De laatste tijd zie ik op Instagram bijzonder veel mensen met een pikzwarte mond. Hun nieuwe zwarte tandpasta zou de tanden weer helemaal wit maken, ook al klinkt het tegenstrijdig. Sommigen gaan nog verder en voegen het zwarte poeder toe aan hun eten en drinken. Er zijn zelfs mensen die hun huisdieren verwennen door ze te wassen in een bad met zwart water. Wat is hier aan de hand en werkt dit echt?
Het blijkt hier te gaan om geactiveerde kool, oftewel verkoold materiaal van planten (meestal kokosnootschil). Koolstof heeft een extreem sterke aantrekkingskracht op deeltjes in lucht en water. Deze aantrekkingskracht op moleculair niveau wordt ook wel adsorptie genoemd (1). Om de oppervlakte te vergroten moet de koolstof kleiner gemaakt worden, iets dat fabrikanten ‘activeren’ noemen. Het schijnt dat 50 gram geactiveerde kool een oppervlakte beslaat van 10 Amerikaanse voetbalvelden (2). Het activeren van kool gebeurt meestal door middel van hoge druk en stoom, waardoor de structuur poreus en fijn wordt. De magnetische werking op toxines wordt door de toegenomen oppervlakte vele malen sterker.
Geactiveerde (of actieve) kool wordt in de medische wereld al tientallen jaren gebruikt om vergiftiging in het maagdarmkanaal tegen te gaan (3). Vooral bij een overdosis medicijnen wordt dit vaak toegepast. Het is bekend dat het slikken van actieve kool de pil onwerkzaam kan maken, door de actieve stoffen aan zich te binden (4). Ook bij diarree kan actieve kool helpen de bacteriën het lichaam uit te werken (5). Actieve kool wordt veelvuldig toegepast als effectieve zuiveraar in luchtreinigers en waterfilters (6, 7). Veel afzuigkappen hebben bijvoorbeeld een koolstoffilter ingebouwd om luchtjes tegen te gaan.
Tegenwoordig heeft actieve kool ook z’n weg gevonden naar de tandpasta’s. Veel mensen gebruiken het om op een natuurlijke manier hun tanden te ‘bleken’. Apothekers geven aan dat het inderdaad effectief kan zijn (8). Op internet staan duizenden positieve reviews van mensen die beweren wittere tanden te hebben gekregen (9). Onafhankelijke gebruikersreviews op Amazon zijn erg te spreken over actieve kool (10). Een bijkomend voordeel is dat het ook toxines, bacteriën en een slechte adem kan verwijderen.
Wanneer actieve kool in poedervorm komt, kan dit schadelijk zijn als je het inademt (11). Daarom ben ik geen voorstander van actieve kool in poedervorm. Actieve kool in tandpasta vind ik een stuk praktischer en veiliger. Ik raad tandpasta met actieve kool vooral aan in kuurvorm, omdat het mogelijk ook licht polijstend kan werken. De meeste tandpasta’s om de tanden te bleken bevatten discutabele ingrediënten zoals fluoride, SLS (sodium-lauryl-sulfaat), triclosan, glycerine of schuimers. Daarbij worden tanden vaak gebleekt met waterstofperoxide, maar dat kan bij veelvuldig gebruik schadelijk zijn voor de tanden (12).
Is geactiveerde kool veilig?
Geactiveerde kool en de zwarte plekken door aanbranden op bijvoorbeeld vlees zijn twee verschillende dingen. Vlees bevat eiwitten die heterocyclische amines (HCA’s) kunnen vormen bij 125 – 300 graden (13, 14). Actieve kool uit kokosnootschillen bevat geen eiwit en wordt ook heter verhit om onzuiverheden te verwijderen. Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs) ontstaan bij de onvolledige verbranding van koolstofbevattende materialen (15). Actieve kool kan deze PAKs juist adsorberen (16, 17). Dan blijft nog over dat plantaardig materiaal suiker bevat die acrylamide kunnen vormen. Dit ontstaat door de Maillard reactie bij temperaturen tussen de 170 – 300 graden. Daarboven wordt het door de enorme hitte weer afgebroken. Daarom bevat donkere koffie (langer gebrand) ook minder acrylamide en is minder schadelijk (18). Deze tandpasta is eigenlijk bedoeld voor extern gebruik (je spuugt het weer uit) en komt dus niet in het spijsverteringskanaal terecht. Zelfs als dit wel zou gebeuren, dan is het nog geen probleem, want het wordt juist gegeven aan mensen met een medicijn/voedselvergiftiging (bv Norit).
Ik wilde zelf ook weleens proberen of een tandpasta met actieve kool echt zou werken. Het was wel een zoektocht, want veel ‘natuurlijke’ tandpasta met actieve kool bevat toch weer rare chemicaliën zoals phenoxyethanol, kaliumsorbaat en natriumbenzoaat.
Na lang zoeken heb ik een 100% natuurlijke tandpasta ontdekt op basis van biologische kokosolie, actieve kool, stevia en pepermunt. Ook nog eens fluoridevrij. Van nature heb ik erg sterke tanden: op dit moment heb ik 0 gaatjes en vullingen. Mijn tanden zijn wel een beetje gelig. Na deze tandpasta gebruikt te hebben, ben ik blij verrast over het resultaat. Mocht je deze tandpasta zelf ook eens willen proberen, klik dan op de onderstaande tube:
