Het Visueel Sneeuw Syndroom (VSS) is een neurologische aandoening die nog relatief onbekend is binnen de medische gemeenschap. VSS is een raadselachtige en soms verontrustende aandoening die een significante impact kan hebben op de dagelijkse ervaringen van degenen die ermee leven. In dit artikel zullen we de kenmerken van het Visueel Sneeuw Syndroom nader onderzoeken en proberen te begrijpen wat het veroorzaakt en hoe het onze perceptie van de wereld om ons heen beïnvloedt.
Wat is het Visueel Sneeuw Syndroom?
Visueel Sneeuw Syndroom is een aandoening die gekenmerkt wordt door een constante verstoring van het gezichtsvermogen. Mensen met VSS zien continu wat lijkt op televisiesneeuw, of een korrelig ‘statisch’ effect, over hun gehele gezichtsveld. Deze visuele ‘ruis’ kan zowel in een lichte als in een donkere omgeving aanwezig zijn en is onafhankelijk van de oogbewegingen.
Daarnaast ervaren mensen met VSS vaak andere visuele en niet-visuele symptomen. Deze kunnen variëren van verhoogde lichtgevoeligheid (fotofobie) en problemen met nachtzicht tot het zien van flikkerende lichten. Ook kunnen er niet-visuele symptomen optreden, zoals tinnitus (oorsuizen), migraine en problemen met concentratie of evenwicht.
De symptomen van visuele sneeuw treden meestal op in de late tienerjaren en de vroege volwassenheid. In één onderzoek was de gemiddelde leeftijd waarop de symptomen begonnen 21 jaar, maar het kan op elke leeftijd voorkomen, bij elk geslacht en bij elk ras. Een ander onderzoek in het Verenigd Koninkrijk vond een prevalentie van 2,2% van de personen in het onderzoek die voldeden aan de criteria voor visuele sneeuw, met een gemiddelde leeftijd van 50,6 jaar, wat aanzienlijk hoger is dan eerder werd gedacht.
Sommige onderzoekers denken dat visuele sneeuw in veel gevallen onopgemerkt kan blijven, omdat de hersenen het eruit bewerken. Voor sommige mensen kan visuele sneeuw slopend zijn en hun levenskwaliteit ernstig aantasten.
Wat zijn de oorzaken van VSS?
Ondanks voortdurend onderzoek is de precieze oorzaak van VSS nog niet definitief vastgesteld. Recente studies suggereren echter dat VSS mogelijk verband houdt met hyperactiviteit in bepaalde delen van de hersenen die betrokken zijn bij de verwerking van visuele informatie. Het lijkt erop dat VSS een overgevoeligheid is voor interne en externe prikkels. In recente studies werd vastgesteld dat de primaire en secundaire visuele gebieden van de hersenen “hypergeprikkeld” zijn, bevestigd door zowel radiologisch als elektrofysiologisch onderzoek. Meestal is de oorzaak idiopathisch, wat inhoud dat er geen oorzaak bekend is. Het is belangrijk om te benadrukken dat VSS geen hallucinatie is of verband houdt met psychische aandoeningen; het is een neurologische aandoening met een duidelijke fysiologische basis. Wetenschappers geloven dat het te maken kan hebben met de prikkelbaarheid van de achterhoofdskwabben van de hersenen, waar visuele informatie wordt verwerkt. Het kan ook geassocieerd worden met andere aandoeningen zoals migraine, angststoornissen of drugsgebruik.
Wat zijn de symptomen van het VSS?
Het belangrijkste symptoom van het Visueel Sneeuw Syndroom is visuele sneeuw, het aanhoudende flikkeren van puntjes over je hele gezichtsveld, dat lijkt op ruis zoals bij een televisie zonder ontvangst. Visuele sneeuw is meestal zwart-wit, maar kan:
- gekleurd
- knipperend
- transparant
Tot 75% van de mensen met het Visueel Sneeuw Syndroom meldt ook minstens drie van de volgende symptomen:
- palinopsie, of het zien van een nabeeld van voorwerpen nadat ze verdwenen zijn
lichtgevoeligheid - verminderd nachtzicht
- versterkte entoptische verschijnselen, of visuele veranderingen die hun oorsprong vinden in het oog en die kunnen leiden tot:
– floaters in beide ogen
– blue field entoptic phenomenon, het zien van kronkelende lijnen bij het kijken in helder blauwe gebieden zoals de lucht
– zelflicht van het oog, gekleurde golven of wolken wanneer de ogen gesloten zijn in een donkere ruimte
– spontane fotopsie, felle lichtflitsen
Hoe wordt VSS gediagnosticeerd en behandeld?
VSS is moeilijk te diagnosticeren, vooral vanwege de subjectieve aard van de symptomen en het gebrek aan bekendheid met deze aandoening bij veel zorgverleners. De diagnose wordt meestal gesteld op basis van de symptomen van de patiënt en uitsluiting van andere mogelijke oorzaken. Wat betreft de behandeling van VSS, er is momenteel geen genezing bekend. In plaats daarvan zijn de behandelingsstrategieën gericht op het beheersen van de symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Dit kan inhouden dat er amitriptyline wordt voorgeschreven, een tricyclisch antidepressivum. Sommige onderzoekers testen nu ook lamotrigine, een middel tegen epilepsie, als behandeling. Het medicijn is gebruikt om migraine met visuele aura te voorkomen. Onderzoekers testen ook transcraniële magnetische stimulatie als mogelijke behandeling van het visuele sneeuw syndroom. Verder wordt gedragstherapie aangeraden om te leren omgaan met de aandoening, en leefstijlaanpassingen om triggers te vermijden omvatten. Hoewel de aandoening niet levensbedreigend is, kan het wel een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven van de patiënt.
Hoe stellen artsen de diagnose VSS?
Het visuele sneeuw syndroom wordt niet goed herkend en wordt vaak verkeerd gediagnosticeerd als aanhoudende migraine aura.
Tests die gebruikt worden om het VSS te diagnosticeren kunnen zijn:
- lichamelijk onderzoek
- oogonderzoek
- neurologisch onderzoek
Om bij jou de diagnose VSS te stellen, zou een arts moeten besluiten dat je aan de volgende criteria voldoet:
- visuele sneeuw die langer dan 3 maanden duurt
- ten minste één van de volgende vier bijkomende symptomen:
– palinopsie
– versterkte entoptische verschijnselen
– verminderd nachtzicht
– lichtgevoeligheid - symptomen die niet overeenkomen met migraine visuele aura
- symptomen die niet eerder wijzen op een andere aandoening of veroorzaakt worden door psychotrope medicijnen
Een arts zou ook aandoeningen moeten uitsluiten die soortgelijke symptomen veroorzaken.
Risicofactoren
Een aantal aandoeningen kunnen samenhangen met visuele sneeuw, een zeldzame aandoening waarbij mensen constant visuele ruis of ‘sneeuw’ zien. Migraine is een belangrijk voorbeeld hiervan, omdat veel symptomen die je bij migraine ziet, zoals fibromyalgie en tinnitus, ook vaak bij visuele sneeuw voorkomen. Hoewel visuele sneeuw meestal op zichzelf staat en geen duidelijke oorzaak heeft, zijn er diverse andere aandoeningen waargenomen bij mensen met deze kwaal. Denk hierbij aan stress, ongedefinieerde angst, dyslexie, autismespectrumstoornis en migraine met aura. Ook het gebruik van recreatieve of voorgeschreven hallucinogene middelen kan visuele sneeuw veroorzaken, zelfs jaren na het laatste gebruik en na eenmalig gebruik. In sommige gevallen kan er zelfs een familiehistorie zijn van visuele sneeuw of migraine. Dit suggereert dat erfelijkheid een rol kan spelen. Verder vertoont het zogenaamde scotopische gevoeligheidssyndroom, dat ook in verband wordt gebracht met ADHD, dyslexie en het chronisch vermoeidheidssyndroom, gelijkenissen met visuele sneeuw. Bovendien is er bij al deze aandoeningen een verband aangetoond met afwijkingen in het vetmetabolisme. Dit wordt met name gezien bij variaties van het APOB-gen. Zo blijkt maar weer dat deze aandoeningen, hoewel op het eerste gezicht verschillend, mogelijk dieper met elkaar verbonden zijn dan je zou denken.
In een studie uit 2020 van een groep van 1.100 mensen met het visuele sneeuw syndroom was de gemiddelde leeftijd 29 jaar. Ongeveer 40% van de mensen in de studie had symptomen voor “zolang ze zich konden herinneren”. De onderzoekers vonden geen verschil in hoe vaak visueel sneeuwsyndroom voorkwam tussen de geslachten. Maar degenen die zich identificeerden als vrouw hadden ernstiger gevallen. Het visuele sneeuwsyndroom lijkt sterk gerelateerd aan migraine. Dit suggereert dat er een mogelijk gedeeld mechanisme zou kunnen zijn. Bijna 75% van de mensen met visueel sneeuwsyndroom heeft een voorgeschiedenis van migraine. Ongeveer 25% van de mensen met visueel sneeuwsyndroom heeft een ernstige depressie of angst.
Wat kun je doen om VSS te verminderen?
Veel mensen merken dat de symptomen erger worden als ze stress hebben of niet genoeg slaap krijgen. Als dit voor jou geldt, kun je manieren vinden om stress te verlichten en vermoeidheid te voorkomen. Enkele keuzes voor stressverlichting kunnen zijn:
- Lichaamsbeweging die je leuk vindt.
- Yoga.
- Meditatie.
- Mindfulness.
- Massage.
Het gebruik van blauwlichtblokkers kan helpen. Het kan ook helpen om je te laten behandelen voor andere aandoeningen die je hebt, zoals migraine of angst.
Migraine gaat vaak samen met VSS
Het is niet ongewoon dat mensen met VSS ook migraine en specifiek migraine met aura ervaren. Deze gelijktijdige aanwezigheid, bekend als comorbiditeit, kan echter een impact hebben op de symptomen van VSS. Het is waargenomen dat bij mensen met zowel VSS als migraine, de visuele symptomen en tinnitus, vaak geassocieerd met VSS, intenser kunnen zijn. Deze situatie kan de resultaten van medisch onderzoek beïnvloeden, aangezien mensen met ernstigere symptomen mogelijk meer geneigd zijn om aan onderzoeken deel te nemen.
Psychologische effecten van VSS
Naast de fysieke symptomen kunnen mensen met VSS ook te maken krijgen met psychologische effecten. Dit kan variëren van gevoelens van depersonalisatie en derealisatie, tot depressie. Daarnaast kunnen mensen met VSS last hebben van lichtgevoeligheid (fotofobie) en een irrationele angst voor zonlicht (heliofobie).
Perceptie en interpretatie van VSS
Ondanks de visuele verstoringen die patiënten ervaren, hebben mensen met VSS normale niveaus van ingangsruis en contrastgevoeligheid. Onderzoek suggereert dat wat patiënten als ‘sneeuw’ beschrijven, in feite een perceptie van ‘eigengrau’ kan zijn – een term die wordt gebruikt om de intrinsieke visuele ruis te beschrijven die we zien in afwezigheid van licht. Dit zou kunnen verklaren waarom veel mensen met VSS meer ‘sneeuw’ ervaren bij weinig licht.
Kan VSS blindheid veroorzaken?
Visueel sneeuwsyndroom is meestal niet progressief en leidt niet tot blijvende blindheid. Sommige aandoeningen die soortgelijke symptomen veroorzaken, kunnen gezichtsverlies veroorzaken. Je hebt een goede evaluatie nodig om deze uit te sluiten.
Kan ik autorijden met VSS?
De mate van visuele beperking varieert aanzienlijk bij mensen met visueel sneeuw syndroom. Veel mensen kunnen blijven rijden als de visuele sneeuw hun gezichtsvermogen niet aantast. Maar mensen met ernstige symptomen of een verminderd nachtzicht kunnen misschien niet veilig of legaal rijden.
Gaat VSS over?
Het is onwaarschijnlijk dat het visuele sneeuwsyndroom vanzelf overgaat. Vooralsnog bestaat er geen genezing, maar een arts kan je helpen je symptomen te beheersen.
Hoe vaak komt het VSS voor?
Het is niet duidelijk hoe vaak het visuele sneeuwsyndroom voorkomt. Eén studie schatte dat ongeveer 2% van de mensen in het Verenigd Koninkrijk het zou kunnen hebben.
Slotwoord
Het Visueel Sneeuw Syndroom is een complex en nog relatief onbegrepen aandoening die diepgaande effecten kan hebben op het leven van degenen die ermee worstelen. Hoewel er nog veel onbekend is, zijn de vooruitgang in onderzoek en het groeiende bewustzijn hoopvol. Het is cruciaal dat we blijven streven naar een beter begrip van deze aandoening, om zo de diagnostiek te verbeteren en effectievere behandelmethoden te ontwikkelen. Ondanks de uitdagingen die VSS met zich meebrengt, is het belangrijk voor mensen die met deze aandoening leven om te weten dat ze niet alleen zijn en dat er hulp en ondersteuning beschikbaar zijn.
Bronnen:
- Eren O, Schankin CJ. Insights into pathophysiology and treatment of visual snow syndrome: A systematic review. Prog Brain Res. 2020;255:311-326.
- What Is Visual Snow Syndrome? By Daniel Yetman, 2022. Healthline.
- Visual Snow – EyeWiki.
- Visual Snow Syndrome (Static Vision). Cleveland Clinic.
- Visual snow syndrome – 2017, September. Wikipedia.
