In een wereld waar lengte vaak als een teken van kracht en vitaliteit wordt beschouwd, lijken de Nederlanders gezegend te zijn met hun indrukwekkende gemiddelde lengte. Nederlanders staan bekend als de langste mensen ter wereld, met mannen die gemiddeld 183 cm lang zijn en vrouwen rond de 170 cm. Nederlanders zijn aanzienlijk gegroeid in de afgelopen 200 jaar, zo’n 20 centimeter ten opzichte van voorouders. Maar wat zorgt ervoor dat de inwoners van dit kleine, vlakke land zo groot zijn? In dit artikel duiken we in de fascinerende wereld van genetica, voeding en cultuur om het mysterie achter de lengte van de Nederlanders te ontrafelen.
Genetica: een belangrijke factor
Hoewel het moeilijk is om de exacte invloed van genetica op lengte te kwantificeren, is het duidelijk dat genen een cruciale rol spelen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 60-80% van de variatie in lengte kan worden verklaard door genetische factoren. Nederlanders zijn waarschijnlijk het product van een lange geschiedenis van genetische selectie die gunstig is voor langere mensen.
Voeding: een groeiende invloed
Naast genetica speelt ook voeding een grote rol in de lengte van de Nederlanders. Nederland heeft een rijke agrarische geschiedenis, wat heeft geleid tot een overvloed aan voedselbronnen en een uitgebalanceerd dieet. De consumptie van zuivelproducten, rijk aan calcium en vitamine D, draagt bij aan sterke botten en een gezonde groei. Uit een Canadese studie met 3.507 skeletten uit archeologische opgravingen in Europa blijkt dat melkconsumptie invloed heeft op de lichaamsgrootte en -massa van mensen. Noord-Europese skeletten hadden grotere en sterkere botten dan hun zuidelijke tegenhangers, wat te wijten zou zijn aan de hogere melkconsumptie in het noorden. Deze vroege melkdrinkers waren beter bestand tegen lactose dan mensen uit Zuid-Europa. Tegenwoordig is het verschil in lactose-intolerantie tussen verschillende regio’s nog steeds een erfenis van het historische melkgebruik, aldus de onderzoekers. In vervolgonderzoeken willen de wetenschappers skeletten uit andere delen van de wereld bestuderen om de invloed van melkconsumptie verder te onderzoeken.
Gezondheidszorg en welvaart: een stevige basis
De gezondheidszorg in Nederland behoort tot de beste ter wereld, en dit heeft ongetwijfeld een impact op de groei van de bevolking. Toegang tot hoogwaardige medische zorg en preventieve maatregelen, zoals vaccinaties en vroege opsporing van groeistoornissen, zorgen ervoor dat kinderen de kans krijgen om hun volledige lengtepotentieel te bereiken. Daarnaast speelt de welvaart van het land een rol, aangezien een hoger inkomen vaak leidt tot betere voeding en levensomstandigheden. Bedenk ook dat als ons lichaam geen energie hoeft te besteden aan het bestrijden van ziekten en ongemakken, kan het die energie gebruiken voor groei.
Cultuur: lengte als statussymbool
Ten slotte kan de Nederlandse cultuur ook bijdragen aan de indrukwekkende lengte van de bevolking. In Nederland wordt lengte vaak geassocieerd met aantrekkelijkheid, succes en status. Deze culturele waardering voor lengte kan ertoe leiden dat langere mensen in Nederland meer geneigd zijn om partners te vinden en zich voort te planten, wat uiteindelijk resulteert in een langere populatie in de loop van de tijd. In een studie uit 2015 is onderzoek gedaan naar natuurlijke selectie en de groeispurt van Nederlanders. De onderzoekers ontdekten dat lange Nederlandse mannen gemiddeld meer kinderen hebben dan kortere mannen, mogelijk doordat ze succesvoller zijn in het vinden van een partner en vaker ‘lange genen’ doorgeven. Echter, de hoofdonderzoeker benadrukt dat natuurlijke selectie waarschijnlijk niet de hoofdverklaring is voor de lengte van Nederlanders, aangezien het effect op evolutionaire schaal gering is, met slechts enkele millimeters groei over zes generaties.
CBS: We worden inmiddels korter
Het CBS meldt dat de gemiddelde Nederlander kleiner wordt, met vrouwen geboren in 2001 gemiddeld 1,4 cm korter dan de generatie uit 1980, en mannen 1 cm korter. Deze bevindingen zijn gebaseerd op zelfrapportage van 719.000 in Nederland geboren mensen. Tot 1980 nam de lengte van Nederlanders toe, maar daarna stagneerde de groei. Deze afname hangt deels samen met immigratie en nakomelingen van minder lange bevolkingsgroepen, maar ook bij generaties met volledig Nederlandse voorouders stagneerde de groei. Toch blijven Nederlanders het langste volk ter wereld. Mensen in het noorden van Nederland zijn groter dan die in het zuiden, met een opvallend groot verschil tussen een jonge Fries en een jonge Limburger. Verder ontdekte het CBS nog meer:
- In 2020 zijn Nederlandse 19-jarige mannen gemiddeld 182,9 cm lang en vrouwen 169,3 cm.
- Sinds 1980 is de groei in lengte gestagneerd, met mannen geboren in 2001 1 cm korter en vrouwen 1,4 cm korter dan de generatie uit 1980.
- Groei in lengte is deels afgenomen door immigratie van minder lange bevolkingsgroepen en hun in Nederland geboren kinderen, maar stagneert ook bij volledig Nederlandse generaties.
- Ruim 21% van de mannen is langer dan 190 cm, terwijl bijna 10% van de vrouwen die rond 1980 werden geboren minstens 180 cm lang werd.
- Er is een opvallend groot lengteverschil tussen mensen uit het noorden en zuiden van Nederland, met Limburgers als de kleinste Nederlanders en Groningers, Friezen, Drentenaren en Overijsselaren als de langste.
- Nederlanders zijn nog steeds het langste volk ter wereld, een status die ze sinds de generatie geboren eind jaren 50 hebben behouden.
Slotwoord
De lengte van de Nederlanders is het resultaat van een complex samenspel van genetica, voeding, gezondheidszorg, welvaart en culturele factoren. Hoewel het moeilijk is om één enkele reden aan te wijzen, is het duidelijk dat de combinatie van deze factoren heeft geleid tot de indrukwekkende lengte van de Nederlandse bevolking. Terwijl de wereld steeds meer globaliseert en landen culturen en gewoonten met elkaar uitwisselen, zal het interessant zijn om te zien hoe deze factoren in de toekomst zullen evolueren en of Nederlanders hun titel als ‘s werelds langste mensen zullen behouden. Eén ding is zeker: de lengte van de Nederlanders blijft een fascinerend fenomeen dat wetenschappers en nieuwsgierigen over de hele wereld zal blijven intrigeren.
Bronnen:
- Stulp G, Barrett L, Tropf FC, Mills M. Does natural selection favour taller stature among the tallest people on earth? Proc R Soc B. 2015;282(1806):20150211.
- Nederlanders korter, maar nog steeds lang, 17-9-2021, CBS.nl
- Melk drinken maakte menselijk lichaam volgens wetenschappers groter | Buitenland | 2023, NU.nl.
- Did natural selection make the Dutch the tallest people on the planet? Science | AAAS. (n.d.). AAAS.