Echinacea is de naam van een plantengeslacht van bloeiende planten die rijk zijn aan antioxidanten en kunnen helpen de immuniteit te ondersteunen. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, die verschillen wat betreft de aanbevolen dosering. Echinacea, ook wel rode zonnehoed genoemd, is een van de populairste kruiden ter wereld. Inheemse Amerikanen gebruiken het al eeuwen om verschillende kwalen te behandelen (1). Tegenwoordig is het vooral bekend als een vrij verkrijgbaar kruidenmiddel tegen verkoudheid en griep. Het wordt echter ook gebruikt tegen pijn, ontstekingen, migraine en andere gezondheidsproblemen. Dit artikel bespreekt de voordelen, het gebruik, de bijwerkingen en de dosering van echinacea.
Wat is echinacea?
Echinacea is de naam van een groep bloeiende planten uit de madeliefjesfamilie (Asteracea). Ze zijn inheems in Noord-Amerika waar ze groeien in prairies en open, beboste gebieden. In totaal telt deze groep negen soorten, maar slechts drie daarvan worden gebruikt in kruidensupplementen: Echinacea purpurea, Echinacea angustifolia en Echinacea pallida (1). Zowel de bovenste delen als de wortels van de plant worden gebruikt in tabletten, tincturen, extracten en thee. Echinacea-planten bevatten een indrukwekkende verscheidenheid aan werkzame stoffen, zoals cafeïnezuur, alkamiden, fenolzuren, rosmarinezuur, polyacetylen en nog veel meer (2). Bovendien hebben studies echinacea en de bestanddelen ervan in verband gebracht met vele voordelen voor de gezondheid, zoals verminderde ontsteking, verbeterde immuniteit en lagere bloedsuikerspiegel.
Kortom: Echinacea is een groep bloeiende planten die wordt gebruikt als een populair kruidenmiddel. Ze zijn gekoppeld aan vele gezondheidsvoordelen, zoals verminderde ontsteking, verbeterde immuniteit en lagere bloedsuikerspiegel.
Hoog in antioxidanten
Echinaceaplanten zitten vol met plantenstoffen die functioneren als antioxidanten. Antioxidanten zijn moleculen die je cellen helpen verdedigen tegen oxidatieve stress, een toestand die in verband wordt gebracht met chronische ziekten, zoals diabetes, hartziekten en vele andere (3). Enkele van deze antioxidanten zijn flavonoïden, cichorinezuur en rosmarinezuur (2). Er blijken meer antioxidanten te zitten in extracten van de bloemen en wortels van de planten dan in andere delen, zoals de bladeren (1). Bovendien bevatten echinaceaplanten verbindingen, alkamiden genaamd, die de antioxidantwerking verder kunnen versterken (2, 4).
Kortom: Echinacea zit vol met antioxidanten, zoals flavonoïden, cichorinezuur en rosmarinezuur, die je lichaam kunnen helpen om zich te verdedigen tegen oxidatieve stress.
Kan verschillende gezondheidsvoordelen bieden
Onderzoek naar echinacea suggereert dat het verschillende indrukwekkende gezondheidsvoordelen biedt.
Positief effect op het immuunsysteem
Echinacea is vooral bekend om zijn heilzame werking op het immuunsysteem. Talrijke oudere studies hebben aangetoond dat deze plant je immuunsysteem kan helpen met de bestrijding van infecties en virussen, waardoor je sneller zou kunnen herstellen van ziekte (5, 6, 7). Dat is een van de redenen waarom echinacea vaak wordt gebruikt om verkoudheid te voorkomen of te behandelen. Uit een onderzoek bleek zelfs dat echinacea het risico op een infectie van de bovenste luchtwegen met 22% kon verminderen. De onderzoekers vonden echter geen significant effect op de duur van de ziekte (8). Volgens een overzichtsartikel uit 2014 zijn veel studies over dit onderwerp slecht opgezet en laten ze geen echt voordeel zien. Dit maakt het moeilijk om te weten of eventuele gunstige effecten bij verkoudheid voortkomen uit het nemen van echinacea of gewoon uit toeval (9). Kortom, hoewel echinacea de immuniteit kan verhogen, zijn de effecten op verkoudheid onduidelijk.
Kan de bloedsuikerspiegel verlagen
Een hoge bloedsuikerspiegel kan je risico op ernstige gezondheidsproblemen verhogen, waaronder diabetes type 2, hartziekten en verschillende andere chronische aandoeningen. Uit reageerbuisstudies is gebleken dat echinaceaplanten kunnen helpen de bloedsuikerspiegel te verlagen. In een reageerbuisstudie werd aangetoond dat een Echinacea purpurea-extract enzymen onderdrukt die koolhydraten verteren. In theorie betekent dit dat echinacea de hoeveelheid suiker die in je bloed terechtkomt zou kunnen verminderen (10). Andere dierstudies wijzen erop dat de antioxidanten in echinacea kunnen bijdragen aan verbetering van de bloedsuikerspiegel en de insulinegevoeligheid (11, 12). Toch ontbreekt het aan onderzoek bij mensen naar de effecten van echinacea op de bloedsuikerspiegel.
Kan angstgevoelens verminderen
Angst is een veel voorkomend probleem dat naar schatting bijna 7% van de volwassenen in de Verenigde Staten treft (13). De laatste jaren zijn echinaceaplanten opgedoken als potentieel hulpmiddel bij angst. Uit wat ouder onderzoek is gebleken dat echinaceaplanten verbindingen bevatten die angstgevoelens kunnen verminderen. Deze omvatten alkamiden, rosmarinezuur en cafeïnezuur (14). Uit één studie bleek dat het innemen van 40 milligram (mg) echinacea-extract tweemaal daags gedurende 7 dagen de angst aanzienlijk verminderde in vergelijking met een placebo (15). In een ander onderzoek werd geen verband gevonden tussen verbetering van angstgevoelens na inname van 40 mg of 80 mg echinacea-extract per dag, vergeleken met een placebo. Het leidde echter wel tot verbeteringen in scores op de PANAS-schaal voor positief en negatief affect (waarmee de stemming wordt gemeten) en emotioneel welzijn (16). Het onderzoek is echter beperkt en zijn er meer studies nodig voordat echinaceaproducten kunnen worden aanbevolen als mogelijke behandeling.
Anti-inflammatoire eigenschappen
Ontsteking is de natuurlijke manier van je lichaam om genezing te bevorderen en zich te verdedigen. Soms kunnen ontstekingen uit de hand lopen en langer duren dan nodig en verwacht. Dit kan je risico op chronische ziekten en andere gezondheidsproblemen verhogen (17). Verschillende studies hebben aangetoond dat echinacea kan helpen overtollige ontstekingen te verminderen. In een studie bij muizen hielpen echinacea-verbindingen belangrijke ontstekingsmarkers en geheugenverlies door ontsteking te verminderen (18). In een ander 30-daags onderzoek werd bij volwassenen met artrose vastgesteld dat een supplement met gemberextract en echinacea-extract de ontsteking, chronische pijn en zwelling aanzienlijk verminderde. Interessant is dat deze volwassenen niet goed reageerden op conventionele niet-steroïdale ontstekingsmedicijnen (NSAIDS), maar het supplement met echinacea en gemberextract wel nuttig vonden (19). Voorts werd in een overzicht van 105 studies geconcludeerd dat echinaceasuppletie in verband kan worden gebracht met een afname van verschillende ontstekingsmarkers, waaronder interleukine-6 (IL-6), IL-8, en tumornecrosefactor (20).
Kan helpen bij de behandeling van huidproblemen
Onderzoek heeft aangetoond dat echinaceaplanten kunnen helpen bij de behandeling van veel voorkomende huidproblemen. In één onderzoek was een supplement met een botanisch extract van aubergine en echinacea effectief bij het verbeteren van milde tot matige acne in vergelijking met een placebo. Het is echter onduidelijk in hoeverre dit kan worden toegeschreven aan echinacea in het bijzonder (21). In een ander onderzoek uit 2010 bij 10 personen bleken huidverzorgingsproducten met echinacea-extract de hydratatie van de huid te verbeteren en rimpels te verminderen (22). Tevens is aangetoond dat een crème met Echinacea purpurea-extract de eczeemsymptomen verbetert en de dunne, beschermende buitenlaag van de huid helpt herstellen (23). Echinacea-extract blijkt echter een korte houdbaarheid te hebben, waardoor het moeilijk te verwerken is in commerciële huidverzorgingsproducten.
Kan bescherming bieden tegen kanker
Kanker is een ziekte waarbij cellen ongecontroleerd groeien. Uit reageerbuisstudies is gebleken dat echinacea-extracten de groei van kankercellen kunnen onderdrukken en zelfs de dood van kankercellen kunnen veroorzaken (24, 25). In een reageerbuisstudie uit 2012 werd aangetoond dat een extract van Echinacea purpurea en chicorinezuur – een stof die van nature voorkomt in echinaceaplanten – de dood van kankercellen teweegbrengt (26). In een andere, oudere reageerbuisstudie doodden extracten van echinaceaplanten (Echinacea purpurea, Echinacea angustifolia en Echinacea pallida) menselijke alvleesklier- en dikkedarmkankercellen door het stimuleren van een proces dat apoptose of gecontroleerde celdood wordt genoemd (27). Aangenomen wordt dat dit effect optreedt door de immuunversterkende eigenschappen van echinacea (28). Er was enige bezorgdheid dat echinacea een wisselwerking zou kunnen aangaan met conventionele kankerbehandelingen, zoals doxorubicine, maar oudere studies hebben geen interactie gevonden (29, 30). Er zijn echter wel meer recente studies bij mensen nodig alvorens aanbevelingen te doen.
Kortom: Van echinacea is aangetoond dat het de immuniteit, bloedsuiker, angst, ontstekingen en de gezondheid van de huid verbetert. Het kan zelfs kanker tegengaan. Onderzoek bij mensen naar deze voordelen is echter vaak beperkt.
Mogelijke bijwerkingen
Echinacea-producten lijken veilig en worden goed verdragen bij kortdurend gebruik (31, 32). Hoewel echinacea gewoonlijk voor korte periodes wordt gebruikt, blijkt uit sommige onderzoeken dat het ook veilig is voor langdurig gebruik (31). De meest gemelde bijwerkingen zijn milde spijsverteringsproblemen en huiduitslag (33). Hoewel zeldzaam, kunnen sommige mensen ook allergisch zijn voor echinacea, wat bijwerkingen kan veroorzaken zoals netelroos, zwelling en anafylaxie, een ernstige allergische reactie (33). Aangezien echinacea het immuunsysteem lijkt te stimuleren, moeten mensen met auto-immuunziekten of mensen die immunosuppressieve geneesmiddelen gebruiken het vermijden of eerst een arts raadplegen (31).
Kortom: Echinacea lijkt veilig te zijn en wordt goed verdragen bij gebruik op korte en lange termijn. Het is mogelijk niet veilig voor mensen met bepaalde gezondheidsproblemen of die bepaalde medicijnen gebruiken.
Doseringsaanbevelingen
Er is momenteel geen officiële aanbeveling voor de dosering van echinacea. Een van de redenen is dat de resultaten van echinacea-onderzoek sterk uiteenlopen. Bovendien bevatten echinaceaproducten vaak niet wat op het etiket staat. Uit een oudere studie bleek dat 10% van de monsters van echinaceaproducten geen echinacea bevatte (34). Daarom moet je echinacea-producten kopen van betrouwbare merken. Uit ouder onderzoek is echter gebleken dat de volgende doses doeltreffend zijn om de immuniteit te bevorderen (35):
- Droog extract in poedervorm: 300-500 mg Echinacea purpurea, driemaal daags.
- Tincturen van vloeibaar extract: 2,5 milliliter (ml), driemaal daags, of tot 10 ml per dag.
Onthoud dat deze aanbevelingen voor gebruik op korte termijn zijn. Houd er bovendien rekening mee dat je het beste de instructies bij je specifieke supplement kunt volgen.
Kortom: Echinacea-producten zijn zeer variabel, waardoor het moeilijk is een standaard aanbevolen dosering vast te stellen. De doseringen variëren met de vorm van echinacea die je gebruikt.
Om te onthouden
Echinacea blijkt de immuniteit, bloedsuiker, angst, ontstekingen en de gezondheid van de huid te kunnen verbeteren. Het kan zelfs kanker tegengaan. Onderzoek bij mensen is echter vaak beperkt. Het wordt als veilig beschouwd en goed verdragen voor gebruik op korte en lange termijn. De aanbevolen dosering hangt af van de vorm van echinacea die je gebruikt. Hoewel het vaak wordt gebruikt voor de behandeling van verkoudheid, zijn de resultaten op dit gebied gemengd. Hoewel onderzoek heeft aangetoond dat het luchtweginfecties kan helpen voorkomen of symptoomverlichting kan bieden, zijn veel studies slecht opgezet, of ze tonen geen echt voordeel aan. Toch zijn er niet veel producten zoals echinacea met vergelijkbare potentiële immuunversterkende effecten, dus het kan de moeite waard zijn om het uit te proberen (met toestemming vertaald).
