Veel mensen zien ouder worden als een proces van achteruitgang. Ze denken dat vanaf een bepaalde leeftijd – vaak rond de 50 – de beste jaren voorbij zijn en er weinig meer te verbeteren valt aan hun gezondheid. Maar klopt dat eigenlijk wel? Gelukkig toont nieuw onderzoek aan dat het nooit te laat is om het roer om te gooien en je gezondheid drastisch te verbeteren.
Uit een grootschalige Canadese studie blijkt namelijk dat bijna één op de vier ouderen die aanvankelijk in slechte gezondheid verkeerden, binnen drie jaar weer volledig hersteld waren. Ze gingen van pijn, gezondheidsproblemen, sombere gevoelens of isolatie naar een staat van optimaal welzijn. De onderzoekers volgden gedurende drie jaar meer dan 8000 mensen van 60 jaar en ouder en ontdekten welke factoren bepalend waren voor dit herstel.
Wat verstaan onderzoekers onder optimaal welzijn?
De wetenschappers hanteerden een strenge definitie van optimaal welzijn. Mensen mochten geen beperkingen hebben in het dagelijks functioneren, geen invaliderende pijn of ongemak ervaren, en geen ernstige mentale aandoeningen of geheugenproblemen hebben. Tegelijkertijd moesten zij hoge scores hebben op zelfgerapporteerde fysieke gezondheid, mentaal welzijn, geluk en algehele levensvrede. Het was dus geen lichte vorm van ‘het gaat wel weer beter’, maar echt een terugkeer naar een bloeiende gezondheid. De studie richtte zich uitsluitend op mensen die aan het begin kampten met gezondheidsproblemen zoals pijn, depressie, eenzaamheid of beperkingen in het dagelijks leven. Hun beginsituatie werd vergeleken met hun toestand na drie jaar, om zo te beoordelen of ze echt in optimaal welzijn verkeerden.
Mentale houding beïnvloedt uitkomst sterk
De onderzoekers ontdekten verschillende factoren die bepalend waren voor volledig herstel. Mensen die zich aan het begin mentaal en emotioneel goed voelden, dus niet depressief waren, zich gelukkig voelden en tevreden waren met hun leven, hadden meer dan vijf keer zo veel kans om weer helemaal gezond te worden. Hoe je tegen de zaken aan kijkt, heeft grote invloed op de uitkomst.
Praktische tips voor herstel en sociale gezondheid
Volgens de onderzoekers zijn de volgende punten belangrijk om aan te pakken voor ouderen die hun gezondheid willen verbeteren:
- Fysieke gezondheid: Een gezond lichaamsgewicht bereiken en behouden is heel belangrijk. Vetweefsel maakt ontstekingsstoffen aan, met alle gevolgen van dien. Regelmatige beweging is onmisbaar voor een goede gezondheid. Zorg dat je dagelijks wandelt, lichte tot matige sporten doet zoals zwemmen of fietsen, en vul dat het liefst aan met wekelijks spierversterkende oefeningen. Pak slaapproblemen actief aan; hier valt vaak heel veel winst te behalen. En nog een open deur: stoppen met roken is veruit het beste dat je voor je gezondheid kunt doen als je nog rookt.
- Psychische en emotionele gezondheid: Zoek hulp bij depressie of angstklachten. Neem bijvoorbeeld deel aan counseling-programma’s of supportgroepen. Vind een doel waar je warm voor loopt. Zorg dat je leven betekenis heeft voor jezelf en anderen. Dit kan een heel groot verschil maken!
- Sociale gezondheid: Blijf sociaal actief. Zorg dat je in verbinding staat met anderen en de wereld. Durf om advies te vragen bij een dip. Neem mensen in vertrouwen. Deel als het even kan liefde en genegenheid. Je kunt ook klein beginnen en deelnemen aan groepsactiviteiten zoals gezamenlijke maaltijden of bezoekprogramma’s. Vrijwilligerswerk is ook een goede manier om met anderen en de wereld in contact te staan. Het regelmatig afspreken met vrienden of familie heeft direct effect op je kansen om te herstellen van gezondheidsproblemen.
- Preventieve maatregelen: Voorkomen is beter dan genezen. Zorg dat je kennis hebt over voeding en gezondheid, zodat je goed voor jezelf kunt zorgen. Versterk je vitaliteit dagelijks via bijvoorbeeld (groeps)fitness, zodat je minder snel valt. Volg eventueel een valpreventie-programma. Je kunt je ook aansluiten bij patiëntenverenigingen en cursussen volgen over het omgaan met chronische aandoeningen. Dit helpt je om zelf de regie te houden over je gezondheid.
De kracht van sociaal contact
Veel ouderen zijn ongemerkt eenzaam en leven in een isolement. Belangrijk is om dit te erkennen en aan te pakken. Eenzaamheid en sociale isolatie kunnen de gezondheid en het herstelproces ernstig belemmeren, terwijl een sterk sociaal netwerk juist heel helend en beschermend werkt. Het werkt dus twee kanten op, daarom is het zo belangrijk om aan te pakken.
Wat zeggen andere studies?
De lessen uit deze Canadese studie worden ondersteund door vele andere onderzoeken, maar er zijn ook nog aanvullende maatregelen die je gezondheid op oudere leeftijd verder kunnen verbeteren. Zo kunnen mindfulness, kunst, contact met (huis)dieren, muziek maken of luisteren, zingen en tijd doorbrengen in de natuur bijdragen aan minder stress, een betere stemming en cognitieve gezondheid (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7).
Het verhogen van je eiwitinname is ook belangrijk. Naarmate je ouder wordt, heb je meer eiwit nodig om spiermassa te behouden en spierkracht te bewaren (8). Streef naar ongeveer 1,2 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht per dag (9). Dit kun je bereiken door dagelijks voldoende vlees, vis, eieren, zuivel, peulvruchten of noten te eten. Beperk je alcoholgebruik tot maximaal één of twee glazen in het weekend, zo min mogelijk dus (10). Alcohol verstoort je slaap, vergroot ontstekingen en belemmert spierherstel (11). Activiteiten zoals tuinieren, huishoudelijk werk, danslessen en groepssport helpen de fysieke gezondheid te ondersteunen en verminderen daarnaast ook stress (12, 13, 14, 15).
Balansoefeningen zijn de meest directe manier om je valrisico te verminderen (16, 17, 18). Door de samenwerking tussen spieren en zenuwstelsel te trainen, verbeter je je reactievermogen en stabiliteit enorm (19). Tot slot: voorkom langdurig stilzitten (20, 21). Sta elk half uur op, loop een rondje, telefoneer staand. Zelfs korte onderbrekingen maken al verschil. Dit voorkomt de negatieve effecten van langdurig zitten, onafhankelijk van andere sportactiviteiten (22, 23).
Een andere kijk op veroudering
Sommigen vinden het de normaalste zaak van de wereld dat ouderen hun vitaliteit hebben verloren en zeggen dat dit erbij hoort. Ook onderzoekers en professionals in de hulpverlening kijken er soms zo tegenaan. Studies laten gelukkig zien dat ouderen vaak wel degelijk kunnen herstellen van gezondheidsproblemen en zelfs weer kunnen floreren. Het is dus nooit te laat om gezonder te worden.
Er zullen wel serieuze beleidsveranderingen voor nodig zijn. Het zou geweldig zijn als er programma’s en diensten komen waardoor ouderen actiever en gezonder kunnen leven, beter kunnen omgaan met chronische aandoeningen, minder lichamelijke beperkingen ontwikkelen, mentaal gezond blijven en sociale contacten behouden. Dat zou een groot verschil maken in de gezondheid en het welzijn van ouderen!
Slotwoord
Onze cellen worden op latere leeftijd kwetsbaarder en dat maakt het des te belangrijker om goed voor jezelf te zorgen. Rust roest, dus fysiek, mentaal en sociaal bezig blijven kan een groot verschil maken voor je gezondheid. Deze studie toont aan dat het met de juiste aanpak mogelijk is dat mensen die in slechte gezondheid verkeren, binnen drie jaar weer optimaal kunnen functioneren. Investeren in je gezondheid is dus altijd verstandig, ongeacht je leeftijd. Veel mensen leven vooral in het nu en nemen de ‘rekening’ die voor hun leefstijl zal komen voor lief. Maar dit onderzoek laat zien dat je, door dagelijks goed voor jezelf te blijven zorgen, enorm veel invloed hebt op je gezondheid in de nabije toekomst (bron: MedicalXpress).
