Recent stond in de krant dat alcohol zelfs al bij een gematigde hoeveelheid het brein kan beschadigen. Vanaf 15 glazen in de week zagen onderzoekers dat bepaalde delen van het brein kunnen verschrompelen, met mogelijk dementie als gevolg. Daarnaast werd vastgesteld dat de witte stof in het brein daalt in kwaliteit, waardoor de snelheid van de informatieverwerking sterk kan afnemen. Dit komt de taalvaardigheid niet ten goede. Hoe slecht is alcohol nu echt? Zitten er ook positieve kanten aan? In dit artikel kijken we wat de medische literatuur hierover te zeggen heeft.
De betreffende studie over de schadelijkheid van alcohol is een observationeel onderzoek. Dat betekent dat de waarde hiervan laag is, omdat een oorzakelijk verband lastig vastgesteld kan worden met een dergelijk onderzoek. Een typische drinker eet namelijk graag een versnapering tijdens het drinken. Niet zelden zijn dat voedingsmiddelen uit de frituur, zoals bitterballen, kaassoufflés of kroketten. Aan de andere kant eten geheelonthouders mogelijk vaker salades en doen ze wellicht meer aan sport. Het is lastig vast te stellen of het nu echt de alcohol is, of dat er andere factoren zijn die zorgen voor een vertekend beeld. Laten we daarom kijken naar wat goede studies over alcohol te zeggen hebben…
Aan de ene kant kan alcohol zorgen voor:
- Een groter risico op diverse soorten kanker (1, 2).
- Een verhoogde bloeddruk (3).
- Een beschadigde lever (4, 5, 6).
- Het optreden of verergeren van depressie (7, 8, 9).
Aan de andere kant kan alcohol ook zorgen voor:
- Een lager risico op diabetes type 2 (10).
- Minder kans op hart- en vaatziektes (11).
- Een lagere kans op een vroegtijdige dood (12).
- Een verlaging van het risico op een infarct (13, 14).
- Het verhogen van het ‘goede’ HDL-cholesterol (15).
- Een afname van stress (16).
En het brein dan?
Er zijn vele onderzoeken gedaan naar het effect van alcohol op het brein. Het lijkt erop dat veel alcohol zeer schadelijk is voor het brein (17, 18), maar meerdere studies maken ook melding van een constatering dat matig drinken het risico op hersenziektes juist verkleint (19, 20, 21, 22, 23).
De voordelen van alcohol gelden alleen bij enkele glazen in de week. Wanneer er meer wordt gedronken, krijgen de nadelen al zeer snel de overhand. Mijn advies is om alcohol zoveel mogelijk te laten staan. Want alcohol zorgt ook bij kleine hoeveelheden voor een hoger risico op vele soorten kanker. De zogenaamde voordelen die alcohol kan bieden, kunnen ook behaald worden door veranderingen in leefstijl en voedingspatroon. Zo kan de kans op hart- en vaatziekten gemakkelijk verlaagd worden door meer te bewegen. Dat effect wordt nog sterker als je daarbij ook nog meer olijfolie, groenten, fruit en noten eet. Het drinken van alcohol om de gezondheid van je aderen te verbeteren, is vermoedelijk lang zo krachtig niet als de andere genoemde gezonde gewoontes.
Alcohol
De scheikundige naam voor alcohol is ethanol. Het ontstaat wanneer gisten de suikers van druiven (wijn) of graan (bier) fermenteren. Alcohol is wereldwijd de meest gebruikte “harddrug”. Alcohol maakt je minder bewust van jezelf, waardoor spanning en verlegenheid als sneeuw voor de zon kunnen verdwijnen. Veel mensen doen dingen, die ze zonder alcohol nooit gedaan zouden hebben.
Zeer verslavend
Hoewel een beetje alcohol gezondheidsvoordelen kan hebben, wordt alcohol bij een teveel extreem ongezond. Helaas is alcohol zeer verslavend. Volgens de overheid drinken 1,5 miljoen Nederlanders te veel alcohol (24). Dat wil zeggen, meer dan 21 consumpties per week. Vooral de groep van 55-plussers drinkt vaak meer dan aanvankelijk werd vermoed. Dat komt omdat er dan meer vrije tijd komt en alcohol kennelijk een gezellige manier is om de tijd mee te verdrijven.
Uitdroging
Als je al alcohol drinkt, kun je hier beter veel water bij drinken. Alcohol verdeelt zich over het lichaamsvocht. Alcohol remt het ADH-hormoon, dat er normaal voor zorgt dat je niet te veel vocht uitplast (25). Als dat hormoon geremd wordt, plas je meer vocht uit en kun je uitgedroogd raken. Sterkedrank bevat veel loze calorieën en alcohol. Via wijn en bier komen er nog mineralen, vitamines en polyfenolen mee, die gunstig kunnen zijn voor de gezondheid. Rode wijn bevat iets meer polyfenolen dan witte wijn en is daarom gezonder (26). Wijn en bier bevatten beiden vaak wel bestrijdingsmiddelen, waardoor de biologische varianten sterk de voorkeur hebben wat mij betreft (27, 28).
Darmbacteriën en alcohol
Onderzoek toont aan dat alcohol ervoor kan zorgen dat de verkeerde darmbacteriën de overhand krijgen, waardoor de darmen verhoogd doorlaatbaar kunnen worden (29). Hierdoor kunnen de verkeerde stoffen in de lever terecht komen, wat de lever op termijn ziek kan maken (30). Alcohol wordt meestal gebruikt als ontsmettingsmiddel om bacteriën te doden. De invloed van alcohol op de darmbacteriën is daarom niet bepaald gunstig. Dat pleit ervoor om alcohol te beperken tot hoogstens enkele consumpties in het weekend.
Slaapmutsje
Veel mensen zien alcohol als ideaal middel om de slaap te vatten. Deze mensen komen bedrogen uit. Hoewel alcohol de tijd van het inslapen kan verkorten, heeft het een zeer negatieve invloed op de diepte van de slaap. Met name de diepe REM-slaap wordt minder (31, 32). Mensen die voor het slapengaan alcohol nuttigen zijn overdag vaak ook vermoeider dan degenen die dat niet doen (33). Een glaasje wijn of bier kan daarom ook beter bij het eten genuttigd worden. Een bijkomend voordeel is dat de alcohol door het eten in de maag minder snel in het bloed komt.
Alcoholvrij bier
Er is de laatste tijd een trend in alcoholvrij bier. Bier van het type pilsener is meestal arm aan gluten (34, 35). In de biologische winkels is vaak alcoholvrij bier te koop van het merk Budels, dat onlangs nog als beste uit de smaaktest is gekomen (36). Ik drink zelf zo nu en dan een alcoholvrij biertje. Na een korte periode van wennen, vind ik het eigenlijk lekkerder dan bier met alcohol…
