Veel mensen drinken flessenwater om verschillende redenen, onder meer als smaakvoorkeur of als een handig middel om te hydrateren. Sommige flessenwaters bevatten fluoride, en andere niet. Fluoride kan van nature voorkomen in bronwater dat voor het bottelen wordt gebruikt of het kan worden toegevoegd.
Gebottelde waterproducten kunnen fluoride bevatten, afhankelijk van de bron van het water. Fluoride kan van nature aanwezig zijn in de oorspronkelijke bron van het water. Het meeste flessenwater bevat geen fluoride. Overheden eisen niet dat fabrikanten van gebotteld water de hoeveelheid fluoride op het etiket vermelden, tenzij de fabrikant kunstmatig fluoride heeft toegevoegd. Als je uitsluitsel wilt krijgen over het gehalte aan fluoride of over of dit mineraal kunstmatig is toegevoegd, kun je het beste contact opnemen met de fabrikant van het flessenwater.
In Amerika is de kans groter dat je flessenwater zult aantreffen met fluoride erin. Ongeveer 75% van de mensen in Amerika krijgt water uit de kraan met fluoride omdat zij van mening zijn dat dit de vorming van gaatjes in het gebit tegengaat. Veel flessenwater wordt daar gevuld uit gemeentelijke watervoorzieningen, die gefluorideerd kunnen zijn, waardoor dit in het flessenwater terecht kan komen. Ook in Europa wordt drinkwater gefluorideerd, maar zolang je kiest voor zuiver bronwater zal het water niet snel toegevoegde fluoride bevatten. Er zijn in Amerika ook fabrikanten van flessenwater die fluoride bewust aan hun water toevoegen, op de site van de IBWA kun een lijst vinden met de betreffende merken.
Fluoride in Nederlands leidingwater
In 1953 is men in Nederland voor het eerst begonnen met het toevoegen van fluoride aan drinkwater. Na ruim 20 jaar is hier een einde aangekomen, toen de huisarts Hans Moolenburgh hevig protesteerde en juridische actie ondernam. Hij wilde naar eigen zeggen dat er water uit de kraan komt en niet een medicijn waar hij niet om heeft gevraagd. Sinds 1976 wordt er daarom geen fluoride meer toegevoegd aan het Nederlandse kraanwater. Vandaag de dag zit er toch nog een klein beetje fluoride in ons drinkwater uit de kraan. De hoeveelheden kunnen per regio verschillen. Het komt van nature voor in de bodem en kan op die manier het grondwater bereiken. Fluoride kan ook via onze tandpasta in het grond- en oppervlaktewater terechtkomen. Dit water wordt vervolgens gebruikt om drinkwater te maken. Gelukkig gaat het hier om sporen van fluoride in ons drinkwater. Toch is het gevaar niet helemaal geweken, want onder invloed van tandartsen vlamt de discussie ‘Fluoride weer terug in Nederlands drinkwater‘ zo nu en dan weer op.
Welk flessenwater bevat geen (of nauwelijks) fluoride?
In de Nederlandse supermarkten en horeca worden er een handje vol terugkerende merken flessenwater verkocht. In de supermarkten komen deze meestal in plastic flessen, in de horeca weer in glas. In een aantal biologische winkels, zoals EkoPlaza, is er weer een totaal ander aanbod aan flessenwater. Wij hebben een rondje gemaakt langs al deze verkooppunten en hebben de volgende opgegeven fluoridewaardes verzameld:
| Merk | Waarde (F) |
| Evian | 0 |
| Icelandic glacial | 0 |
| Spa Reine | Sporen |
| Bar-le-Duc | <0,1 |
| Sourcy | <0,1 |
| Mont roucous | <0,1 |
| Pineo | <0,02 |
| Earth Water | 0,09 |
| Perrier | 0,12 |
| Landpark Bio | 0,15 |
| Jumbo | 0,19 |
| Marie stella maris | 0,2 |
| Vittel | 0,28 |
| Chaudfontaine | 0,4 |
| S.Pellegrino | 0,47 |
| Cristaline | 0,9 |
De maximumgrens voor fluor in flessenwater is in de EU vastgesteld op 1,5 mg/l. Volgens de norm van De ESFA (European Food Safety Authority, Europese voedselagentschap) is de maximaal aanvaardbare dagelijkse hoeveelheid fluor via water:
- voor kinderen van 1 tot 3 jaar: 1,5 mg
- van 4 tot 8 jaar: 2,5 mg
- van 9 tot 14 jaar: 5,0 mg
- boven 15 jaar op 7,0 mg
Voor de bereiding van zuigelingenvoeding moet water minder dan 1 mg/l fluor bevatten. In de praktijk wordt daarom aangeraden om voor flesvoeding niet-bruisend, mineraalarm flessenwater te gebruiken, waarop ‘geschikt voor de bereiding van zuigelingenvoeding’ staat vermeld.
Het omrekenen van mg/l naar ppm (part per million, oftewel de deeltjes per miljoen) is vrij eenvoudig want 1 ppm is gelijkt aan 1 milligram per liter (mg/l).
Over fluoride
Fluor is het 13de meest voorkomende element op aarde en maakt 0,08 procent van de korst uit. Het geeft de meeste elektronen af van alle elementen. Fluoride komt op veel plaatsen in de natuur voor, o.a. in de lucht, de bodem, rotsen en water. Hoewel fluoride in de industrie gebruikt wordt om een fluorverbinding te maken, keramiek, pesticiden, drijfgassen voor spuitbussen, koelmiddelen, glaswerk, en teflon kookgerei, is het meestal een ongewenst bijproduct bij het maken van aluminium, kunstmest, en ijzererts. In januari 1945 werd de watervoorziening van de gemeenschap in Grand Rapids, Verenigde Staten, gefluorideerd tot een niveau van 1 delen per miljoen (ppm) om tandcariës te helpen voorkomen. Dit was de eerste keer dat fluoriden gebruikt werden als geneesmiddel om tandcariës te voorkomen. Maar het fluorideren van het water is nog steeds een omstreden manier om de volksgezondheid te verbeteren.
Is fluoride in het drinkwater schadelijk?
De auteurs van een kritische review in 2014 komen tot de conclusie dat er voldoende bewijs is dat fluoride grote negatieve effecten op de gezondheid van de mens kan hebben, terwijl het slechts een gering effect heeft op het voorkomen van tandcariës. Als onderdeel van pogingen om de schadelijke inname van fluoride terug te dringen, moet de praktijk van het kunstmatig fluorideren van water over de hele wereld opnieuw overwogen worden. Ook moeten de veiligheidsmaatregelen in de industriële sector worden aangescherpt om het illegaal vrijkomen van fluorideverbindingen in het milieu tegen te gaan. Er is op de wereld dringend behoefte aan andere manieren om tandcariës te verminderen, die niet inhouden dat je steeds fluoride inneemt. Volgens een nieuwere studie uit 2019 is bekend dat fluoride goed is voor je tanden als het in kleine hoeveelheden gebruikt wordt. Anderzijds kan te veel fluoride over een lange periode problemen veroorzaken, zoals fluorose van de tanden bij kinderen en/of fluorose van de botten bij zowel kinderen als volwassenen. Op basis van waarnemingen uit de praktijk is de “adequate inname” vastgesteld op 0,05 mg/kg lichaamsgewicht per dag. De grens tussen goede en slechte effecten is echter dun. Ook al is fluoride veel bestudeerd, toch is er niet veel bekend over hoe gevaarlijk het is. Veel mensen vermijden onder het motto better safe than sorry daarom fluoride.
Bronnen:
- Štepec D, Ponikvar-Svet M. Fluoride in human health and nutrition. Acta Chim Slov. 2019;66(2):255-275.
- Kanduti D, Sterbenk P, Artnik B. Fluoride: a review of use and effects on health. Mater Sociomed. 2016;28(2):133-137.
- Peckham S, Awofeso N. Water fluoridation: a critical review of the physiological effects of ingested fluoride as a public health intervention. ScientificWorldJournal. 2014;2014:293019.
- Community Water Fluoridation, CDC, U.S. Department of Health & Human Services.
- In Memoriam to Hans Moolenburgh: physician, scientist, and warrior for freedom in the fight against fluoridation. Spittle, Bruce, 2020/11/13.
- List Of Bottled Water Without Fluoride In 2022 (286+ Brands). Truth About Fluoride
- Waarom kiezen voor Pineo mineraalwater? Pineo.cat
- Marie Stella Maris Mineraalwater (Petfles, 1L). Thequestionmark.org
- Cristaline Bronwater. Jumbo.nl
- Landpark Bio. Hof-halsbenning.com
- Mineral Water Atlas of Europe, Universiteit Utrecht
