Een tijdje geleden heb ik besloten om minder koffie te gaan drinken en thee een kans te geven. Ik ben nooit dol geweest op thee, ik vond het maar water met een slap smaakje. Inmiddels denk ik daar anders over: ik ben een enorme zoektocht begonnen naar lekkere thee en er blijkt ontzettend veel kaf onder het koren. De grootste verrassing voor mij was dat er zwarte theesoorten bestaan die ik erg kan waarderen. Daarom wil ik het in dit artikel uitgebreid hebben over het effect van zwarte thee op onze gezondheid.
Meestal krijgt vooral groene thee alle aandacht, omdat deze volgens de wetenschap vele gezondheidsvoordelen heeft. Beide komen van de theeplant, alleen groene thee wordt na het plukken gestoomd, waardoor enzymen die voor bruinkleuring zorgen onwerkzaam worden. Bij zwarte thee gebeurt dit niet; deze wordt na de pluk meteen gekneusd, zodat zuurstof op de blaadjes kan inwerken. Dit proces wordt ook wel oxidatie genoemd. Door het oxidatieproces worden er allerlei stoffen omgezet, waardoor er vele aroma’s, smaken en donkere kleuren ontstaan. Na het oxideren krijgen de bladeren een hittebehandeling, waardoor het enzymatische proces stopgezet wordt, iets dat fixatie wordt genoemd. Het is heel belangrijk om dit oxidatieproces goed in de vingers te hebben, omdat te veel of te weinig oxidatie kan resulteren in bittere of vlakke thee.
De gezondheidsvoordelen van zwarte thee
Op het gebied van vitamines en mineralen is zwarte thee geen uitblinker, maar dat ligt anders op het gebied van de actieve plantenstoffen. Zwarte thee bevat vele polyfenolen, waaronder catechinen, epigallocatechinegallaat (EGCG), theaflavinen, thearubiginen en verschillende andere flavonoïden (1, 2). Deze stoffen hebben een gunstige invloed op het microbioom in de darmen en kunnen een verstoring van de darmbacteriën tegengaan (3, 4). Er zijn zelfs aanwijzingen dat theepolyfenolen kunnen beschermen tegen de nadelige gevolgen van antibioticagebruik (5). Zwarte thee kan ook de gezondheid van het tandvlees verbeteren (6). Verschillende studies brengen de polyfenolen in zwarte thee in verband met het verlagen van het risico op hart- en vaatziekten, met name atherosclerose en coronaire hartziekten (7, 8, 9). Ook kan zwarte thee zowel de bloeddruk als LDL-cholesterol verlagen (10, 11, 12, 13). Dat zwarte thee gunstig is voor het hart- en vaatstelsel, blijkt ook uit de risicoverlagende werking op een herseninfarct (14, 15). Daarnaast is melding gemaakt van een bloedsuikerverlagend effect van theedrinken na de maaltijd (16). Zwarte thee is ook een rijke bron van antioxidanten met belangrijke ontstekingsremmende eigenschappen (17, 18, 19). Vooral het stofje theaflavine in zwarte thee blijkt een krachtige ontstekingsremmer te zijn (20). Er zijn zelfs vermoedens dat deze stoffen kanker kunnen remmen (21, 22).
Nadelen van zwarte thee
Zwarte thee kan de opname van ijzer tegengaan (23). Nu zal een kopje thee niet direct leiden tot grote ijzerproblemen, maar bij een ijzertekort kun je het beter tussen de maaltijden door drinken. De theeplant neemt van nature veel fluoride op uit de bodem, waardoor thee relatief veel fluoride bevat (24). Hierdoor is het onverstandig om dagelijks vele liters thee te drinken. Een klein beetje fluoride is gunstig voor de gezondheid (zoals het gebit), maar een teveel is al gauw zeer schadelijk (25). Doordat zwarte thee bijzonder rijk is aan tannines, kan het zorgen voor hinderlijke aanslag op de tanden. Volgens wetenschappers kan het toevoegen van een klein beetje melk ervoor zorgen dat dit effect sterk wordt verminderd (26).
Cafeïne in zwarte thee
Soms wordt de cafeïne in thee ook wel eens theïne genoemd, maar in feite wordt dezelfde stof bedoeld. De hoeveelheid cafeïne in thee varieert al naar gelang de soort, maar zwarte thee heeft meestal wat meer cafeïne dan groene of witte thee. Met name de trektijd is van grote invloed. Door je thee in plaats van 1 minuut 3 minuten te laten trekken, kun je de hoeveelheid cafeïne verdubbelen (27). Als je vervolgens de thee niet 3 minuten, maar 5 minuten laat trekken, stijgt het gehalte aan cafeïne nauwelijks, maar de hoeveelheid polyfenolen wel (28, 29). Groene thee wordt bijna altijd gemaakt van de Camellia sinensis var. sinensis variëteit en is afkomstig uit China, terwijl zwarte thee meestal afkomstig is van de Camellia sinensis var. assamica, die inheems is in de Assam-regio in India, vandaar de naam “assamica”. Sinensis bevat volgens onderzoek doorgaans minder cafeïne dan de assamica (30, 31). Toch is het stimulerende effect van thee lang niet zo heftig als bij koffie. Allereerst bevat koffie doorgaans 2 – 6 keer meer cafeïne (32), maar daarnaastbevat thee ook L-theanine, dat het opzwepende effect van cafeïne tegengaat. (33).
L-theanine
L-theanine, een aminozuur dat in aanzienlijke hoeveelheden in zwarte thee voorkomt, zorgt mede voor de kenmerkende smaak (34, 35). Onderzoek suggereert dat L-theanine vele voordelen kan bieden zoals het verminderen van stress en angst (36, 37), verbeteren van concentratie en alertheid (38), en het versterken van het immuunsysteem (39). Deze stof is ook in verband gebracht met gunstige effecten op bloeddrukregulatie, slaapkwaliteit en mogelijk zelfs de behandeling van tumoren en kanker (40, 41, 42, 43). L-theanine kan de alfagolven in het brein laten toenemen, wat kan zorgen voor een ontspannen gevoel zonder slaperigheid (44). Toch wordt het afgeraden om in de tweede helft van de dag cafeïnehoudende dranken te drinken, omdat dit de slaap kan verstoren (45, 46).
Hoe zet je de beste thee?
Losse thee van een speciaalwinkel is vrijwel altijd van betere kwaliteit dan de standaard thee in theezakjes uit de supermarkt. Voor een goede kop thee heb je ongeveer 2 – 3 gram thee nodig. De optimale trektijd en temperatuur kunnen variëren, afhankelijk van de specifieke soort zwarte thee. Over het algemeen wordt zwarte thee meestal gezet met water dat net van de kook is (ongeveer 95-100 graden Celsius) en 3-5 minuten wordt getrokken. Te lang trekken kan leiden tot een bittere smaak, terwijl te kort trekken kan resulteren in een slappe thee. Hard water, dat rijk is aan veel calcium, heeft een nadelig effect op de smaak van thee. Daarom zijn sommige theesommeliers fan van een waterfilter die calcium uit het water filtert. Veel thee bevat bestrijdingsmiddelen, waardoor je het beste voor de biologische soort kan gaan (47). Als je dat niet voorhanden hebt, kun je de thee ook even omspoelen (48). In China zet men vaak eerst een heel slap theetje, dat ze dan weggooien, om zo van de bestrijdingsmiddelen af te raken.
Zwarte thee op smaak brengen
De Engelsen drinken hun thee meestal met melk en suiker, maar dat is beslist niet de gezondste manier van theedrinken. De Indiase chai op basis van kaneel, kardemom, kruidnagel en gember is dan al veel beter. Een beetje citroen kan het ook goed doen in zwarte thee. Zelf ben ik gek op Earl Grey thee.
Earl Grey thee
Earl Grey is een variant op basis van zwarte thee die bekend staat om zijn kenmerkende smaak op basis van bergamot. Deze citrusvrucht geeft de thee zijn unieke smaak en aroma. De naam komt van Charles Grey, een 19e-eeuwse Britse premier, die het recept naar verluidt als een geschenk kreeg van een Chinese handelsrelatie. Earl betekent graaf, Charles Grey was namelijk van adel. Ik heb inmiddels tientallen soorten Earl Grey thee geprobeerd, maar de meeste zijn op basis van een nep bergamotaroma. Als je echte Earl Grey thee wilt hebben, dan kun je beter gaan voor varianten op basis van echte bergamotolie.
Slotwoord
Ik zou nog veel meer kunnen vertellen over zwarte thee, maar dan wordt dit artikel echt te lang. Ik hoop dat ik je heb kunnen inspireren om net als ik de koffie wat vaker te laten staan en deze in te ruilen voor een kopje zwarte thee. Met de bovenstaande tips kun je de beste thee in huis halen en smaakvol klaarmaken!
