Alles wat je moet weten over vitamine K2

De meeste mensen weten weinig of niets over vitamine K2. Deze vitamine komt weinig voor in het Westerse voedingspatroon en staat niet erg in de belangstelling. Het is echter een krachtige voedingsstof die een essentiële rol speelt in veel gezondheidsaspecten. Vitamine K2 zou zelfs de missende link kunnen zijn tussen de voeding en verschillende chronische ziektes.

Wat is vitamine K2?
Vitamine K werd in 1929 ontdekt als essentiële stof voor de bloedstolling. De aanvankelijke ontdekking werd in een Duits wetenschappelijk tijdschrift gemeld, waar het ‘koagulationsvitamin’ werd genoemd – vandaar nu de aanduiding ‘K’ (1). Ook de tandarts Weston Price ontdekte deze vitamine. Hij reisde in het begin van de 20ste eeuw de wereld rond om de relatie tussen voeding en ziektes onder verschillende bevolkingsgroepen te onderzoeken. Zijn bevinding was dat niet-industriële voedingspatronen een hoog gehalte bevatten van een onbekende stof, die leek te beschermen tegen tandbederf en chronische ziektes. Hij noemde dit mysterieuze stofje ‘activator X’ en momenteel denkt men dat het om vitamine K2 ging (1). Er zijn twee hoofdvormen van vitamine K:

  • Vitamine K1 (phylloquinone): Komt voor in plantaardige voeding zoals bladgroenten.
  • Vitamine K2 (menaquinone): Komt voor in dierlijke en gefermenteerde voeding (2). Vitamine K2 kan nog onderverdeeld worden in verscheidene subtypes, waarvan de belangrijkste MK-4 en MK-7 zijn.

Kortom: Vitamine K werd aanvankelijke ontdekt als een stof die betrokken was bij bloedstolling. Er zijn twee vormen: K1 (gevonden in plantaardige voeding) en K2 (gevonden in dierlijke en gefermenteerde voeding).

Wat doen de vitamines K1 en K2?
Vitamine K activeert eiwitten die een rol spelen in de bloedstolling, de calciumstofwisseling en de hartgezondheid. Een van de belangrijkste functies ervan is het reguleren van de afzetting van calcium. Met andere woorden; het zorgt ervoor dat de calcium in de botten wordt afgezet en voorkomt calciumafzettingen in bloedvaten en de nieren (34). Sommige wetenschappers suggereren dat vitamine K1 en K2 heel verschillende rollen hebben en velen denken dat ze eigenlijk als twee aparte voedingsstoffen zouden moeten worden gezien. Dit idee wordt ondersteund door een dierstudie waaruit bleek dat vitamine K2 (MK-4) de calcificatie van bloedvaten verminderde, wat niet gold voor vitamine K1 (5). Gecontroleerd onderzoek onder mensen wijst ook uit dat een supplement met vitamine K2 over het algemeen de bot- en hartgezondheid verbetert, terwijl vitamine K1 geen significante gunstige effecten oplevert  (6). Er is echter meer humaan onderzoek nodig om de functionele verschillen tussen vitamine K1 en K2 volledig te begrijpen.

Kortom: Vitamine K speelt een cruciale rol bij de bloedstolling en bij de hart- en botgezondheid.

Kan bijdragen aan preventie van hartziekte
De ophoping van calciumafzettingen in de aderen rondom het hart is een enorme risicofactor voor hartziektes (789). Alles wat een bijdrage kan leveren aan het verminderen van die ophopingen kan hartziekte helpen voorkomen. Van vitamine K denkt men dat het voorkomt dat calcium in de aderen kan worden afgezet (10). Een studie die 7 tot 10 jaar omspande wees uit dat degenen die de meeste vitamine K2 innamen 52% minder kans hadden op calcificatie van de aderen en een 57% lager risico liepen op overlijden aan een hartziekte (11). Een ander onderzoek onder 16057 vrouwen vond dat deelnemers met de hoogste vitamine K2-inname veel minder risico liepen op hartziektes – met elke 10 mcg vitamine K2 die ze per dag innamen daalde het hartziekterisico met 9% (12). Vitamine K1 daarentegen bleek geen invloed te hebben in beide studies. Onthoud echter dat de bovenstaande studies observationeel van aard waren, waardoor er geen oorzakelijk verband kan worden vastgesteld. De weinige gecontroleerde studies die zijn gedaan maakten gebruik van vitamine K1, die ineffectief lijkt te zijn (13). Er is gecontroleerd langetermijnonderzoek nodig naar het verband tussen vitamine K2 en hartziekte. Toch geven de observationele studies wel een zeer plausibele verklaring voor de effectiviteit ervan en zijn er sterke positieve correlaties gevonden met de hartgezondheid.

Kortom: Een hogere inname van vitamine K2 is sterk gerelateerd aan een verlaagd risico op hartziekte. Vitamine K1 lijkt minder nuttig te zijn of ineffectief.

Kan botgezondheid verbeteren en risico op osteoporose verlagen
Osteoporose, ofwel botontkalking, is een veelvoorkomend probleem in Westerse landen. Het komt vooral voor bij oudere vrouwen en zorgt voor een sterke stijging van het risico op botbreuken. Zoals hierboven gezegd speelt vitamine K2 een centrale rol in de stofwisseling van calcium –  het mineraal waaruit je botten en tanden voornamelijk zijn opgebouwd. Vitamine K2 activeert de calciumbindende werking van twee eiwitten – matrix GLA en osteocalcine, die zorgen voor opbouw en behoud van botten (1415). Interessant is dat er ook substantieel bewijs is uit gecontroleerde studies dat K2 een erg gunstige uitwerking heeft op de botgesteldheid. Een 3 jaar durende studie onder 244 postmenopauzale vrouwen vond dat degenen die een vitamine K2-supplement namen een veel langzamere leeftijdsgerelateerde afname vertoonden in botmineraaldichtheid (16). Langetermijnstudies onder Japanse vrouwen zagen gelijksoortige uitkomsten – hoewel er erg hoge doseringen werden gebruikt in deze gevallen. Van de 13 studies was er maar een die geen significante verbetering liet zien. Bij zeven van deze proeven, die ook botbreuken in beschouwing namen, werd vastgesteld dat vitamine K2 zorgde voor een afname van wervelfracturen met 60%, heupfracturen met 77% en alle niet-wervelfracturen met 81% (17). In lijn met deze bevindingen wordt aanvulling met een vitamine K-supplement in Japan officieel aanbevolen ter voorkoming en behandeling van osteoporose (18). Niet alle onderzoekers zijn echter overtuigd – twee grote overzichtsstudies stelden vast dat er onvoldoende bewijs is voor het aanbevelen van vitamine K2 voor dit doel (1920).

Kortom: Vitamine K2 speelt een essentiële rol in de botstofwisseling en onderzoek suggereert dat het osteoporose en fracturen kan helpen voorkomen.

Kan de gebitsgezondheid bevorderen
Er is onderzoek gedaan naar het effect van vitamine K2 op de gezondheid van het gebit, maar er is geen onderzoek onder mensen gedaan waarin dit direct is getest. Gebaseerd op dierstudies en de rol die vitamine K2 speelt in de botten is het wel aannemelijk dat deze stof ook de gebitsgesteldheid beïnvloedt. Een van de regulerende eiwitten in het gebit is osteocalcine, hetzelfde eiwit dat cruciaal is voor de botstofwisseling en dat wordt geactiveerd door K2 (21). Osteocalcine triggert een mechanisme dat de groei van nieuw dentine ofwel tandbeen stimuleert. Dentine is het gecalcificeerde weefsel onder je tandglazuur (2223). Men denkt dat ook de vitamines A en D een belangrijke rol spelen in dit proces; zij werken synergetisch samen met vitamine K2 (24).

Kortom: Men gelooft dat vitamine K2 een cruciale rol speelt in de gesteldheid van het gebit, maar er is nog niet voldoende onderzoek onder mensen gedaan op dit gebied, dat gunstige effecten aantoont van K2-supplementen.

Kan helpen bij kanker
Kanker is in Westerse landen een veelvoorkomende overlijdensoorzaak. Ook al zijn er in de moderne geneeskunde allerlei manieren gevonden om het te behandelen, het aantal nieuwe gevallen neemt nog steeds toe. Het is daarom van het allergrootste belang om effectieve preventiestrategieën te vinden. Van interesse hierbij zijn verscheidene studies naar vitamine K2 en bepaalde soorten kanker. Twee klinische studies suggereren dat vitamine K2 de terugkeer van leverkanker vermindert en zorgt voor een langere overlevingsduur (2526). Bovendien wees en observationele studie onder 11000 mannen dat een hoge vitamine K2-inname samenhing met een 63% lager risico op vergevorderde prostaatkanker, terwijl vitamine K1 geen effect had (27). Er is echter meer kwalitatief goed onderzoek nodig om duidelijke conclusies te kunnen trekken.

Kortom: Vitamine K2 blijkt te zorgen voor langer overleven van leverkankerpatiënten. Mannen die een hoge dosis K2 namen bleken minder risico te lopen op gevorderde prostaatkanker.

Hoe krijg je voldoende vitamine K2 binnen?
Er zijn verscheidene voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine K1, maar vitamine K2 komt minder voor. Je lichaam kan vitamine K1 deels omzetten in K2. Dit is nuttig, want er zit tien keer zoveel K1 dan K2 in een normaal voedingspatroon. Uit het huidige bewijs blijkt echter dat het proces van omzetting inefficiënt is. Daardoor heb je veel meer aan de directe inname van K2. Vitamine K2 wordt ook door de darmbacteriën geproduceerd. Er zijn enige aanwijzingen dat breedspectrum-antibiotica bijdragen aan een K2-tekort (2829). Toch is de hoeveelheid K2 die men gemiddeld binnenkrijgt in het moderne voedingspatroon enorm laag. Het wordt voornamelijk gevonden in bepaalde dierlijke en gefermenteerde voeding, waarvan de meeste mensen niet veel eten. Rijke dierlijke bronnen zijn volvette zuivelproducten van grasgevoerde koeien, eierdooiers en orgaanvlees zoals lever (30). Vitamine K2 is vetoplosbaar, wat betekent dat vetarme en magere dierlijke producten er niet veel van bevatten. Dierlijke voeding bevat het MK-4 subtype, maar gefermenteerde voeding zoals zuurkool, natto en miso bevat meer van de langere subtypes MK-5 tot MK-14 (31). Als het voor jou niet haalbaar is deze voeding binnen te krijgen dan is een supplement een goed alternatief. Je kunt nog beter profiteren een K2-supplement als je het combineert met een vitamine D-supplement, omdat deze twee vitamines synergetische effecten hebben (32). Hoewel er meer gedetailleerd onderzoek nodig is, is het huidige onderzoek naar vitamine K2 en de gezondheid ervan veelbelovend. Het zou zelfs levensreddende implicaties voor velen kunnen hebben.

Kortom: Je kunt vitamine K2 halen uit volvette zuivelproducten, eierdooiers, lever en gefermenteerde voeding zoals zuurkool.

Conclusie
Vitamine K bestaat uit een groep voedingsstoffen die worden onderverdeeld in de vitamines K1 en K2. K1 is betrokken bij de bloedstolling en K2 is goed voor de botten en het hart. Er is echter meer onderzoek nodig naar de rollen van de vitamine K-subtypes. Sommige wetenschappers zijn ervan overtuigd dat een vitamine K2-supplement regelmatig zou moeten worden gebruikt door mensen met een verhoogd risico op hartziekte. Andere wijzen erop dat er meer onderzoek nodig is voordat er duidelijke aanbevelingen kunnen worden gedaan. Het is echter wel duidelijk dat vitamine K een essentiële rol speelt in het lichaam. Om een goede gezondheid te behouden dien je te zorgen voor voldoende vitamine K1 en K2 uit je voeding (met toestemming vertaald).

Zelf thuis je vitamine K status meten? Dan kan met deze vitamine K meter:

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:
Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Word lid van onze nieuwsbrief en ontvang gratis meer dan 100 wetenschappelijke tips om af te vallen!

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.