Sommige mensen vinden het verschrikkelijk om ouder te worden. Zij zien op tegen een haperend geheugen, de rimpels en het energieniveau dat terugloopt. Anderen vinden het ouder worden geweldig. Een doorleefd gezicht zien zij als een teken van levenservaring en wijsheid. De onzekerheid is minder en aan het getwijfel is vaak een eind gekomen. Hoe je er ook in staat, tegen vitaal oud worden heeft vrijwel niemand bezwaar. In dit artikel bespreken we niet alleen hoe je je genen kunt vertroetelen zodat je fysiek ouder kunt worden, ook onderzoeken we hoe je hierbij gezond blijft. Het gaat niet alleen om het toevoegen van meer dagen aan ons leven, want het wordt pas echt leuk als we meer leven in onze dagen krijgen!
Arts looft prijs uit
Arts en investeerder Joon Yun de Palo lanceerde begin 2015 de Alto Longevity Prize, een prijs van een miljoen dollar voor elke wetenschapper die “de code van het leven kan hacken” en een manier kan vinden om te voorkomen dat mensen verouderen (1). Tot op heden is deze prijs nog niet uitgekeerd.
De wetenschap is op zoek
De wetenschap draait op dit moment op volle toeren om gouden sleutels te vinden, die ervoor kunnen zorgen dat we zo dicht mogelijk bij de eeuwige jeugd komen. De levensverlengende effecten worden meestal als eerste getest bij gisten, wormen en fruitvliegjes (2, 3). De reden is dat deze levensvormen een zeer snelle voorplantingscyclus hebben. Muizen en apen zijn in het verleden ook gebruikt om te bepalen of de levensverlengende trucs bij gisten, wormen en fruitvliegjes ook werken bij grotere dieren (4). Wetenschappers hebben het op dit moment al voor elkaar om grijze muizen met haaruitval en rimpels hun natuurlijke zwarte vacht weer terug te geven. Dit door slechts een gen aan of uit te zetten (5). Bij mensen zijn de onderzoeken nog beperkt, omdat invloeden heel lastig te onderzoeken zijn doordat we zo traag verouderen.
We worden weer minder oud
Aan het jarenlang stijgen van de gemiddelde leeftijd van de Nederlanders is sinds enkele jaren een eind gekomen, inmiddels is de levensverwachting zelfs aan het dalen (6). De levensverwachting voor mannen is op dit moment 80,5 en voor vrouwen 83,6 jaar (7). Het is wetenschappers gelukt om de levensverwachting van bepaalde wormen te vertienvoudigen, stel je voor dat dit ook bij mensen zou gaan lukken (8). Enkele onderzoekers denken dat dit kan (9), maar de meeste wetenschappers vermoeden dat de mens een maximale leeftijd van 150 kan bereiken (10). Om gezond oud te worden moet je een beetje geluk hebben met je genen (11), maar het juiste voedingspatroon en veel bewegen kan zeker 13 jaar aan je leven toevoegen (12).
Levensverlengende medicijnen
Er zijn bepaalde moderne medicijnen die op dit moment getest worden, die levensverlengend kunnen werken. Eén daarvan is rapamycine, dat het leven van muizen met 14% kan verlengen (13). Rapamycine vertraagt de veroudering door remming van het eiwit mTOR, dat het proces van eiwitproductie in de cellen regelt. Hierdoor worden eiwitten in de cel gerecycled waardoor lichaamscellen optimaal blijven functioneren. Een ander medicijn dat op dit moment wordt onderzocht is metformine, dat vaak bij diabetes type 2 wordt voorgeschreven. Dit medicijn werkt waarschijnlijk levensverlengend door ontstekingsprocessen te remmen en eveneens eiwitten in de cel te recyclen (14, 15, 16). Maar wat kunnen we doen als we geen experimentele medicijnen willen slikken?
Tips om je leven te verlengen:
- Vasten: door 2 – 4 dagen te vasten gaat het lichaam niet alleen eiwitten in de cellen hergebruiken (autofagie), ook verminderen ontstekingen en kalmeert het immuunsysteem (17, 18).
- Calorie-restrictie: door minder calorieën te eten kan je je leven verlengen (19, 20, 21). Belangrijk is dan om zo ‘nutriëntdicht’ mogelijk te eten, zodat je met weinig calorieën toch alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgt. Bij apen werd het aantal calorieën verminderd, waardoor het aantal kankergevallen met 50% daalde (22).
- Methionine verminderen: door minder van het essentiële aminozuur methionine te eten, kun je waarschijnlijk flink ouder worden. Althans, ratten worden 30% – 40% ouder en vliegen tussen de 2,4% en 10,5% (23, 24). Methionine zit vooral in vlees en een overmaat ervan is ook toxisch voor mensen (25).
- Minder suiker eten: wormen worden een stuk ouder als zij geen suiker eten. Een verminderde beschikbaarheid van glucose bevordert het enzym katalase, wat de weerstand verhoogt tegen oxidatieve stress en daardoor levensverlengend werkt (26).
- Meer bewegen: sporten heeft gunstige effecten op SIRT1, een gen dat cellulaire processen regelt zoals celdood en veroudering, bescherming van de hersenen en levensduur (27).
- Naar de sauna: stress door warmte en de sauna kan het risico op een hartaanval met bijna 50% verlagen (28). De sauna kan aderen minder stijf maken, wat gunstig is voor de bloeddruk. En wormen (hebben we ze weer) worden volgens onderzoekers ook ouder als ze zo nu en dan minder dan 2 uur aan hitte worden blootgesteld (29).
- Goed slapen: mensen die per nacht 7 – 8 uur slapen, worden gemiddeld ouder (30, 31). Mensen die minder dan 6 uur of langer dan 9 uur per nacht slapen, hebben juist een groter risico op een vroege dood.
- Minder stress: veel stress kan je leven verkorten (32, 33). Door stress kunnen ontstekingen toenemen en je immuunsysteem verzwakken.
- Wees sociaal: mensen die sociaal in een isolement leven hebben een groter risico op ziek te worden (34). Wie zich daarentegen tussen de mensen begeeft en daarnaast ook plek in een statusverhogende wetenschappelijke academie krijgt of daarvoor wordt genomineerd, verhoogt zijn of haar levensverwachting met ruim een jaar (35).
Wat te eten?
Het eten van vis, geeft volgens wetenschappers 27% minder kans op een vroege dood (36). Ook olijfolie kan bijdragen aan een afname van DNA-oxidatie (37, 38, 39, 40). Noten eten verlaagde volgens studies de kans op een vroege dood met 20% (41). Verder is het volgens onderzoekers ook verstandig om regelmatig koffie en chocolade te nuttigen, omdat deze rijk zijn aan polyfenolen die kunnen zorgen voor een sterke verlaging van het risico op ziektes en een vroege dood (42, 43). Belangrijk is ook om voldoende vezels te eten, want onze darmbacteriën maken daar butyraat (boterzuur) van, een stof met positieve effecten op onder meer ons darmslijmvlies en de insulinegevoeligheid. Wormen en vliegen worden veel ouder als zij boterzuur krijgen toegediend (44, 45, 46). Ook antioxidanten in zwarte rijst kunnen volgens onderzoekers levensverlengend werken (47). Verder zijn ook antioxidantrijk fruit zoals blauwe bessen, appels met schil, nectarines en granaatappels heel interessant in dit opzicht (48, 49, 50, 51, 52).
Welke supplementen?
Voeding vormt een mooie basis, maar supplementen kunnen waarschijnlijk ook ondersteunen bij het verlengen van je leven. Onderzoekers stellen vast dat vooral kurkuma (53, 54), EGCG (55, 56, 57) en CoQ10 (58, 59, 60)van waarde zijn. Ook crocine lijkt als een anti-aging supplement worden ingezet (61, 62). Crocine is een geel carotenoïde pigment dat van nature voorkomt in saffraan. Nicotinamide riboside en nicotinamide mononucleotide zijn ook de moeite waard; dit zijn voorlopers van nicotinamide adenine dinucleotide, meestal afgekort tot NAD+ (63, 64, 65). NAD+ zorgt voor DNA-reparatie en loopt bij het ouder worden vaak sterk terug. Theanine, dat in (groene) thee voorkomt, dan het leven van wormen met 5% verlengen (66). Bij mensen kan dit ook ziektes zoals alzheimer op afstand houden (67). En als laatste zijn resveratrol, fisetine en rhodiola het overwegen waard (68, 69, 70, 71).
Slotwoord
We hebben op dit moment nog geen pil die ons op magische wijze kan verjongen of jong kan houden. Het ziet er wel naar uit dat dit soort pilletjes er in de toekomst gaan komen. Op dit moment moeten we het doen met een juiste leefstijl en goed voedingspatroon, eventueel aangevuld met supplementen. Op deze manier kunnen we het gezonder ouder worden zeker een steuntje in de rug geven!
