De acute pijn in het hoofd na het nuttigen van iets kouds, wordt ook wel brain freeze of ijshoofdpijn genoemd. De hoofdpijn komt plots op en verdwijnt daarna meestal weer snel. Vaak treedt het verschijnsel op na het snel eten van ijs of het drinken van iets wat erg koud is. IJshoofdpijn is niets om je zorgen over te maken en gaat binnen enkele seconden of hooguit enkele minuten weer over. In dit artikelen leggen we je uit wat de oorzaak is en zetten we uiteen wat je eraan kan doen.
Wat is een brain freeze?
Brain freeze staat ook bekend als koudeprikkelhoofdpijn, ijshoofdpijn, of sphenopalatine-ganglioneuralgie. Dit is een tijdelijke hoofdpijn die vaak wordt veroorzaakt door het nuttigen van veel ijs, frisdrank of andere koude dranken. De ‘bevriezing’ van je hersenen wordt veroorzaakt door extreem koude stoffen die het bovenste gehemelte (dak) van de mond raken. Dit gebeurt meestal wanneer iemand bij warm weer in korte tijd veel koud voedsel consumeert. Het kan ook optreden bij een duik in koud water met een onbedekt hoofd of het nemen van een ijsdouche. Een brain freeze is niet alleen voorbehouden aan mensen, ook sommige dieren kunnen vergelijkbaar reageren op koude prikkels.
Wat is de oorzaak? Hoe ontstaat brain freeze?
De oorzaak is lange tijd onbekend gebleven, tot dat wetenschappers er via een studie in 2012 achter zijn gekomen wat het werkingsmechanisme is. Door het koude voedsel daalt de temperatuur van het gehemelte in korte tijd en als reactie hierop komt je lichaam in actie om het aangedane gebied weer op te warmen. De bloedvaten in het hoofd verwijden zich om meer bloed in het gebied te laten, zodat het weer kan opwarmen. Deze plotselinge verandering in de grootte van de bloedvaten veroorzaakt pijn. De miljarden neuronen in de hersenen kunnen in werkelijkheid geen pijn voelen. Receptoren in het hersenvlies, waar de twee slagaders samenkomen, kunnen echter het effect van de bevriezing van de hersenen oppikken. Als de kou toeslaat, doet dat deze slagaders uitzetten en samentrekken, wat de hersenen als pijn interpreteren. De tijdelijke verhoogde bloedstroom is een beschermingsmechanisme van het brein om zich tegen plotselinge kou te beschermen.
Wat ontdekte de onderzoekers?
In de studie werden 13 vrijwilligers onderzocht, terwijl ze koud water door een rietje dronken en aangaven wanneer er ijshoofdpijn op kwam zetten en wanneer de pijn afnam. De onderzoekers controleerden de bloedstroom naar hun hersenen en ontdekten dat de bloedstroom naar de frontale kwab van de hersenen via de voorste cerebrale slagader toenam, waardoor de slagader groter werd en de druk binnen de schedel toenam. Toen de pijn afnam, vernauwde de slagader zich.
Wat kun je tegen brain freeze doen?
Als je plots ijshoofdpijn ervaart, dan is het eerste wat je moet doen het stoppen met eten of drinken van iets kouds. Dan kun je proberen om de temperatuur van je mond en keel weer normaal te krijgen door je tong of duim tegen het dak van je mond te drukken, waardoor de temperatuur van je gehemelte weer stijgt. Maar als dat niet helpt, bijvoorbeeld omdat je tong ook erg koud is, kun je overwegen om iets warms te drinken. Ook water op kamertemperatuur kan verlichting geven.
Hoe voorkom je een brain freeze?
Het ligt misschien voor de hand, maar vermijd ijskoud eten en drinken als je gevoelig bent voor brain freeze. Mocht je wel iets kouds nuttigen, doe dit dan langzaam. Hierdoor krijgt je lichaam meer de tijd om zich aan te passen aan het koude voedsel. Ook is het slim om bij koude lucht jezelf hiertegen te beschermen, dat kan bijvoorbeeld met een sjaal of gezichtsmasker.
Link met hoofdpijn en migraine
De bevindingen uit moderne studies kunnen uiteindelijk leiden tot nieuwe behandelingen voor andere vormen van hoofdpijn, want migrainepatiënten blijken vaker last te hebben van brain freeze dan mensen die deze aandoening niet hebben. Onderzoekers vermoeden dat brain freeze en andere soorten hoofdpijn beiden ontstaan door plaatselijke veranderingen in de doorbloeding van de hersenen. Andere onderzoekers denken dat migraine in eerste instantie veroorzaakt wordt door een verstoring in de zenuwen en in tweede instantie pas door bloedvatveranderingen. Deze veranderingen zijn dus een gevolg en niet de oorzaak.
Bronnen:
- Blatt MM, Falvo M, Jasien J, Deegan B, Laighin GÓ, Serrador J. Cerebral vascular blood flow changes during ‘brain freeze.’ FASEB j. 2012;26(S1).
- Kaczorowski, M. (2002). Ice cream evoked headaches (ICE-H) study: randomised trial of accelerated versus cautious ice cream eating regimen. BMJ, 325(7378), 1445-1446.
- Zierz, A. M., Mehl, T., Kraya, T., Wienke, A., & Zierz, S. (2016, April). Ice cream headache in students and family history of headache: a cross-sectional epidemiological study [Abstract]. Journal of neurology, 263(6), 1106-1110
- Why does ice cream cause brain freeze? University of Illinois. Joseph Nordqvist. Medical News Today
- Cold-stimulus headache. In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Retrieved 11:48, (2022, April 14).
- Neuroscientists explain how the sensation of brain freeze works. May 22, 2013. ScienceDaily
