zijn dan eerder gedaan. Mijn mantra is al meer dan 10 jaar om mensen niet de les te lezen en ze te willen bekeren tot het gezondheidsevangelie. In plaats daarvan laat ik mensen hun eigen leven leiden en probeer ik ze te inspireren door het goede voorbeeld te geven. Helaas liep dit laatst anders. We waren op bezoek bij een goede bekende en tot mijn verbazing bleek zijn buik in korte tijd enorm gegroeid te zijn. Met de beste bedoelingen wees ik op de gevaren van overgewicht en hoe moeilijk het is om hier weer vanaf te komen, want als vetcellen eenmaal zijn aangemaakt, verdwijnen ze nooit meer (ze kunnen wel in grootte afnemen). Mijn opmerking viel verkeerd en de stemming sloeg om. Het was aan dovemansoren gericht en ik had mijn lesje geleerd: geen ongevraagde adviezen geven. Dat neemt niet weg dat we voor onszelf lering kunnen trekken uit de bovenstaande lessen van stervende mensen. Het leven is eindig. Leef je eigen leven en zorg dat je de beste versie van jezelf wordt, zonder anderen iets op te dringen. Het omgekeerde is ook waar, vergelijk jezelf niet met anderen. Vergelijk jezelf alleen met jezelf. Om met de woorden van Steve Jobs af te sluiten:
Je tijd is beperkt, dus verspil hem niet door het leven van iemand anders te leiden. Laat je niet vangen door dogma – wat betekent dat je leeft met de resultaten van andermans denken.
Probeer anderen niet te veranderen, maar inspireer hen door zelf het goede voorbeeld te geven. Blijf trouw aan je eigen pad en laat anderen hun eigen weg vinden, zonder hen te dwingen dezelfde keuzes te maken. Uiteindelijk gaat het erom dat je je eigen leven leidt, in lijn met je eigen waarden en doelen, en dat je het beste uit jezelf haalt.
