De meeste zelfreinigende ovens werken op basis van pyrolyse. Dit type gebruikt een superhoge temperatuur (zo’n 500°C) om overgebleven etensresten weg te branden zonder chemische schoonmaakmiddelen. Er zijn ook andere soorten zelfreinigende ovens. Er is veel discussie over hoe gezond en veilig deze zelfreinigende ovens zijn, daarom bekijken we in dit artikel hoe dat zit.
Wat is pyrolyse?
Het pyrolytische proces zorgt ervoor dat etensresten veranderen in as als ze worden blootgesteld aan een temperatuur van ongeveer 500°C. De binnenkant van de oven is bedekt met een speciaal soort glazuur dat bestand is tegen hitte en zuren.
Wat zijn de gezondheidsrisico’s?
Tijdens het zelfreinigingsproces kunnen giftige dampen vrijkomen. Deze ovens bereiken tijdens de zelfreiniging zeer hoge temperaturen (meestal rond de 500°C) om voedselresten en vet te verbranden. Dit proces kan rook en potentieel schadelijke dampen, zoals koolmonoxide (CO) produceren. CO is een gas dat, als je er te veel van inademt, ervoor zorgt dat je bloed minder zuurstof kan vervoeren. Dit kan leiden tot griepachtige symptomen en soms zelfs de dood. Er is niet veel onderzoek gedaan naar hoeveel CO er vrijkomt tijdens het zelfreinigen van ovens, maar het is wel een zorg. Er zijn ook andere stoffen, zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en heterocyclische aminen (HCA’s), die kunnen ontstaan bij hoge temperaturen en mogelijk kankerverwekkend zijn. Je eet ze niet op, maar je ademt ze wel in. We weten niet zeker of dit je kans op kanker echt verhoogt.
Hoe kun je het risico verminderen?
Als je de oven vaak gebruikt, is het advies om het pyrolyse systeem ongeveer twee keer per jaar te activeren. Daardoor word je niet heel vaak blootgesteld aan de giftige stoffen. Desalniettemin is het op dat moment erg belangrijk om ervoor te zorgen dat je keuken goed geventileerd is en dat je de ruimte verlaat tijdens het reinigingsproces om blootstelling aan deze stoffen te minimaliseren.
Zijn er nog andere nadelen aan zelfreinigende ovens op basis van pyrolyse?
Zelfreinigende ovens zijn over het algemeen veilig in gebruik, maar er kunnen naast enkele gezondheidsrisico’s ook andere factoren zijn die je in overweging moet nemen:
- Brandgevaar: Hoewel zelfreinigende ovens zijn ontworpen om veilig te werken, kunnen er brandgevaarlijke situaties ontstaan als er zich te veel vet of voedselresten in de oven bevinden. Het is belangrijk om uw oven regelmatig schoon te maken en grote opeenhopingen van vet of voedsel te verwijderen voordat u de zelfreinigende functie gebruikt.
- Schade aan ovencomponenten: De hoge temperaturen tijdens het zelfreinigingsproces kunnen bepaalde ovencomponenten, zoals de deurafdichting of het verwarmingselement, beschadigen. Dit kan leiden tot een verminderde efficiëntie van uw oven en zelfs tot onveilige situaties als gevolg van oververhitting. Raadpleeg de handleiding van uw oven en volg de onderhoudsinstructies op om problemen te voorkomen.
- Oververhitting van de ruimte: Omdat zelfreinigende ovens zeer hoge temperaturen bereiken, kunnen ze de temperatuur van de omliggende ruimte verhogen. Dit kan ongemakkelijk en zelfs gevaarlijk zijn, vooral als er kleine kinderen of huisdieren in de buurt zijn. Zorg voor voldoende ventilatie en houd kinderen en huisdieren uit de buurt van de oven tijdens het reinigingsproces.
Wat zijn de alternatieven?
De directe alternatieven zijn katalyseovens en hydrolyseovens. Deze bieden voordelen ten opzichte van pyrolyseovens, zoals energiezuinigheid, minder rook, en een milieuvriendelijker reinigingsproces. Katalyseovens gebruiken katalytische liners die continu reinigen tijdens het bakken, terwijl hydrolyseovens stoom gebruiken voor een snellere reinigingscyclus. Echter, beide typen ovens kunnen minder effectief zijn in het verwijderen van hardnekkig vuil en aangekoekte etensresten, wat kan leiden tot extra handmatig schoonmaken. Bovendien kunnen katalytische liners in de loop van de tijd hun effectiviteit verliezen en moeten ze mogelijk worden vervangen. Hoewel hydrolyseovens minder rook produceren, kunnen ze mogelijk meer vocht in de keuken afgeven, wat kan leiden tot problemen met vochtigheid en condensatie. Het gezondste alternatief voor katalyse en pyrolyse zelfreinigende oven is een stoomoven, en gebruikt een lagere temperatuur (ongeveer 100 Celsius) vergeleken met katalyse (ongeveer 200 Celsius) en pyrolyse (ongeveer 500 Celsius). Een oven met stoomreinigingsfunctie is helaas wel wat minder effectief en je moet daarna nog steeds veel schrapen.
Slotwoord
De zelfreinigende functie van een pyrolytische oven werkt goed, maar het is niet helemaal duidelijk hoe riskant het is voor je gezondheid. Als je het gebruikt, ga dan even naar buiten en neem je huisdier mee. Een oven op basis katalyse is waarschijnlijk iets gezonder, maar minder effectief. Dit geldt nog meer voor een oven met hydrolyse (stoomreinigsfunctie): deze is wel het beste voor je gezondheid.
Bronnen:
- Self-cleaning oven – Wikipedia, 2021, at Self-cleaning oven – Wikipedia.
- Ian, 2016, Self Cleaning Ovens Hazards – Smoke Fumes & Fires, at iCleanOvens.
- Admin, 2015, 4 Reasons to Avoid Your Self-Cleaning Oven Feature, at Compact Appliance.
- What are the Dangers of a Self-Cleaning Oven? | Ovenclean Blog, 2020, at Ovenclean.
- Steam cleaning – Wikipedia, 2023, at Steam cleaning – Wikipedia.
- Safety and Chemistry of the Self-Cleaning Oven, 2023, at Office for Science and Society.
